Muzeum Zagłębiowskiego Górnictwa Węglowego powstaje w Czeladzi. Tak będzie wyglądać multimedialna wystawa

Wystawa powstaje w zrewitalizowanej przestrzeni dawnej cechowni. Jest unikatową w regionie próbą kompleksowego opowiedzenia o przeszłości, teraźniejszości i wpływie górnictwa na rozwój społeczno-kulturowy tego obszaru.

Inwestycją za prawie 10 milionów złotych zajmuje się firma Adventure Multimedialne Muzea, która ma w swym portfolio wiele przygotowanych wystaw na terenie całego kraju. Należą do nich m.in.: multimedialna trasa turystyczna w Kopalni w Bochni, Carboneum w Zabrzu czy Śląskie Centrum Wolności i Solidarności.

- Chcielibyśmy, by to muzeum było bardzo często odwiedzane. By tu przyjeżdżały wycieczki z całego regionu, a nawet całej Polski. Podobną wystawę w naszym mieście partnerskim Auby ogląda około 400 tysięcy osób rocznie. Robimy wszystko, by to muzeum było nowoczesne, odpowiadało na ten styl prezentacji, jaki dzisiaj jest najbardziej popularny – mówi Zbigniew Szaleniec, burmistrz Czeladzi.

- Muzea w Gdańsku, Warszawie, są to placówki typu multimedialnego i bardzo się cieszymy, że naszym partnerem jest właśnie firma Adventure Multimedialne Muzea, która właśnie w ten sposób to zaprojektowała. By to muzeum było atrakcyjne także dla młodzieży. Cieszymy się, że prace przebiegają sprawnie. Wystawa będzie gotowa gdzieś na początku listopada, a otwarcie zaplanowaliśmy w grudniu, na Barbórkę. Można powiedzieć, że będzie to muzeum zagłębiowskie, bo chcemy tam zaprezentować nie tylko historię czeladzkich kopalń, ale także kopalń z całego Zagłębia – dodaje.

Ekspozycja została podzielona na kilka stref. W pierwszej sali, dawnej sali zbornej, opowiedziana zostanie historia Zagłębia Dąbrowskiego w kontekście industrializacji.

- Zaczniemy od epoki karbonu. Pokażemy, jak ten węgiel powstał. Przybliżymy też historię Zagłębia Dąbrowskiego, by ci, którzy przyjadą do nas spoza Zagłębia wiedzieli, czym to Zagłębie jest. Często są bowiem przekonani, że są na Śląsku. Powiemy, kiedy się to Zagłębie Dąbrowskie zrodziło, skąd się wzięła ta nazwa. Wystawa ma minimalistyczną, ale bardzo przyjazną estetykę – tłumaczy Stefania Lazar, dyrektorka Muzeum Saturn.

Efektowna oś czasu pozwoli zrozumieć kluczowe momenty w historii regionu. Eksponaty, takie jak skamieniałości i dawne urządzenia geodezyjne zostaną uzupełnione przez nowoczesne animacje multimedialne.

W drugiej przestrzeni – dawnej szatni łańcuszkowej – oczom zwiedzających ukażą się cztery tak zwane „gniazda tematyczne”, inspirowane bryłami węgla. Każde z nich poświęcone jest innemu aspektowi górnictwa: organizacji kopalń, wentylacji, transportowi i odwadnianiu. Znajdą się tu również stanowiska interaktywne – m.in. model wentylatora Guibala oraz symulator maszyny wyciągowej, umożliwiające samodzielne eksplorowanie zasad działania urządzeń górniczych. Druga sala wystawowa utrzymana jest w ciemnych barwach, bo ma kojarzyć się właśnie z wydobyciem węgla.

- Będziemy mieli tu wiele urządzeń mechatronicznych, będzie można sobie zrobić symulację, jakby to było, gdybyśmy byli operatorem maszyny wydobywającej węgiel. Można będzie spróbować wydobyć urobek z przodku – mówi Stefania Lazar.

- Cały czas pracujemy nad przygotowaniem wszystkiego. To są dziesiątki godzin pracy, ustalanie szczegółów, konsultacje ze specjalistami w temacie górnictwa zagłębiowskiego. Będą także wspomniane symulatory, przyciski, wajchy, co ucieszy pewnie dzieci i młodzież – podkreśla Agata Krzon-Król, reprezentująca Adventure Multimedialne Muzea.

Centralnym elementem przestrzeni będzie tutaj natomiast tunel stylizowany na wyrobisko górnicze oraz kładka z ekspozycją poświęconą historii kopalni Saturn, wzbogaconą archiwalnymi filmami i wspomnieniami świadków.

