Katowice: Nikiszowiec obudzony dźwiękiem orkiestry górniczej. Trwa tradycja pielęgnowana od 114 lat

Św. Barbara to patronka trudnej pracy i dobrej śmierci, dlatego na sztandary wzięli ją m.in. górnicy. Obchodzona 4 grudnia Barbórka - we wspomnienie świętej w Kościele katolickim - to najważniejsze górnicze święto.

Poranne parady orkiestr górniczych to jedna z barbórkowych tradycji. Ta na Nikiszowcu co roku przyciąga tłumy turystów. Przyjeżdżają z drugiego końca Polski, m.in. z Gdańska, oraz innych krajów.

- Sam w to nie dowierzam. Nie wiem, co ich tu przyciąga. Orkiestra? Osiedle? Tradycja? Chyba wszystko po trochu. Nie ma drugiego tak klimatycznego miejsca, w którym można doświadczyć tego naszego górniczego dziedzictwa - powiedział "Dziennikowi Zachodniemu" Andrzej Pisarzowski, pod którego batutą orkiestra gra od 1990 r.

Zauważył, że lata mijają, a orkiestra nie starzeje się. Wciąż grają w niej młodzi muzycy, pojawiają się pasjonaci, którzy chcą kultywować tradycję.

Orkiestra zaczęła obchód osiedla o godz. 7.00. Po drodze grała marsze. Zatrzymała się przy ścianie pamięci górników kopalni "Wieczorek", którzy zginęli podczas pracy. Oddała im hołd hymnem górniczym.

Tradycje kulturowe górniczych orkiestr dętych z Górnego Śląska znajdują się na Krajowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Katowicki Nikiszowiec to najbardziej rozpoznawalne osiedle familoków w Polsce. Charakteryzuje je zwarta kwartałowa zabudowa z czerwonej cegły z czerwonymi wnękami okiennymi. Każdy budynek, choć z pozoru identyczny, wyróżnia się oryginalnymi elementami (np. wykuszami, gzymsami, pilastrami). Na murach można znaleźć wiele detali, chociażby górnicze symbole - pyrlik i żelazko. Na wewnętrznych dziedzińcach dawniej znajdowały się chlewiki i piekaroki. Mieszkańcy mieli dostęp m.in. do sklepów, pralni z suszarnią oraz maglem, szkoły i gospody oraz kościoła.

Projekt osiedla przygotowali kuzyni Emil i Georg Zillmannowie. Odpowiadali oni m.in. za Elektrociepłownię Szombierki.

W kulturze Nikiszowiec jest znany m.in. z filmu "Sól ziemi czarnej" Kazimierza Kutza oraz obrazów malarzy nieprofesjonalnych z Grupy Janowskiej, w szczególności Erwina Sówki. Od kilkunastu lat odbywa się na nim popularny jarmark bożonarodzeniowy z rękodziełem. W 2025 roku od 5 do 7 grudnia.

Nikiszowiec wybudowano na początku XX wieku dla pracowników Giesche Grube, którą spadkobiercy Georga von Giesche utworzyli w 1883 roku. Imię Józefa Wieczorka - górnika, powstańca, działacza komunistycznego i posła Sejmu Śląskiego - kopalni nadano po II wojnie światowej.

Wydobycie w kopalni "Wieczorek" wygaszono w 2018 roku. Oficjalnie Spółka Restrukturyzacji Kopalń zakończyła jej likwidację wraz z końcem 2023 roku.

Na terenie kopalni "Wieczorek" powstaje hub gamingowo-technologiczny. Ma to być miejsce przeznaczone dla branży gamingowej i technologicznej, rozwijające m.in. projekty związane ze sztuczną inteligencją.

Pierwszy etap realizacji hubu ma zakończyć się na początku 2028 roku. Ma on objąć rewitalizację i adaptację istniejących budynków kopalni. Zarówno tych z początku i pierwszej połowy XX wieku (cechownia i łaźnia, maszynownia, sortownia, nadszybie z wieżą wyciągową, warsztaty mechaniczne i kuźnia, stolarnia, lampownia oraz schron), jak i z lat 70./80. XX wieku (nowa łaźnia oraz nowa lampownia nad ul. Szopienicką). Do tego przewidziano budowę pasażu podziemnego oraz infrastruktury drogowej z miejscami parkingowymi. Wykonawca powinien również zagospodarować teren wokół budynków.

Inwestycję realizuje firma Strabag. Wybrana w ramach przetargu oferta to 829,4 mln złotych.

Szacowany koszt realizacji całego hubu gamingowo-technologicznego to 1,2 mld złotych. Ma to być najdroższa inwestycja w dotychczasowej historii katowickiego samorządu.