Wygnanie Ferdynanda Karola. Tak zhańbił ród Habsburgów

Ferdynand Karol Habsburg-Lotaryński urodził się 27 grudnia 1868 roku w Wiedniu jako trzeci syn arcyksięcia Karola Ludwika i arcyksiężnej Marii Annunziaty Burbon-Sycylijskiej. Był młodszym bratem Franciszka Ferdynanda, późniejszego następcy tronu, którego śmierć w Sarajewie w 1914 spowodowała wybuch I wojny światowej. Od najmłodszych lat Ferdynand Karol przeznaczony był do kariery wojskowej – w Habsburgach była to tradycja, a on sam wykazywał duże zdolności i dyscyplinę.

Już w wieku 23 lat otrzymał Order Korony Rucianej, a dwa lata później Order Korony Wirtemberskiej. W kwietniu 1893 roku awansował na porucznika, a w październiku tego roku rozpoczął służbę w elitarnym pułku tyrolskich kirasjerów.

W ciągu kilku lat przeszedł przez kolejne szczeble kariery: w 1895 roku został majorem, w 1897 podpułkownikiem, a w 1899 komendantem 3 Tyrolskiego Pułku Strzelców Cesarskich w Wiedniu. W tym samym roku objął stanowisko szefa Węgierskiego Pułku Piechoty Nr 48 w Sopronie, a w 1902 roku awansował na generała majora i dowódcę 18 Brygady Piechoty w Pradze. Karierę wojskową zakończył w 1904 roku, gdy został zwolniony ze stanowiska i odsunął się od życia publicznego.

Ferdynand Karol nie był typowym Habsburgiem. Od dzieciństwa przejawiał zamiłowanie do teatru, literatury i muzyki. Marzył o tym, by zostać dyrektorem Burgtheater w Wiedniu, co nie przystawało do oczekiwań wobec członka rodziny cesarskiej. Był człowiekiem łagodnym, cichym i nieco wycofanym, a jego pasje artystyczne nie przeszkadzały mu w pełnieniu obowiązków wojskowych.

W życiu prywatnym unikał skandali – przynajmniej do czasu, gdy na Balu Przemysłu i Techniki w 1902 roku poznał Bertę Czuber, córkę profesora matematyki Emanuela Czubera. Berta była inteligentna, elegancka i urodziwa, lecz z punktu widzenia dworu – zdecydowanie zbyt nisko urodzona. Ich znajomość szybko przerodziła się w głębokie uczucie, które miało zaważyć na całym życiu arcyksięcia.

W 1900 roku Ferdynand Karol bojkotował ślub brata z Zofią Chotek, przedstawicielką wysokiej szlachty, lecz niearystokratycznego pochodzenia. Wkrótce sam znalazł się w podobnej sytuacji.

Cesarz Franciszek Józef I stanowczo sprzeciwiał się małżeństwu Ferdynanda Karola z Bertą Czuber, nie wyrażając zgody nawet na związek morganatyczny. Nawet Franciszek Ferdynand, pamiętając upokorzenia, jakie spotkały jego własną żonę, nie chciał dać błogosławieństwa bratu.

Ferdynand Karol usunął się w cień, zamieszkał z Bertą w Tyrolu i przez siedem lat utrzymywał, że nie jest z nią ani w związku, ani w nieformalnym pożyciu. W rzeczywistości już 15 sierpnia 1909 roku para wzięła ślub, o czym arcyksiążę oficjalnie poinformował cesarza dopiero 6 sierpnia 1911 roku.

Reakcja była natychmiastowa i bezwzględna: Franciszek Józef odebrał mu tytuł arcyksięcia, nazwisko, wszystkie zaszczyty i prawo przebywania w Austrii oraz wykreślił go z listy oficerów armii. Ferdynand Karol przyjął nazwisko Ferdynand Burg i rozpoczął życie na wygnaniu w Monachium.

Dla Habsburgów był to skandal bez precedensu – członek rodziny cesarskiej, który dla miłości poświęcił wszystko, stał się wyrzutkiem. Ferdynand Karol i Berta nie doczekali się dzieci, być może z powodu postępującej gruźlicy, która od lat trawiła zdrowie arcyksięcia.

Wygnanie i choroba sprawiły, że Ferdynand Karol szybko podupadł na zdrowiu. Już podczas pogrzebu brata w 1914 roku był cieniem samego siebie, wyniszczonym przez życie i chorobę.

Zmarł 10 marca 1915 roku w Monachium w ramionach ukochanej żony. Miał zaledwie 46 lat. Berta przeżyła go o imponujące 64 lata, dożywając niemal setnych urodzin. Zmarła 5 lipca 1979 roku w Merano w wieku 99 lat.