W Trzebieży powstało lapidarium. Na dawnej nekropolii zakończyły się prace miłośników lokalnej historii
- Nagrobki, podstawy i obramowania zepchnięto spychaczem do obrzeża cmentarza. Zalegały w południowej części cmentarza. Musieliśmy je przerzucić, by sprawdzić teren pod nimi, więc powstał pomysł, by lepiej je wyeksponować a jednocześnie podkreślić fakt, że znajduje się tu dawny cmentarz i spoczywają tu dawni mieszkańcy Trzebieży (Klein Ziegenort) - mówi nadkomisarz dr Marek Łuczak, policjant i historyk. - Z resztek obramowań i podstaw zrobiliśmy więc solidną górkę, dając na obrzeża najbardziej ciekawe fragmenty obramowań i dwa uszkodzone, lecz czytelne nagrobki. Całość przysypaliśmy piaskiem, ziemią i korą, oraz posadziliśmy krzewy ozdobne.
Miłośnikom historii w pracach pomagali mieszkańcy Trzebieży. Na odnalezionym metalowym cokole krzyża umieszczono złożoną z kawałków i sklejoną przez Grzegorza Porzuczka płytę Auguste Johanne Friedericke Schauer (1845-1846). Lapidarium jest tak przemyślane, że w przypadku odnalezienia kolejnych elementów, można je dostawić od tyłu do lapidarium, przesypać ziemią i posadzić kwiaty, nie burząc jego koncepcji.
- Podczas prac ewidencyjnych odnaleźliśmy tylko jedną całą głowicę nagrobka, połowę drugiej, połamany krzyż żeliwny Minny Auguste Wolff (1883-1885), i 3 rozbite płyty z fajansu. Resztę nagrobków, krzyży i obramowania kwater wywieziono po wojnie. Układ cmentarza jest całkowicie zatarty, a odnalezione elementy nie leżą w miejscu, gdzie były nagrobki - wyjaśnia Marek Łuczak. - Liczymy, że to miejsce pamięci posłuży mieszkańcom Trzebieży, parkowy charakter cmentarza ze starodrzewiem daje możliwość urządzenia tu parku dendrologicznego dla mieszkańców a lapidarium będzie świadectwem pamięci o ludziach, którzy tu kiedyś mieszkali. Miejmy nadzieję, że za rok krzewy zakryją kamienie, by całe założenie stało się częścią otoczenia. Ustaliliśmy, że za jakiś czas w jedną z pustych głowic, wstawimy płytę z opisem miejsca, by uszanować ludzi, którzy tu spoczywają.
Zachowane zabytkowe nagrobki:
Harang Paul Otto Ernst (1905-1906); płytka z białego fajansu, niekompletna rozbita na kilkadziesiąt fragmentów; odnaleziona podczas prac ewidencyjnych 14 czerwca 2025 roku w południowej części cmentarza; inskrypcja: …ruhet / …geliebte / Paul … / 8 Monate / … / Frucht reift in einer bessern Welt; Paul Harang urodził się 29 lipca 1905 roku w Trzebieży (Klein Ziegenort). Był synem mistrza krawieckiego Gustava Haranga i Emmy Harang z d. Plönzke z Trzebieży (Klein Ziegenort). Ochrzczono go 14 sierpnia 1905 roku. Miał 4 braci: Karla Paula Gustava (ur. 13 listopada 1893 roku, 24 lipca 1915 roku ożenił się z Idą Emmą Martą Pausch), Paula Gustava Emila (ur. 18 lipca 1895 roku, zm. 14 sierpnia 1895 roku - żył tylko 27 dni), Fritza Ernsta Wilhelma (ur. 7 lipca 1896 roku, zmarł w tym samym dniu, żył tylko 4 godziny) i Wilhelma Alberta Juliusa (ur. 4 kwietnia 1902 roku, zm. 11 marca 1907 roku). Paul zmarł 4 kwietnia 1906 roku w Trzebieży w wieku 8 miesięcy i 5 dni.
