Ruda Śląska: Wzrost cen ogrzewania nie tylko na Śląsku. Ministerstwo szuka rozwiązania. "Ciepłownie są stare i wymagają modernizacji"

O widmie drastycznych podwyżek dla mieszkańców ogrzewających domy i mieszkania za pomocą ciepła systemowego informujemy od kilku miesięcy. Problem wynika z zakończenia obowiązywania tzw. tarczy energetycznej dla systemowego ciepłownictwa. W 2022 roku atak Rosji na Ukrainę wywołał kryzys energetyczny w Europie. Aby chronić obywateli przed drastycznymi podwyżkami, wprowadzono w Polsce szereg rozwiązań przed wzrostem cen paliw, prądu i ciepła. Były dopłaty do zakupu węgla, ale także rekompensaty, obniżające cenę końcową dla odbiorców (np. gospodarstw domowych). Kilka miesięcy temu rząd poinformował o przedłużeniu do końca roku tarczy energetycznej dotyczącej prądu do końca 2025 roku.

Od 2022 roku działał też mechanizm ochrony odbiorców przed wzrostem cen za ciepło sieciowe (np. dostarczane do mieszkań w blokach). Zakładało ograniczenie maksymalnego wzrostu cen dostaw ciepła, obejmując wszystkie składniki kosztowe występujące w danym systemie ciepłowniczym: cenę za zamówioną moc cieplną, cenę ciepła, cenę nośnika ciepła, stawki opłat stałych i zmiennych za usługi przesyłowe. Mechanizm polegał na dopłacaniu przez budżet państwa różnicy między faktycznymi kosztami wytworzenia ciepła. Tarcza chroniła przed drastycznymi podwyżkami. Jednak jej obowiązywanie wygasło 30 czerwca 2025.

Dla przykładu w Rudzie Śląskiej cena rynkowa spowodowała wzrost opłat za ogrzewanie o blisko 90 procent. Czynsze były wyższe już za sierpień i wrzesień. Mieszkańcy podają przykłady z różnych spółdzielni. - Na 57 metrach więcej o 170 zł - przekazała nam jedna z osób. Inna dodała. - Na 47 metrach to 250 złotych.

Była też dobra wiadomość w ostatnim czasie. W połowie września Urząd Regulacji Energetyki zatwierdził zaproponowaną przez Węglokoks Energia ZCP zmianę taryfy opłat za ciepło dla mieszkańców Rudy Śląskiej zasilanych z systemu ciepłowniczego Mikołaj-Wirek. Zmiana zacznie obowiązywać od 1 października 2025 roku.

Jednak nowa taryfa nie oznacza, że podwyżki nie będzie. Będzie, nawet duża, ale nie tak wielka jak pierwotnie zakładano. Planowany wzrost opłat udało się obniżyć o około 35 procent. To oznacza, że ogrzewanie znacząco uszczupli domowe budżety. Rząd wprowadził bony ciepłownicze, które mają wesprzeć najbiedniejszych, ale krytycy tego rozwiązania uważają, że to nie rozwiąże wszystkich problemów.

Podwyżki dotknęły też mieszkańców pozostałych regionów Polski, a co ciekawe nie są związane tylko z zakończeniem tarczy energetycznej dla ciepłownictwa.

Na problem, który dotyka kilka milionów Polaków, zwraca uwagę od dłuższego czasu Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie. Z danych przedstawionych przez IGCP wynikało, że już od 1 lipca 2025 r. odbiorcy w 56 proc. systemów ciepłowniczych w Polsce mogą odczuć wzrosty cen ciepła.

- Wynika to z wygaśnięcia obowiązywania przepisów osłonowych oraz braku systemowego wsparcia dla kosztów transformacji. Według raportu pełne unowocześnienie sektora będzie wymagało nakładów rzędu 300 mld zł do 2050 roku - informowała IZGCP.

Członkowie Izby przekonują, że sektor ciepłownictwa systemowego, który dostarcza ciepło do ponad 52 proc. gospodarstw domowych w Polsce (ok. 15 mln mieszkańców), pełni funkcję infrastruktury krytycznej. Jak tłumaczono również, obecny model taryfowy, pozbawiony mechanizmów inwestycyjnych, prowadzi do strukturalnego deficytu finansowego i blokuje modernizację, co prowadzi do wzrostu kosztów produkcji ciepła, a ostatecznie do wzrostu cen na rachunkach odbiorców.

