Kim byli gladiatorzy? Niewolnicy, celebryci, ochroniarze

Walki gladiatorów kojarzą nam się ze słynnym Koloseum, ale ich początków możemy się doszukiwać już dużo wcześniej. Wywodzą się one od etruskiego obyczaju, polegającego na oddawaniu czci zmarłym. Nie składano ofiar w ludziach, a właśnie walczono. Był to obrządek religijny i nie miał nic wspólnego z wielkimi widowiskami dla mas.

Pierwsze walki gladiatorów w Rzymie pojawiły się najprawdopodobniej w 264 r. p.n.e. To właśnie wtedy uczczono śmierć senatora Juniusza Brutusa Pera. Podczas pogrzebu zorganizowano 3 starcia. To wydarzenie zapoczątkowało zwiększenie popularności walk gladiatorów, które stały się najbardziej popularną rozrywką w Rzymie.

Z czasem igrzyska gladiatorów były organizowane coraz częściej, a ich rozmach był coraz większy. Wykorzystywano do tych celów niewolników, których liczba stale rosła dzięki ekspansji Rzymu.

Stopniowo igrzyska przeradzały się również w wielkie widowiska i nie miały już nic wspólnego z chęcią uczczenia zmarłego. Organizowanie igrzysk stało się świetnym narzędziem w rękach polityków, ponieważ mogli oni w łatwy sposób przekonać do siebie lud.

Politycy znaleźli świetny sposób na zwiększenie swojego poparcia wśród ludności. Igrzyska gladiatorów były niezwykle popularne, a obywatele oczekiwali wielkich widowisk. Na organizacje takich imprez wydawano fortunę. Często organizatorzy musieli zaciągać pożyczki. Liczył się rozmach, ponieważ igrzyska musiały zapaść ludziom w pamięć.

Wymyślano coraz to nowsze sposoby na zainteresowanie widowni. Na igrzyskach gladiatorów zaczęły pojawiać się egzotyczne zwierzęta, a dostarczenie ich było bardzo drogie. Często wejścia na widowisko były darmowe, więc całość kosztów pokrywał organizator. Powstawały szkoły dla gladiatorów, które miały za zadanie wyszkolić znakomitych wojowników.

Popularność walk gladiatorów szybko rosła, a najlepsi wojownicy stawali się celebrytami. Bogatsi Rzymianie mogli wykupić zasłużonego gladiatora i zatrudnić go jako prywatnego ochroniarza.

Igrzyska gladiatorów organizowano podczas wielu ważnych świąt. Czasy cesarstwa jeszcze zwiększyły popularność walk gladiatorów. To cesarz był organizatorem, a najbiedniejszych ludzi mógł zjednać sobie poprzez rozdawanie za darmo zboża.

Gladiatorzy to nie tylko jeńcy wojenni i niewolnicy. Gladiatorem mógł zostać również wolny człowiek, który musiał podpisać "kontrakt". Wielu chciało walczyć na igrzyskach, ponieważ można było dzięki temu zyskać popularność i zarobić pieniądze.

Często gladiatorami zostawali przestępcy. Różnica była taka, że dobrowolne wybranie takiej ścieżki kariery dawało możliwość odejścia w każdym momencie. Niewolnicy i przestępcy nie mieli natomiast takiej możliwości.

W igrzyskach gladiatorów uczestniczyły również kobiety, ale było ich znacznie mniej niż mężczyzn. Takie widowiska cieszyły się jeszcze większą popularnością. W 200 r. n.e cesarz Septymiusz Sewer zakazał występów kobiet podczas starć na arenach.

Gladiatorzy nie cieszyli się takim poważaniem jak zawodowi żołnierze, więc też nie występowali w pełnych zbrojach. To sprawiało, że byli znacznie bardziej narażeni podczas walk, które w najgorszym wypadku kończyły się ich śmiercią.

Wyszkolenie gladiatorów było szalenie ważne i przykładano do tego dużą wagę. Przyszli wojownicy przechodzili prawdziwą szkołę życia. Brutalne praktyki miały przygotować ich do prawdziwej walki. Karano ich surowo nawet za mrużenie oczu, ale mieli też zapewnioną opiekę lekarską i wyżywienie. Niestety nie wszyscy potrafili się odnaleźć w takiej rzeczywistości. Słynnym przykładem jest masowe samobójstwo 29 więźniów, którzy woleli zakończyć swoje życie niż ze sobą walczyć podczas igrzysk.

Baker A., Gladiatorzy. Nieznane prawdy o życiu rzymskich niewolników, Warszawa 2002.

Kujawa J., Autorzy antyczni i walki gladiatorów. Postawa myślicieli pogańskich i chrześcijańskich [https://histmag.org/Autorzy-antyczni-wobec-igrzysk-gladiatorow.-Postawa-myslicieli-poganskich-i-chrzescijanskich-6462].