Rindfleisch Christine Dorothee z d. Klotzin (1789-1861); płytka z białej ceramiki, rozbita na fragmenty, niekompletna, zachowały się 3 fragmenty z lewej strony, brak dat; inskrypcja: Hier ruhet die Wittwe / Christien Dorothee / Rindfleich geb. Klo… / geb. in Ziegenort in 7-ten Se… / gest. geselbt d. 6-ten Ja…; Christine Dorothea Klotzin urodziła się 7 września 1789 roku. 13 lipca 1809 roku w Uniemyślu (Wilhelmsdorf) wyszła za mąż za kmiecia Christiana Rindfleischa (ur. ok. 1783 roku). Zmarła 6 stycznia 1861 roku w Trzebieży (Klein Ziegenort) ze starości. Pochowano ją 10 stycznia 1861 roku na starym cmentarzu w Trzebieży, pozostawiła dorosłe dzieci.
Rindfleisch Wilhelm Heinrich Albert (1825-1861), dolna część głowicy nagrobka, odnaleziona przy południowym krańcu cmentarza (53.662103, 14.494553); inskrypcja: …ch / …apitän / …26.5.1861 / …in Frieden!; Wilhelm Heinrich Albert Rindfleisch urodził się on 17 kwietnia 1825 roku w Trzebieży (Groß Ziegenort). Ochrzczono go 12 maja 1825 roku. Był synem marynarza Martina Rindfleischa (ur. ok. 1790 roku) i Wilhelmine Rindfleisch z d. Schönborn (ur. ok. 1792 roku) z Trzebieży. Rodzice pobrali się 23 grudnia 1818 roku. Wilhelm Heinrich Albert zmarł na gruźlicę (Schwindsucht) 11 maja 1861 roku, pozostawiając żonę i dzieci. Pochowano go na starym cmentarzu w Trzebieży 14 maja 1861 roku.
Rose Liesbeth Marie Anna z d. Prinz (1895-1933); głowica nagrobka z granitu, odnaleziona podczas prac ewidencyjnych 7 czerwca 2025 roku w południowej części cmentarza. 14 czerwca odnowiono napisy; Lisebeth urodziła się 12 grudnia 1895 roku w Warnołęce (Wahrlang). Była córką murarza Karla Friedricha Eduarda Prinza (ur. ok. 1863 roku, zm. 8 kwietnia 1940 roku w Trzebieży) i Anny Auguste Wilhelmine Prinz z d. Gräbner (ur. ok. 1870 roku, zm. 6 sierpnia 1940 roku w Trzebieży). Rodzice mieszkali w Warnołęce. Lisbeth mieszkała przy Dorfstraße 31 w Trzebieży. 25 marca 1922 roku w Trzebieży wyszła za mąż za murarza Hermanna Wilhelma Ferdinanda Rose (ur. 31 marca 1895 roku w Niekłończycy (Königsfelde), był synem robotnika Hermanna Wilhelma Ferdinanda Rose i Anny Idy Mathilde Rose z d. Breetzmann). Liesbeth zmarła 9 listopada 1933 roku w Szpitalu Okręgowym w Golęcinie, pochowano ją na starym cmentarzu 13 listopada 1933 roku.
Schauer Auguste Johanne Friedericke (1845-1846); płyta z fajansu, rozbita na kilka fragmentów, odnalezionych, wraz z miedzianą płytką i fragmentami ramki, przy krzyżu w południowej części cmentarza 22 czerwca 2025 roku podczas prac ewidencyjnych; płytka Auguste Johanne została zespolona przez Grzegorza Porzuczka z firmy Gemstone; inskrypcja: Auguste Johanne / Schauer.; Auguste Johanne Friedericke Schauer, urodziła się 29 marca 1845 roku w Trzebieży (Klein Ziegenort). Ochrzczono ją 27 kwietnia 1845 roku. Miała brata - Jacoba Johanna Christiana Schauera, urodzonego 5 grudnia 1842 roku w Trzebieży i ochrzczonego 27 grudnia 1842 roku. Auguste Johanne i Jacob Johann Schauer byli dziećmi rolnika i sołtysa Johanna Jacoba Schauera, ur. 29 czerwca 1814 roku w Trzebieży (Klein Ziegenort), syna rolnika Johanna Christiana Schauera i Christine Dorothee z d. Schmidten z Trzebieży. Matką dzieci była Johanne Dorothee Schauer z d. Krull, ur. 3 stycznia 1819 roku w Trzebieży (Groß Ziegenort), córką rolnika i przewodniczącego gminy kościelnej (Kirchenvorsteher in Gr. Ziegenort) Jacoba Krulla i Engel Dorothee Krull z d. Stracken z Trzebieży (Groß Ziegenort). Rodzice pobrali się 3 marca 1842 roku. Dzieci pochowano tego samego dnia - 29 marca 1846 roku na Starym Cmentarzu w Trzebieży.
