Piłkarz z papierosem. Kadr, który wstrząsnął futbolem

Zdjęcie Johna Osborne’a z papierosem w ustach, wykonane w 1972 roku podczas meczu West Bromwich Albion, stało się jednym z najbardziej rozpoznawalnych obrazów brytyjskiej piłki nożnej lat 70.

W tamtych czasach palenie wśród sportowców nie należało do rzadkości – wielu piłkarzy korzystało z przerwy na papierosa nawet w trakcie spotkań lub w szatni. Osborne, stojąc zrelaksowany w bramce, uosabiał nonszalancję i autentyczność ówczesnego futbolu, gdzie dystans między zawodnikami a kibicami był znacznie mniejszy niż dziś.

Fotografia Osborne’a nie tylko dokumentuje osobisty rytuał bramkarza, ale także oddaje ducha epoki – czasów, gdy piłka nożna była mniej skomercjalizowana, a zawodnicy często łączyli karierę sportową z innymi zajęciami. To właśnie ta autentyczność i bezpośredniość sprawiły, że zdjęcie przeszło do historii jako symbol minionej kultury futbolowej.

John Osborne urodził się 1 grudnia 1940 roku w Barlborough w Derbyshire. Swoją profesjonalną karierę rozpoczął w Chesterfield, gdzie grał w latach 1960–1967, rozgrywając ponad 100 spotkań. W styczniu 1967 roku przeszedł do West Bromwich Albion za kwotę 10 000 funtów, stając się natychmiast pierwszym bramkarzem drużyny.

W barwach "The Baggies" Osborne wystąpił w 312 oficjalnych meczach, z czego ponad 250 w lidze angielskiej. Był filarem zespołu, który w latach 1966–1970 pięciokrotnie występował w finałach krajowych pucharów, w tym w wygranym finale Pucharu Anglii w 1968 roku przeciwko Evertonowi (1:0).

Po zakończeniu kariery piłkarskiej Osborne został menedżerem komercyjnym w Worcestershire County Cricket Club, gdzie odpowiadał m.in. za pozyskiwanie sponsorów. Zmarł 7 listopada 1998 roku w Evesham w wieku 57 lat, po walce z rakiem płuc.

W latach 70. palenie papierosów przez piłkarzy nie było niczym niezwykłym. Jimmy Greaves, legendarny angielski napastnik, wspominał, że "około 50 procent moich kolegów z Chelsea, Tottenhamu i reprezentacji Anglii paliło". W szatniach unosił się dym, a papierosy były obecne nawet podczas odpraw drużynowych, jak na mundialu w 1966 roku. Trenerzy i zawodnicy nie widzieli w tym niczego szkodliwego – palenie było elementem codzienności, także w sporcie.

Obraz Osborne’a z papierosem w ustach doskonale oddaje tę atmosferę. Bramkarz nie tylko nie ukrywał swojego nawyku, ale wręcz uczynił z niego część swojego wizerunku. Dla kibiców był to przejaw autentyczności i dystansu do własnej osoby – Osborne zyskał sympatię fanów dzięki poczuciu humoru i bezpośredniości.

Współcześnie taki gest byłby nie do zaakceptowania – zawodnicy są wzorem dla młodzieży, a palenie w miejscu publicznym, zwłaszcza na arenie sportowej, jest surowo zabronione. Przemiany kulturowe i rosnąca świadomość zdrowotna sprawiły, że zdjęcie Osborne’a stało się reliktem innej epoki, przypominającym o czasach, gdy piłka nożna była bliżej zwykłego człowieka.

Futbol lat 70. różnił się diametralnie od dzisiejszego. Zawodnicy byli częścią lokalnych społeczności, często mieszkali w tych samych dzielnicach co kibice i prowadzili zwyczajne życie poza boiskiem. Wynagrodzenia nie pozwalały na luksusowe życie, a wielu piłkarzy dorabiało poza sezonem lub po zakończeniu kariery. Atmosfera na stadionach była bardziej rodzinna, a dystans między zawodnikami a fanami praktycznie nie istniał.

W tamtych czasach profesjonalizm rozumiano inaczej – nie istniały zaawansowane programy treningowe, a dieta i styl życia piłkarzy nie odbiegały znacząco od przeciętnego Brytyjczyka. Palenie papierosów, picie piwa po meczu czy rozmowy z kibicami były na porządku dziennym.

Zmiana przyszła wraz z rosnącą komercjalizacją sportu, pojawieniem się wielkich pieniędzy i mediów masowych. Dziś piłkarze są celebrytami, a ich życie prywatne podlega nieustannej kontroli i ocenie. Wspomnienie o Osborne’ie z papierosem w bramce to nie tylko anegdota, ale ważny punkt odniesienia dla refleksji nad ewolucją piłki nożnej.