Pierniki nie tylko na słodko. Średniowieczne receptury na nowo

Pierniki z Torunia to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli kulinarnych Polski. Ich historia sięga XIV wieku, gdy miasto jako członek związku kupieckiego Hanzy miało dostęp do egzotycznych przypraw sprowadzanych przez porty bałtyckie. Połączenie mąki, miodu i korzennych dodatków dało początek wypiekom, które szybko zyskały status luksusowego towaru eksportowego.

W XVII wieku pierniki toruńskie były wymieniane jako jedna z "czterech najlepszych rzeczy w Polsce". W XIX wieku działało tu już kilka fabryk, z których największą była firma Gustava Weese, przekształcona później w słynną Fabrykę Cukierniczą "Kopernik". Dziś działa tu Muzeum Toruńskiego Piernika. Warto pamiętać, że pierniki dostępne są także w wersji wytrawnej - jako dodatek do potraw, zgodnie z dawną tradycją kulinarną.

Żur kujawski to zupa, która od wieków gościła na stołach tutejszych gospodyń. Jej podstawą jest zakwas z mąki żytniej, który fermentuje przez kilka dni, nadając potrawie charakterystyczny kwaśny smak. Choć każdy region ma swój żur, ten kujawski wyróżnia się lekką, klarowną bazą i często podawany jest tylko z ziemniakami i jajkiem.

W odróżnieniu od gęstszego żuru śląskiego zachował postny charakter, symbolizując zaradność i prostotę. Dziś żur kujawski przeżywa renesans, serwuje się go w restauracjach, podczas festynów i konkursów kół gospodyń wiejskich.

Gęsina od wieków była obecna na kujawskich stołach, szczególnie jesienią. Hodowla gęsi była powszechna na wsiach, a mięso uchodziło za wyjątkowo szlachetne. Tradycja spożywania gęsiny na św. Marcina (11 listopada) ma korzenie w chrześcijańskich obrzędach, gdzie gęś symbolizowała dostatek i ofiarę. Współczesnym wyrazem tej tradycji jest Kujawsko-Pomorskie Święto Gęsiny w Osieku nad Notecią, które przyciąga smakoszy z całej Polski. Podczas wydarzenia można spróbować m.in. gęsi pieczonej z jabłkami, pasztetów, smalcu gęsiego czy zupy z podrobów - wszystko według lokalnych receptur.

Pora na deser! Ruchanki kujawskie to smażone placuszki drożdżowe, dawniej przygotowywane z ciasta pozostałego po pieczeniu chleba. Ich nazwa pochodzi od "ruszania" ("ruchania") ciasta, czyli jego wyrabiania. W wersji kujawskiej placuszki są nieco grubsze niż kaszubskie, często podawane z cukrem pudrem lub konfiturą. Słynie z nich też kuchnia kociewska, w której jadało się posiłki takie jak frysztyk (śniadanie) czy podkurek (podwieczorek).

Kulinarne tradycje regionu spinają liczne festiwale, często wzbogacone o warstwę historyczną. W ramach Toruńskiego Festiwalu Smaków szefowie najlepszych restauracji walczą o Złotą Chochlę Prezydenta Miasta, a on - w duecie z rektorem uniwersytetu - wydaje obiad dla mieszkańców. Popularny jest także Festiwal Smaku w Grucznie, organizowany od 2006 roku w otoczeniu zabytkowego młyna.

W Strzelcach Dolnych odbywa się Święto Śliwki, podczas którego prezentowany jest tradycyjny sposób smażenia powideł w miedzianych kotłach nad ogniem. Wydarzenie promuje lokalne sadownictwo i produkty z owoców starych odmian.