Zmiany w kalendarzu szczepień. Obejmą dzieci i nastolatki
W Polsce ponad 3 tys. zachorowań na raka jest związanych z zakażeniem wirusem HPV.
Poszerzenie katalogu obowiązkowych szczepień
Już we wrześniu pisaliśmy o tym, że jest plan, aby szczepienia przeciw HPV były obowiązkowe. Jak mówił wówczas wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny:
(...) powinniśmy mieć taką wiedzę o tym, kto jest zaszczepiony, w jakim zakresie, że tak naprawdę te szczepienia powinny przejść w tę fazę obowiązkowości i wtedy otrzymamy ten efekt, którego bardzo chcemy tzn. radykalną redukcję ilości chorób nowotworowych, głównie u kobiet.
W poniedziałek (20 października 2025 r.) na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt nowelizacji rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych.
Regulacja zakłada m.in. poszerzenie katalogu chorób objętych obowiązkiem szczepień ochronnych o zakażenia ludzkim wirusem brodawczaka (HPV) od ukończenia 9. roku życia do ukończenia 15. roku życia (objęcie szczepieniem populacji osób urodzonych w 2018 r.).
Cel zmian - ochrona przed nowotworami związanymi z HPV
W uzasadnieniu do projektu wskazano, że celem zmian jest zapobiegnięcie nowotworom (takim jak rak szyjki macicy), które są wywoływane przez wirusa HPV oraz konieczność zapewnienia wyższego odsetka dzieci objętych szczepieniem.
Autorzy projektu przypomnieli, że do zakażenia HPV dochodzi drogą płciową, najczęściej w początkowym okresie po rozpoczęciu aktywności seksualnej. Zakażenia są przenoszone przez osoby obojga płci. W ciągu swojego życia 80 proc. aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn było lub będzie zakażonych HPV.
Zakażenia HPV mogą prowadzić również do raka odbytu, pochwy, sromu, prącia, przestrzeni ustno-gardłowej oraz okolic głowy i szyi. Wszystkie przypadki raka szyjki macicy są poprzedzone przewlekłą infekcją HPV.
Resort zdrowia wyjaśnił, że szczepienie przeciw HPV jest najskuteczniejsze, jeśli nastąpi przed potencjalnym narażeniem, do którego dochodzi głównie drogą kontaktów seksualnych. MZ zaznaczyło, że skuteczność szczepionki jest najwyższa w najmłodszych grupach wiekowych, dlatego szczepienie powinno być przeprowadzone przed inicjacją seksualną, czyli przed potencjalnym kontaktem z wirusem.
Według szacunków podanych w uzasadnieniu projektu, rocznie na świecie dochodzi do ok. 300 mln nowych zakażeń HPV u ludzi, które w ogromnej większości są bezobjawowe, nie wywołują żadnych zmian chorobowych i ulegają samowyleczeniu. Ocenia się, że na świecie ok. 690 tys. (a w naszym kraju ponad 3 tys.) zachorowań na nowotwory jest związanych z zakażeniami HPV.
Obecnie bezpłatne szczepienia przeciwko HPV przysługują dzieciom i młodzieży w wieku 9-14 lat. Są one dobrowolne, można je wykonać w każdej przychodni lekarza rodzinnego, a od września ubiegłego roku także w szkole.
Nowe obowiązki i zmiany w kalendarzu szczepień
Projekt przewiduje także m.in.:
- Poszerzenie katalogu chorób objętych obowiązkiem szczepień ochronnych o inwazyjne zakażenia Neisseria meningitidis. Będą one skierowane do osób do 19. roku życia - które nie były szczepione przeciw inwazyjnym zakażeniom Neisseria meningitidis typu typu B i ACWY - z grup ryzyka analogicznie jak ma to zastosowanie do inwazyjnej choroby pneumokokowej i szczepień przeciw pneumokokom oraz osoby urodzone przez matki zakażone wirusem HIV.
- Przesunięcie terminu II dawki przypominającej szczepienia przeciw krztuścowi z obecnego 14. roku życia na 12. rok życia.
- Wprowadzenie III dawki przypominającej szczepienia przeciw krztuścowi u osób od ukończenia 17. roku życia w miejsce III dawki przypominającej przeciw tężcowi i błonicy.
W projekcie założono, że rozporządzenie wejdzie w życie 1 stycznia 2026 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących szczepień przeciw HPV i zakażeniu Neisseria meningitidis, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2027 r.
