Wraca zapomniana uprawa. W latach 60. rolnicy siali na potęgę

Konopie włókniste to roślina o dużym potencjale gospodarczym i ekologicznym, idealnie wpisująca się w zasady zrównoważonego rozwoju i gospodarki obiegu zamkniętego, ponieważ ich wszechstronne zastosowanie pozwala na ograniczenie wykorzystania surowców nieodnawialnych, wskazuje Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.

W Polsce dozwolona jest uprawa wyłącznie tych odmian konopi włóknistych, które znajdują się zarówno we wspólnym katalogu odmian roślin rolniczych Komisji Europejskiej, jak i w Krajowym Rejestrze prowadzonym przez COBORU. Polscy producenci najchętniej wybierają takie odmiany jak Henola, Finola, Białobrzeskie i Futura 75, przy czym dominującą odmianą pod względem powierzchni uprawy (około 550 hektarów) jest Henola.

Zdaniem KOWR konopie stanowią szczególnie atrakcyjną i bardziej rentowną alternatywę dla upraw takich jak zboża czy tytoń. Dzięki stałemu rozwojowi rynku, wszechstronnym zastosowaniom, ekologicznym walorom oraz przejrzystemu monitorowaniu przez KOWR, konopie włókniste mają szansę na wzrost znaczenia w polskiej gospodarce rolnej.

• W 2022 r., który był okresem przejściowym, w rejestrze znajdowało się 425 producentów i 31 podmiotów skupujących.
• Na koniec 2023 r. liczba ta wzrosła do 1139 producentów i 86 skupów,
• Na dzień 31 października 2024 r. - do 1318 producentów i 85 skupów.

Rośnie również powierzchnia uprawy. W 2022 r. konopie porastały ok. 843 ha (głównie województwa dolnośląskie i wielkopolskie), rok później ok. 1274 ha (dominacja woj. warmińsko-mazurskiego, lubelskiego i wielkopolskiego). W 2024 r. (stan na 31.10) uprawa obejmowała ok. 1384 ha (największe uprawy w woj. warmińsko-mazurskim, lubelskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim).

Konopie włókniste to roślina o niezwykle szerokim spektrum zastosowań, co pozwala na jej uprawę w wielu celach, w tym:

• Przemysłowych (włókienniczy, chemiczny, celulozowo-papierniczy, kosmetyczny, farmaceutyczny, energetyczny, materiały budowlane i kompozytowe, naturalne środki ochrony roślin).
• Rolniczych i badawczych (nasienne, paszowe, weterynaryjne, pszczelarskie, nawozowe, hodowla nowych odmian, badania naukowe).
• Ekologicznych (rekultywacja i remediacja gruntów, czyli ich oczyszczanie).

Konopie są wykorzystywane w wielu sektorach:

• Spożywczy: Nasiona i produkty pochodne (olej, mąka) są cenione za bogactwo pełnowartościowego białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika, witamin i mikroelementów.
• Włókienniczy i budowlany: Włókna służą do produkcji tkanin, a paździerze (część łodygi) wykorzystuje się do tworzenia materiałów izolacyjnych i kompozytowych.
• Kosmetyczny: Ekstrakty konopne, dzięki właściwościom regeneracyjnym i przeciwzapalnym, stanowią składnik nowoczesnych kosmetyków pielęgnacyjnych.
• Energetyczny: Z konopi produkuje się również biopaliwa.

W Polsce obserwuje się stały wzrost zainteresowania i areału upraw konopi włóknistych. Zgodnie z nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 2022 roku, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa odpowiada obecnie za monitorowanie tego rynku oraz prowadzenie rejestru producentów i podmiotów skupujących. Dzięki swoim szerokim zastosowaniom i proekologicznym właściwościom, konopie włókniste zyskują na znaczeniu w krajowym rolnictwie.

Prowadzenie uprawy lub skupu konopi włóknistych wymaga wpisu do Rejestru Konopi Włóknistych, prowadzonego przez właściwy terytorialnie Oddział KOWR. Wniosek należy złożyć przed rozpoczęciem działalności (producenci - przed wysiewem).

Podmioty skupujące muszą do końca lipca każdego roku przekazywać KOWR pisemną informację o zawartych umowach na dostawy (stan na 15 lipca).

Dyrektor OT KOWR prowadzi kontrole w celu monitorowania rynku i sprawdzania zgodności danych w rejestrze ze stanem faktycznym. Kontrola obejmuje co najmniej 10% producentów rocznie i co najmniej 10% podmiotów skupujących (nie częściej niż raz na 3 lata).

Nieprzestrzeganie obowiązków wiąże się z sankcjami, w tym:

• Kary pieniężne (np. za utrudnianie kontroli, podanie fałszywych danych, nieterminowe dokumenty).
• Kary grzywny (np. za handel z podmiotem niewpisanym do rejestru).
• Zgłoszenie do organów ścigania (w przypadku podejrzenia, że uprawiane są inne konopie niż włókniste).