Zabrze: Ten kościół na Śląsku to najwspanialsza świątynia okresu międzywojennego. Surowe ściany, gra światłem i wyjątkowa symbolika
To świątynia uznawana za jedno z ważniejszych dzieł międzywojennej architektury kościelnej w Polsce. Zobaczcie.
To najwspanialszy kościół okresu międzywojennego w Polsce. I znajduje się na Śląsku
Świątynia przy ulicy Roosevelta w Zabrzu uchodzi za jedną z najwspanialszych budowli okresu międzywojennego w Polsce. Zaprojektowany przez Dominicusa Böhma, został pomyślany jako rygorystycznie modernistyczny obiekt: nieotynkowana cegła o zróżnicowanym wypaleniu, fasada z potrójnym pasmem arkad czytelnie nawiązująca do rzymskich bram i akweduktu, wejściowy "paradisus", nawa na planie łuku, kontrola światła kulminująca w wyniesionym prezbiterium oraz spójny system odniesień - siedem okien i siedem sakramentów, chrzcielnica u podstawy wieży. To wszystko tworzy spójną całość.
Bryła i materiał: surowość jako świadomy wybór
Ściany kościoła pozostawiono w cegle, bez tynku. Te podobno celowo sprowadzono z różnych cegielni, aby uzyskać wachlarz tonów i stopni wypalenia. Monumentalne, gładkie płaszczyzny pracują z kolei skalą zamiast dekoracji. Zewnętrzna sylweta kościoła bywa odczytywana dwojako: jako echo przemysłowej architektury Śląska i jako forma o dyscyplinie, która nadaje budowli ciężar ponadczasowości.
Przedpole świątyni rozwiązano jako paradisus, czyli współczesny odpowiednik dziedzińców starochrześcijańskich, miejsce świadomego przekroczenia progu. Fasada organizuje wejście potrójnym rzędem arkad, ujętych między dwiema płasko zwieńczonymi wieżycami. Ten motyw można czytać jako rzymskie bramy (bramę do nieba) lub akwedukt - obraz "wody życia". Rytm arkad powraca w otworach wieży, wewnętrznym obejściu i w oknach, zapewniając konsekwencję całemu założeniu.
Plan i światło: kontrolowana droga do ołtarza
Rzut kościoła oparto na łuku, w nawiązaniu do rzymskich i wczesnochrześcijańskich wzorców. Wnętrze prowadzi od ciemniejszych partii ku ołtarzowi głównemu uniesionemu wysoko nad posadzkę najjaśniejszemu punktowi. W zachodnich, dużych oknach umieszczono witraże o głębokich barwach, przedstawiające siedem sakramentów; po stronie wschodniej światła jest celowo mniej. Oś teologiczna zostaje dobitnie zaznaczona witrażami "Najświętszy Sakrament" z 1942 roku i "Święta Rodzina" z 1957 roku. Symbolika liczb 7, 12, 33, 40 porządkuje narrację, a chrzcielnica przy wejściu - u podstawy wieży - otwiera "świętą drogę": oczyszczenie na progu, dalej wertykalna wspinaczka wieży i spiralnych schodów.
Böhm opracował świątynię jako całość, łącznie z wnętrzami, meblami, witrażami i mensami ołtarzowymi. Integralną warstwę tworzą organy Rieger: główne (1940, opus 2926, wiatrownice membranowe; kontuar wymieniony w 2003 roku przez Vladimira Grygara) oraz drugie, mniejsze w prezbiterium (również Rieger; w 1998 roku przeniesione z krypty, prospekt przebudowany wg projektu prof. Juliana Gembalskiego). Na wieży wiszą cztery dzwony - najmniejszy z oryginalnego zestawu, trzy większe poświęcone w 1958 roku.
