Remont kościoła w Skalbmierzu. Ruszyły prace
Rozpoczęły się prace konserwatorskie przy belce tęczowej wraz z figurami i ornamentami z końca XVII wieku stanowiącej wyposażenie kościoła parafialnego w Skalbmierzu. Zabytkowa "tęcza" oddziela nawę główną od prezbiterium i stanowi architektoniczną wizytówkę skalbmierskiej świątyni.
Drewniana belka tęczowa z dwustronnym monumentalnym krucyfiksem w skalbmierskiej świątyni
Drewniana belka tęczowa z dwustronnym, monumentalnym krucyfiksem, powstała prawdopodobnie ok. 1700 roku. Gotycki, kamienny łuk tęczowy obudowano wtedy wysokim, podwojonym postumentem z trzema filarami zdobionymi pionowymi wyżłobieniami po każdej stronie. Górna część belki tęczowej oparta jest na szerokich postumentach zwieńczonych wolutami – motywem ornamentacyjnym w formie spirali. Na samym szczycie belki możemy dostrzec rzeźbę pelikana. Poniżej w owalnej ramie umieszczony został obraz olejny na płótnie z przedstawieniem starotestamentowego Abrahama. Cała architektoniczna okładzina łuku tęczowego zdobiona jest ornamentem stylizowanym na liście.
Na górnych filarach umieszczono płaskorzeźbione symbole męki Jezusa, z kolei na cokołach i gzymsach drugiej kondygnacji i zwieńczenia ustawione są pełnoplastyczne rzeźby stojących aniołków. Tuż za nimi stoją pełnowymiarowe figury Matki Bożej Bolesnej i Świętego Jana. Postaci ubrane są w długie złocone płaszcze ze złożonymi na piersiach w geście modlitwy dłońmi. Zwrócone są na centralnie umieszczony na osi łuku tęczowego monumentalny krucyfiks z dwoma figurami Chrystusa Ukrzyżowanego. Postać ukrzyżowanego Jezusa, odwzorowana jest w ten sam sposób po obu stronach krucyfiksu. Posiada klasyczną formę, plecioną koronę cierniową na skroniach i trzy wychodzące ponad głowę złote promienie. W dolnej części krzyża przybity jest na metalowej blasze sześcioboczny portret trumienny z przedstawieniem szlachcica w bogatej szacie oraz herbem Prus I w zdobionym klejnotem kartuszu. Być może portret ów przedstawia przedstawiciela rodu Nielepców, skoligaconego z Szembekami, którzy traktowali skalbmierską kolegiatę jako rodowe mauzoleum.
Pożar zniszczył ołtarz główny kościoła w Skalbmierzu
W 1906 roku miał miejsce pożar ołtarza głównego, który spowodował całkowite jego zniszczenie, a także duże zakopcenie wnętrza i wyposażenia świątyni. W związku z tym, na początku XX wieku przeprowadzono szereg remontów, które prawdopodobnie nie ominęły także belki tęczowej i figur. Późniejsze prace renowacyjne prowadzone były w skalbmierskim kościele w latach 1949-1952 i zapewne wówczas powstał zachowany do dziś wystrój kolorystyczny obudowy łuku tęczowego i belki z rzeźbami.
Co zostanie zrobione w ramach prac konserwatorskich w skalbmierskiej świątyni?
Prace obejmą renowacje elementów architektonicznych drewnianej belki tęczowej, jej dekoracyjnych ornamentów snycerskich, figur oraz obrazu olejnego na blasze. Wszystkie elementy wykazują podobny stopień zniszczenia. Po wstępnej obserwacji stwierdzono również, że na obiekcie można wyróżnić dwie warstwy historyczne. Nawarstwienia z początku i połowy XX wieku wpłynęły zasadniczo na zmianę pierwotnego wyglądu obiektu, a warstwy przemalowań równocześnie z zachodzącymi procesami zniszczeń, powodują jego obecny zły stan zachowania. Na całym obiekcie można odnaleźć ślady zniszczeń typu mechanicznego, fizycznego, chemicznego, biologicznego oraz przekształcenia plastyczno-estetyczne. Obecny zły stan drewna spowodowany został głównie przez niszczącą działalność szkodników drewna.
Prace konserwatorskie zmierzać zatem będą do usunięcia bądź ograniczenia wpływu głównych przyczyn niszczenia obiektu oraz przeprowadzenia pełnego zakresu konserwacji techniczno-zachowawczej i plastyczno-estetycznej. Ta pierwsza będzie łączyć się z odsłonięciem pierwotnej kolorystyki belki tęczowej, figur i złoconych powierzchni oraz przywróceniem właściwości technicznych drewna obiektów. Z kolei konserwacja o charakterze plastyczno-estetycznym będzie zmierzać do przywrócenia utraconych walorów estetycznych obiektu.
Elementy ruchome obiektu, takie jak: obraz, ornamenty, figury Chrystusa Ukrzyżowanego, Matki Bożej Bolesnej, Świętego Jana i putta zostaną zdemontowane i przewiezione do pracowni konserwatorskiej. Prace przy reszcie elementów będą się odbywały na miejscu. Wykona je doświadczona już w pracach konserwatorskich przy zabytkach skalbmierskiego kościoła firma Konserwacja Dzieł Sztuki. Ewelina i Marcin Gruszczyńscy s.c. Ich koszt wyniesie 408 163,26 złotych. Pieniądze na ten cel pochodzą z pozyskanego przez Gminę Skalbmierz dofinansowania z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.
Warto również przypomnieć, że trwają prace związane z remontem i konserwacją elewacji skalbmierskiej świątyni. Ich łączny koszt wyniesie 3 236 028,49 zł. Aż 98 procent wartości inwestycji zostanie również pokryte z pozyskanego przez Gminę Skalbmierz dofinansowania z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków. 2 procent wkładu własnego do inwestycji pokryte zostanie przez Parafię pw. św. Jana Chrzciciela w Skalbmierzu.
O remoncie i konserwacji elewacji skalbmierskiej świątyni pisaliśmy tutaj
- Liczymy, że po udanej i kompleksowej konserwacji, skalbmierska „tęcza” przez kolejne długie lata będzie mogła stanowić duchową i architektoniczną wizytówkę skalbmierskiej świątyni – czytamy na profilu facebookowym Urzędu Miasta i Gminy w Skalbmierzu.
