Plichowice: Spuszczą wodę ze zbiornika i ruszy remont zapory

Zaporę i pobliski most wzniesiono w latach 1905-1906 w ramach jednej inwestycji wraz z budową linii kolejowej Jelenia Góra-Żagań (Kolej Doliny Bobru), która powstawała od 1902 roku. Zapora miała mieć funkcję przeciwpowodziową, energetyczną i turystyczną, a linia kolejowa wraz z mostem na niej miała zapewnić dojazd do zapory. Zapora w chwili oddania do użytku była największą zaporą kamienno-betonową w Europie.

To, że podczas wrześniowej, ubiegłorocznej powodzi we wsiach i miastach, położonych nad rzeką Bóbr, nie doszło do katastrofy, takiej, jak w Kotlinie Kłodzkiej, zawdzięczamy zaporze w Pilchowicach oraz ludziom, którzy umacniali najsłabsze miejsca i uratowali budowlę. W walce o uratowanie zapory w Pilchowicach 15 września 2024 roku liczyły się minuty. Woda napływała błyskawicznie i przelewała się już przez koronę zapory. Chodziło o skierowanie jej na drogę dojazdową do zapory i zbudowanie umocnień z worków, by chronić najsłabsze ogniwa na tamie. Udało się to, dzięki ofiarności 14 dzielnych ludzi.

Gdy woda opadła, wiadomo już było, że konieczna jest gruntowna modernizacja zapory, by mieć pewność, że w razie powodzi budowla wytrzyma duży napór wody. Spółka Tauron Ekoenergia, która zarządza elektrownią wodną zlokalizowaną przy zaporze, ruszyła z przygotowaniami do modernizacji zapory. Teraz są na ostatniej prostej. Poznaliśmy harmonogram i zakres prac. Informacji udzieliło nam Biuro Prasowe Tauron Ekoenergia.

Planowana inwestycja składa się z dwóch niezależnych, choć możliwych do wykonania w tym samym czasie, części.

1. Generalny remont zapory, mający charakter prewencyjny. Jego celem jest odtworzenie stanu technicznego obiektu i zapewnienie jego dalszej, wieloletniej, bezawaryjnej eksploatacji. Ta część prac zostanie na obecnym etapie sfinansowana ze środków własnych TAURON Ekoenergia.
2. Strategiczna modernizacja, która polegałaby na przebudowie kluczowych elementów hydrotechnicznych zapory. Analizy jednoznacznie potwierdziły, że jej realizacja zwiększy możliwości kontrolowanego zrzutu wody aż o 30 procent, co fundamentalnie podniesie bezpieczeństwo przeciwpowodziowe całego regionu.

Pragniemy podkreślić, że ta modernizacja służy wyłącznie celom publicznym i nie obejmuje infrastruktury związanej z produkcją energii, która została już w pełni unowocześniona w latach 2012-2015 na wyłączny koszt TAURON Ekoenergia - zaznacza Tauron Ekoenergia.

Prace obejmą:

• remont korpusu zapory wraz ze ścianą odwodną,
• przebudowę przelewu stokowego wraz z kaskadą,
• remont mostu nad przelewem,
• przebudowę sztolni obiegowej,
• prace dotyczące wymiany zasuw turbinowych oraz zasuw upustów dennych.

Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na roboty budowlane w ramach generalnego remontu i modernizacji zostało już uruchomione. Postępowanie prowadzone jest w trybie przetargu nieograniczonego. Termin składania ofert przez potencjalnych wykonawców upływa 28 sierpnia 2025 roku. Planowany czas realizacji prac budowlanych to 24 miesiące od momentu przekazania placu budowy.

Spuścimy stąd wodę, odkryjemy fundamenty, sprawdzimy, czy są szczelne, czy są kompletne, ubytki uzupełnimy, pokryjemy to odpowiedzią masą uszczelniającą. Tak naprawdę będziemy od dołu w górę szli, sprawdzając każdą fugę, każdą cegłę, każdy element konstrukcji, po jednej i po drugiej stronie - wymieniał Grzegorz Lot, prezes Tauron Ekoenergia w  podczas wizyty po powodzi na zaporze w Pilchowicach.

