Powstanie Nika. Największy bunt w historii Bizancjum
W styczniu 532 roku w Konstantynopolu wybuchła rebelia, której nikt się nie spodziewał. Zwykły wyścig rydwanów przerodził się w pięciodniową rewoltę, która niemal obaliła cesarza Justyniana i pogrążyła Bizancjum w chaosie. Miasto płonęło, a tysiące ludzi zginęło na arenie Hipodromu.
Cesarzowa Teodora na Hipodromie 
Sport, polityka i fanatyzm
W VI wieku Konstantynopol (stolica Bizancjum) żyła wyścigami rydwanów. Dwie główne frakcje – "Niebiescy" i "Zieloni" – dzieliły miasto nie tylko na trybunach Hipodromu, ale i w codziennym życiu. Byli czymś więcej niż kibicami: to były potężne organizacje społeczne, które potrafiły wpływać na politykę, religię i porządek publiczny.
Władcy często wykorzystywali poparcie jednej z grup do umacniania swojej pozycji, ale rywalizacja bywała brutalna, a konflikty regularnie przeradzały się w uliczne starcia.
W 532 roku napięcie sięgnęło zenitu. Po jednym z wyścigów kilku członków obu frakcji zostało aresztowanych za udział w zabójstwach. Cesarz Justynian I, chcąc pokazać siłę, skazał ich na śmierć przez powieszenie.
Egzekucja się jednak nie powiodła – dwóch skazanych przeżyło i schroniło się w kościele. To wydarzenie stało się iskrą, która podpaliła lont społecznego niezadowolenia.
Iskra buntu
Zgromadzeni wokół świątyni ludzie, zarówno Niebiescy, jak i Zieloni, zjednoczyli się przeciwko władzy. Zaczęli skandować "Nika!" – po grecku "Zwyciężaj!" lub "Zdobywaj!".
Przez pięć dni Konstantynopol pogrążył się w zamieszkach. Tłum nie domagał się już tylko ułaskawienia dla swoich – żądał zmian, niższych podatków i końca autokratycznych rządów Justyniana. Wśród powstańców pojawiły się nawet głosy o wyborze nowego cesarza, Hypatiusa, siostrzeńca byłego władcy.
Miasto stanęło w ogniu. Płonęły pałace, domy, sklepy i świątynie. Zniszczono m.in. słynną Hagia Sophia, która była jednym z najważniejszych kościołów chrześcijańskiego świata. Szacuje się, że straty materialne były ogromne, a chaos ogarnął niemal połowę metropolii.
Dramatyczna decyzja Justyniana
Justynian był bliski poddania się. Miał już przygotowane statki, by uciec z rodziną i majątkiem. Jednakże cesarzowa Teodora, która słynęła z odwagi i determinacji, odmówiła ucieczki.
W słynnym przemówieniu do rady powiedziała, że "królewski purpurowy całun jest najpiękniejszym pogrzebowym okryciem", przekonując męża, by nie opuszczał tronu. Jej słowa stały się legendą i punktem zwrotnym całego kryzysu.
Pod wpływem żony Justynian postanowił walczyć. Zwołał lojalnych generałów – Belizariusza i Mundusa – i nakazał brutalnie stłumić bunt. Plan był prosty: zwabić powstańców do Hipodromu pod pretekstem negocjacji, a następnie otoczyć ich i zaatakować.
Rzeź na Hipodromie
Do Hipodromu zwabiono tysiące ludzi. Gdy tłum był już zgromadzony, do akcji wkroczyły oddziały cesarskie. Belizariusz i Mundus nie mieli litości – w ciągu kilku godzin wymordowano około 30 000 osób.
To była jedna z największych masakr w historii miasta. Krwawa pacyfikacja złamała opór i zakończyła zamieszki. Hypatius, wybrany przez rebeliantów na cesarza, został pojmany i stracony.
Skutki zamieszek
Po stłumieniu buntu Justynian umocnił swoją władzę. Zlikwidował wpływy frakcji sportowych, przeprowadził reformy i rozpoczął odbudowę miasta.
Największym symbolem tych zmian stała się nowa Hagia Sophia – arcydzieło architektury, które do dziś zachwyca rozmachem i pięknem. Budowa trwała zaledwie pięć lat i była wyrazem triumfu cesarza nad chaosem.
Zamieszki Nika stały się przestrogą dla wszystkich władców Bizancjum. Pokazały, jak cienka granica dzieli porządek od rewolty i jak potężną siłą mogą być tłumy zjednoczone przeciwko władzy. Dla Justyniana był to moment próby. Wyszedł z niej zwycięsko, ale ceną była krew i zgliszcza.