IGCP w czerwcu zaapelowała o pilne działania - stworzenie długofalowej strategii rozwoju sektora, reformę zasad taryfowania, uruchomienie instrumentów finansowych z ETS, KPO i Funduszu Modernizacyjnego oraz wdrożenie systemów ochrony odbiorców wrażliwych w okresie przejściowym.

Odpowiedzią na apele Izby w Ministerstwie Energii powołano Zespół ds. Transformacji Ciepłownictwa. Pierwsze posiedzenie Zespołu odbyło się w siedzibie resortu 24 września br. z udziałem Ministra Energii Miłosza Motyki oraz Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Energii Konrada Wojnarowskiego. Organ pełni funkcję pomocniczą w przygotowaniu rekomendacji dla realizacji procesu transformacji sektora ciepłowniczego. Ma pracować nad kompleksowymi rozwiązaniami dla modernizacji i transformacji polskiego ciepłownictwa.

- Transformacja ciepłownictwa ma kluczowe znaczenie dla polskiej gospodarki. Z jednej strony, zapewnienie ciągłości dostaw ciepła do odbiorców jest bardzo ważnym elementem bezpieczeństwa energetycznego kraju. Z drugiej strony, dzięki jego modernizacji jesteśmy w stanie chronić polskie rodziny przed wzrostem cen ciepła oraz wypełniać zobowiązania wynikające z prawa unijnego. Zespół ds. Transformacji Ciepłownictwa, który powołaliśmy w Ministerstwie Energii, ma na celu wypracowanie kompleksowych rozwiązania dla tego sektora - od zmian legislacyjnych, przez wsparcie finansowe inwestycji, po promocję efektywności energetycznej i nowych technologii. Jesteśmy przekonani, że przygotowane rekomendacje będą odpowiadały na realne potrzeby społeczne i wyzwania rynku - mówi Miłosz Motyka, minister energii.

Przewodniczącym Zespołu ds. Transformacji Ciepłownictwa jest Konrad Wojnarowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Energii, pod którego podlega nie tylko ciepłownictwo, ale także górnictwo. W skład Zespołu weszli przedstawiciele instytucji publicznych, przedsiębiorstw ciepłowniczych, sektora energetycznego oraz środowisk naukowych, co ma zapewnić szeroką perspektywę i możliwość wypracowania rozwiązań uwzględniających zarówno interesy państwa, jak i potrzeby rynku.

- Do zadań Zespołu ds. Transformacji Ciepłownictwa należy m.in. proponowanie zmian legislacyjnych i wskazywanie działań pozalegislacyjnych, opracowanie rekomendacji w zakresie finansowania inwestycji, a także analiza potencjału rynku ciepła w kontekście realizacji celów polityki energetycznej państwa. Ważnym elementem działalności organu jest również ocena sytuacji ekonomicznej sektora oraz przygotowanie propozycji dostosowania krajowych regulacji do wymogów prawa Unii Europejskiej - poinformowało Ministerstwo Energii.

Prace Zespołu prowadzone będą także w ramach wyspecjalizowanych grup roboczych. Zajmą się one m.in. analizą barier regulacyjnych, które spowalniają proces transformacji ciepłownictwa, przygotowaniem propozycji przyspieszenia inwestycji, rewizją modelu taryfowania ciepła oraz opracowaniem mechanizmów wspierających integrację sektorów: ciepłownictwa i elektroenergetyki w celu stabilizacji systemu elektroenergetycznego poprzez wykorzystanie nadwyżek zielonej energii elektrycznej. Ważnym obszarem będzie także przygotowanie kompleksowego planu wsparcia finansowego obejmującego dotacje, preferencyjne pożyczki i gwarancje bankowe, a także rekomendacje dla poprawy rentowności i zdolności kredytowej przedsiębiorstw ciepłowniczych.

Jak przekazał resort, zespół będzie również pracował nad rozwiązaniami promującymi efektywność energetyczną w budynkach i systemach ciepłowniczych, wzmacniał rolę samorządów w lokalnym planowaniu oraz wspierał wykorzystanie ciepła odpadowego i proces cyfryzacji sektora.