Schauer Jacob Johann Christian (1842-1856); płyta z fajansu, rozbita na kilka fragmentów, odnalezionych, wraz z miedzianą płytką i fragmentami ramki, przy krzyżu w południowej części cmentarza 22 czerwca 2025 roku podczas prac ewidencyjnych; zachowana jedynie w dwóch fragmentach z inicjałami J i S; Jacob Johann Christian Schauer urodził się 5 grudnia 1842 roku w Trzebieży, ochrzczono go 27 grudnia 1842 roku. Miał siostrę Auguste Johanne Friedericke (1845-1846). Auguste Johanne i Jacob Johann Schauer byli dziećmi rolnika i sołtysa Johanna Jacoba Schauera, ur. 29 czerwca 1814 roku w Trzebieży (Klein Ziegenort), syna rolnika Johanna Christiana Schauera i Christine Dorothee z d. Schmidten z Trzebieży. Matką dzieci była Johanne Dorothee Schauer z d. Krull, ur. 3 stycznia 1819 roku w Trzebieży (Groß Ziegenort), córką rolnika i przewodniczącego gminy kościelnej (Kirchenvorsteher in Gr. Ziegenort) Jacoba Krulla i Engel Dorothee Krull z d. Stracken z Trzebieży (Groß Ziegenort). Rodzice pobrali się 3 marca 1842 roku. Dzieci pochowano tego samego dnia - 29 marca 1846 roku na Starym Cmentarzu w Trzebieży.
Wolff Minna Auguste (1883-1885); fragment lewego ramienia krzyża żeliwnego, odnaleziony w południowej części cmentarza (53.662292, 14.494719), 14 czerwca odnaleziono górne ramie krzyża w południowej części cmentarza (53.662089, 14.494554); inskrypcja: Minna A… / geb. d. 23 No…. / gest. d. 3…; Minna Auguste Wolff urodziła się 23 listopada 1883 roku w Trzebieży (Klein Ziegenort). Ochrzczono ją 27 grudnia 1883 roku. Była córką marynarza Johanna Wolfa i Louise Brettschneider z Trzebieży (Klein Ziegenort). Minna Auguste zmarła o godz. 11:00 rano 3 czerwca 1885 roku w Trzebieży (Klein Ziegenort) na błonicę (Diphteritis). Została pochowana na starym cmentarzu w Trzebieży 6 czerwca 1885 roku.
Nagrobki historyczne:
Marten Auguste (1875-1918); August Marten urodził się 11 czerwca 1875 roku prawdopodobnie w Gräbnitzfelde Kreis Saatzig. Był synem Ferdinanda Martena (1852-1927) i Caroline Marten z d. Dumrese (1852-1927) z Dziwnówka (Walddievenow). August był rolnikiem, kombatantem, mieszkał przy ul. Osadników 33 w Trzebieży (Klein Ziegrnort). Miał syna Reinholda (ur. w 1912 roku). Pod koniec 1917 roku zachorował na infekcję nerek. August zmarł 9 września 1918 roku w Szpitalu Uniwersyteckim w Greifswaldzie, po czym 14 października 1918 roku został pochowany na starym cmentarzu w Trzebieży (Klein Ziegenort).
