Tychy: Pół wieku Fiata. Jubileuszowa wystawa w Muzeum Miejskim

"Pracuj z nami, ucz się z nami, baw się z nami!" - takie było hasło Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Tychach - powiedziano podczas otwarcia wystawy w Muzeum Miejskim w Tychach w sobotę, 13 września 2025.

"Wystawa ro próba opowieści o ludzkim wymiarze tyskiej FSM - będącej jedną z największych inwestycji lat 70. , powstałej na polach Urbanowic i Bierunia", czytamy w zaproszeniu.

Nie jest to historia Fiata od początku do teraz. Przedstawiony tam jest okres od 1971 r., kiedy fabryka zaczęła wyrastać z urbanowicko-bieruńskiej ziemi (widać też zdjęcie, gdzie teren zajęty potem przez fabrykę jest jeszcze litym polem uprawnym, które właściciel orze pługiem zaprzężonym w dwa konie) do1992 r. , czyli czasu strajku okupacyjnego, najdłuższego w potransformacyjnej Polsce.

Twórcy wystawy nazywają FSM w Tychach miastotwórczym.

Obecny na wystawie 89-letni inż. Teodor Berger, który był w tyskim FSM-ie m.in. zastępcą dyrektora ds. handlowych, powiedział, że fabryka przyciągnęła 30 tys. osób z różnych części kraju.

Wiele z nich szybko jednak przechodziło do pracy w górnictwie - wspomina.

Załoga FSM w Tychach liczyła wtedy 9000 osób.

On sam związany był z Fiatem od 1972 r.

- W Warszawie brałem udział w akcji ofertowo-kontraktowej. Chodziło o wybór firm, które miały dostarczać zakładowi potrzebne materiały do budowy tłoczni, lakierni, i innych obiektów - wspomina.

To wszystko działo się, zanim ruszyła budowa. W samym zakładzie zaczynał jako kierownik wydziału obróbek różnych. Swoją pracę w FSM w Tychach zakończył po 17 latach jako główny specjalista ds. kooperacji i zaopatrzenia oraz wspomniany zastępca dyrektora ds. handlowych.

Na wystawie obecny był także Ireneusz Kaźmierczak, który w Tychach osiedlił się w 1980 r. zaraz po wojsku i został pracownikiem Fabryki Samochodów Małolitrażowych, początkowo normalnym pracownikiem pracującym na trzy zmiany, ale z czasem dostał etat fotografa dokumentującym życia fabryki, jej sukcesy i gości. Od października 2021 r. jest na emeryturze. Na wystawie, prócz jego zdjęć, znalazł się też aparat, którym fotografował wspomniany strajk 1992 r.

Kuratorem wystawy jest Agata Berger-Połomska. Wystawę zaaranżował Łukasz Błażejewski, dla którego była to ósma wystawa, nad którą pracował w Muzeum Miejskim w Tychach.

18 września 2025 r., dokładnie w 50. rocznicę wyjazdu z tyskiego zakładu FSM pierwszego fiata 126 P, odbędzie się kuratorskie oprowadzanie po wystawie. Początek o godz. 17. Wstęp wolny, ale konieczne są zapisy: 887 450 212 (także SMS-em), g.oleksy@muzeum.tychy.pl

Kuratorskie oprowadzanie po wystawie odbędzie się także 19 września (od godz. 17) i 20 września (o godz. 11 i 13). Obowiązują zapisy.

4 października, godz. 12-14 - "Fabryka samochodów aktywizuje miasto" - miastotwórcza rola FSM na przykładzie tyskich osiedli M i H" - spacer architektoniczny, prowadzenie Mateusz Miłoń

11 października, godz. 16 - zwiedzanie wystawy z Agatą Berger-Połomską (Muzeum Miejskie w Tychach) i Damianem Ignasiakiem (Ignac's Workshop)

23 października, godz. 18 - "O rajdach na tyskich oesach" - spotkanie z Leszkiem Chrapanem, Ireneuszem Kaźmierczakiem, Waldemarem Krześlakiem, Grzegorzem Wróblem , prowadzenie: Kamil Hajduk

24 października, godz. 17 - zwiedzanie wystawy z Agatą Berger-Połomską

29 października, godz. 11-13 - "Szlakiem produkcyjnym FSM" - zwiedzanie fabryki FCA Poland z grupy Stellantis, prowadzenie: Agata Berger-Połomska (Muzeum Miejskie w Tychach), Urszula Polubiec (Stowarzyszenie "Koło seniorów Maluch 126p") i Krzysztof Kania (Stowarzyszenie "Koło seniorów Maluch 126p") oraz obecny pracownik FCA Poland