Opróżnienie zbiornika jest operacją złożoną, która musi być precyzyjnie zsynchronizowana z wieloma innymi elementami. Z tego względu, planujemy ją najwcześniej na wiosnę 2026 roku - wyjaśnia nam Tauron Ekoenergia

Termin ten jest uzależniony od zakończenia procedury przetargowej oraz, co jest kluczowe, przebiegać będzie w ścisłym oparciu o uzyskane pozwolenia, w tym decyzję środowiskową i pozwolenie wodnoprawne. Działamy z najwyższą dbałością o środowisko naturalne.

Będzie to pierwsze całkowite opróżnienie zbiornika od lat 70. ubiegłego wieku. Starsi mieszkańcy wsi i miasteczek położonych nad rzeką Bóbr bardzo dobrze pamiętają tamte czasy. Jak wspominają, tygodniami korytem rzeki Bóbr płynął śmierdzący szlam. Nad dnem jeziora oraz wzdłuż rzeki długo unosił się zapach zgnilizny.

Mamy świadomość, że inwestycja na taką skalę może wiązać się z niedogodnościami. Chcemy o nich mówić otwarcie -podkreśla Tauron Ekoenergia

W związku z koniecznością opróżnienia zbiornika, mieszkańcy i turyści mogą doświadczyć przejściowych utrudnień. Należą do nich:

• czasowa zmiana w krajobrazie
• ograniczenia w dostępie do linii brzegowej
• zwiększony ruch pojazdów budowy
• naturalne zapachy związane z odsłonięciem dna zbiornika.

Zapewniamy, że wszystkie prace będą prowadzone z zachowaniem najwyższych standardów bezpieczeństwa, przy ścisłej współpracy z odpowiednimi służbami oraz w oparciu o wszystkie niezbędne pozwolenia. Nie ma i nie będzie żadnego zagrożenia dla budynków mieszkalnych. Bezpieczeństwo mieszkańców jest dla nas absolutnym priorytetem, a cały proces będzie przeprowadzany z najwyższą starannością, by zminimalizować uciążliwość prac dla mieszkańców - zapewnia Tauron Ekoenergia.

Zakończenie prac budowlanych jest planowane na koniec 2027 roku. Harmonogram ten uwzględnia planowany 24-miesięczny okres realizacji robót oraz czas niezbędny na przygotowania, w tym opróżnienie zbiornika.

Tauron Ekoenergia nie podaje kosztów inwestycji, dopóki trwa procedura przetargowa. Po rozstrzygnięciu przetargu i podpisaniu umowy z wykonawcą, wartość kontraktu zostanie podana do publicznej wiadomości. Generalny remont, przywracający pełną sprawność techniczną zaporze, na obecnym etapie sfinansuje TAURON Ekoenergia. Natomiast realizacja dodatkowego, rozszerzonego wariantu - czyli strategicznej modernizacji, która o 30 procent zwiększy bezpieczeństwo powodziowe regionu - jest uzależniona od pozyskania finansowania ze środków publicznych.

Prowadzimy aktywne rozmowy z partnerami, w tym z Państwowym Gospodarstwem Wodnym Wody Polskie oraz innymi instytucjami Państwa. Rozmowy trwają, a formalne porozumienia nie zostały jeszcze zawarte - informuje zespół prasowy Tauron Ekoenergia.

W marcu 2025 roku, podczas sesji rady powiatu lwóweckiego, na której omawiano popowodziową sytuację, padła przewidywana kwota modernizacji zapory w Pilchowicach. Mowa była o kwocie od 100 do 160 mln złotych.

Artur Zych, burmistrz Wlenia, miasta, które najbardziej ucierpiało w powodzi w 2024 roku, przyznaje, że od stanu zapory, zależy los mieszkańców Nielestna, Wlenia, Pilchowic. Bolesławca i wielu innych miejscowości położonych wzdłuż rzeki Bóbr.

Czekamy na remont z ogromną niecierpliwością. Chodzi nam o zwiększenie przepustowości zapory do 400 metrów sześciennych na sekundę oraz inne prace, które zwiększą bezpieczeństwo zapory. Od tego zależy nasze życie i ocalenie naszych domostw - mówi burmistrz Zych.