- Kiedy wejdziemy na kładkę, to znajdziemy się tak jakby na powierzchni kopalni. Znajdziemy tam neony, nawiązujące do wyglądu kopalni, a w sali konferencyjnej odbywać się będzie projekcja filmu „Czarny ślad”, opowiadający losy trzypokoleniowej rodziny, związanej z Czeladzią, z kopalnią Saturn. To jest tło do opowiedzenia bardzo ciekawej historii – dodaje Stefania Lazar.

Bonusem będzie strefa dziecięca, rekreacyjna dla dzieci. Zabawki będą związane zarówno z historią Czeladzi, jak i wydobyciem węgla. Znajdziemy tutaj plac zabaw stylizowany na kopalnię, stół do układania torów i wagoników, symulator tramwaju i tablicę edukacyjną. To przestrzeń, która pozwoli dać chwilę wytchnienia w trakcie zwiedzania.

Jak przekazał burmistrz Zbigniew Szaleniec w planach są przenosiny dyrekcji Muzeum Saturn do głównego budynku, a w obecnym budynku muzeum powstanie wystawa prezentująca historię Czeladzi.

- W 2028 roku będziemy obchodzili 800-lecie pierwszej wzmianki o Czeladzi. Ta historia jest przebogata. Chcielibyśmy krok po kroku stworzyć prezentację historii naszego miasta. W obiekcie byłych warsztatów mechanicznych za rok powstanie pływalnia. To będzie wzajemnie się napędzać. Jestem przekonany, że ci, którzy przyjdą na basen zdecydują się także obejrzeć kolejne wystawy w Galerii Sztuki Współczesnej Elektrownia, wstąpić do muzeum górnictwa, a na koniec wybrać się do odnawianego dziś budynku kopalnianej straży pożarnej, gdzie będzie kawiarenka, będzie można kupić różne gadżety muzealne, miejskie gadżety. Ta inwestycja też przebiega zgodnie z planem. Za około osiem miesięcy ten obiekt ma zostać oddany do użytku – podkreśla Zbigniew Szaleniec.

- Mamy też plany wobec sąsiednich budynków. Składamy wniosek na rewitalizację szybu. On będzie częścią muzealną. To jeden z dwóch tylko zachowanych w Polsce szybów basztowych. W budynkach ciepłowni ma powstać natomiast centrum wspinaczkowe. Wraz z naszym partnerem będziemy składać wniosek o wsparcie z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji – dodaje.

- Stworzył nam się tutaj taki kompleks kulturalno-rekreacyjny. Na pewno jedyny w Zagłębiu, a być może nawet w całej Polsce. Zmieniamy też trochę profil naszego muzeum. Z miejskiego na bardziej o aspiracjach regionalnych – przyznaje Stefania Lazar.

- Mamy bardzo dużo ciekawych miejsc w Czeladzi, które z chęcią odwiedzą pewnie nie tylko mieszkańcy, ale też goście z innych miast i miejscowości. Pracujemy nad tym, by oznaczyć te miejsca. By pokazać je szerzej, żeby ten charakter historyczny naszego miasta wyeksponować – podkreśla Andrzej Mentel, zastępca burmistrza Czeladzi.

Cechownia byłej kopalni Saturn w Czeladzi wygląda dziś świetnie. Po modernizacji zachwyca architekturą i dbałością o szczegóły. Dwuletnia przebudowa i modernizacja, dzięki której cechownia zyskała właśnie swoje drugie życie, mogąc przez kolejne dziesięciolecia służyć czeladzianom i mieszkańcom całego województwa śląskiego zakończyła się w 2023 roku.

By wejść na wieżę, która będzie udostępniona dla zwiedzających Muzeum Zagłębiowskiego Górnictwa Węglowego, trzeba będzie pokonać prawie 100 schodów. Na szczycie przez przezroczyste tarcze zegarów będzie można obejrzeć panoramę miasta z każdej strony świata. Wieża jest zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz podświetlona.

Oprócz Muzeum Zagłębiowskiego Górnictwa Węglowego w zrewitalizowanym obiekcie znalazł swoje miejsce m.in. oddział Miejskiej Biblioteki Publicznej, a w zasadzie nowoczesna mediateka. Mieści się w dobudowanym obiekcie, który ma wygląd czarnej, ogromnej bryły.

Zmieniło się także otoczenie cechowni, pojawiły się ławki, zieleń, dodatkowe miejsca parkingowe a jedną z unikatowych atrakcji dla najmłodszych jest plac zabaw w postaci górniczej kopalni, wraz z wieżą wyciągową.

Inwestycja kosztowała ponad 49 mln zł, z czego dofinansowanie z UE wyniosło ponad 31 mln zł, pieniądze z rządowych programów 4 mln zł, a wkład własny miasta to ponad 14,9 mln zł. Wykonawcą inwestycji była firma AnnaBud.