Jak pogodzić życie na wsi z produkcją rolną i uniknąć konfliktów?

Polska wieś stoi dziś w obliczu dynamicznych przemian, które – choć na pierwszy rzut oka korzystne – coraz częściej prowadzą do napięć społecznych. Z jednej strony mamy rolników, dla których wieś to miejsce pracy i produkcji żywności. Z drugiej – rosnącą liczbę nowych mieszkańców, którzy przyjechali tu szukać ciszy, spokoju i kontaktu z naturą. Jak pogodzić te dwa światy? Odpowiedzi szukano podczas panelu dyskusyjnego „Produkcja żywności jako kluczowy element tożsamości wsi”, zorganizowanego w ramach Kongresu Odnowy i Rozwoju Wsi w Poznaniu.

Panel rozpoczął sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Michał Kołodziejczak, który zaapelował o rozwagę przy tworzeniu przepisów dotyczących rolnictwa. – Nowe regulacje są potrzebne, ale nie mogą być narzucone siłowo. Najpierw musimy rozmawiać i edukować – zaznaczył. W jego ocenie to właśnie brak wzajemnego zrozumienia leży u podstaw wielu lokalnych konfliktów.

W podobnym tonie wypowiedział się Mirosław Maliszewski, przewodniczący sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Przypomniał, że to rolnicy zapewnili Polsce bezpieczeństwo żywnościowe w czasach pandemii COVID-19 i wojny w Ukrainie. – Nie możemy im teraz przeszkadzać w pracy. Wieś to nie tylko miejsce do mieszkania, to miejsce, gdzie wytwarzana jest żywność dla całego społeczeństwa – podkreślił.

Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Przemysław Rzodkiewicz przypomniał, że tylko 10 proc. mieszkańców wsi zajmuje się obecnie rolnictwem, a aż 40 proc. Polaków żyje na terenach wiejskich. Wraz z napływem nowych mieszkańców pojawiły się konflikty – głównie z powodu uciążliwości związanych z produkcją rolną: zapachów, hałasu czy pracy w godzinach odbiegających od „miejskich norm”.

– Nowi mieszkańcy chcą spokoju, ale muszą zrozumieć, że wieś żyje rytmem produkcji – mówił Rzodkiewicz. Dodał, że podobne problemy miały miejsce również w krajach Europy Zachodniej, gdzie stopniowo udało się je złagodzić dzięki kampaniom informacyjnym.

– Rolnik powinien być chroniony przez prawo – mówił Mieczysław Łuczak, prezes Wielkopolskiej Izby Rolniczej. Przypomniał przypadek rolnika, który został skazany sądownie za uciążliwości związane z hodowlą zwierząt. Zdaniem uczestników debaty, takie sytuacje pokazują, że brakuje mechanizmów chroniących podstawową funkcję wsi, jaką jest produkcja żywności.

W podobnym tonie wypowiedział się Jarosław Maciejowski, II wicewojewoda wielkopolski, który zaznaczył, że produkcja rolna musi mieć pierwszeństwo, a konflikty trzeba rozwiązywać przez rozmowę, a nie paragraf.

Wielu uczestników zwróciło uwagę na kluczową rolę edukacji społeczeństwa, zwłaszcza mieszkańców miast, którzy przenoszą się na wieś. – Tylko 6 proc. Polaków ma świadomość, że wieś to nie tylko sielanka, ale również miejsce ciężkiej pracy – zaznaczył Wiesław Różański, prezes Unii Producentów i Pracodawców Przemysłu Mięsnego UPEMI. Organizacja ta prowadzi kampanię „Tu jest wieś, tu się trzodę hoduje”, której celem jest uświadomienie mieszkańcom, czym jest rzeczywistość produkcji rolnej.

Na zakończenie debaty wiceminister Michał Kołodziejczak przypomniał, że rolnik nie tylko produkuje żywność, ale także dba o środowisko. – Rolnik to konserwator przyrody. Uprawia ziemię, pielęgnuje krajobraz, dba o bioróżnorodność. Bez niego wieś nie będzie tak zadbana – mówił. Dodał również, że odpowiedzialna ekologiczna wieś to nie utopia, ale rzeczywistość budowana codzienną pracą gospodarzy.

Podsumowaniem panelu było jednoznaczne przesłanie: jeśli chcemy uniknąć narastania konfliktów społecznych na wsi, konieczny jest dialog oraz zmiana świadomości społecznej. Przepisy prawne powinny być konsekwencją rozmów i wzajemnego zrozumienia, nie punktem wyjścia. Bo wieś – jak zgodnie uznali uczestnicy panelu – nie może przestać być miejscem, w którym produkuje się żywność.