Naturalny sposób na odporność? Czarny bez ma wiele właściwości

Zarówno owoce, jak i kwiaty bzu czarnego (łac. Sambucus nigra) zawierają ogromne ilości związków wspierających odporność: antocyjanów, flawonoidów, witaminy C i związków fenolowych. Dzięki nim czarny bez działa przeciwzapalnie, przeciwwirusowo i antyoksydacyjnie. W odpowiednich stężeniach może mieć nawet właściwości lecznicze, dlatego jest częstym składnikiem suplementów diety i syropów.

- Kwiaty czarnego bzu od wielu lat zbieramy w mojej rodzinie z myślą o okresie jesienno-zimowym, aby wspomagać się w budowaniu odporności - mówi prof. Maciej Oziembłowski z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu - Synergia różnych związków chemicznych zawarta w tych kwiatach jest bardzo skuteczna i zapewne nie do końca poznana, ale zarówno wcześniejsze pokolenia w mojej rodzinie, jak i moje pokolenie doświadczyło bardzo dobrych efektów zdrowotnych specyfików z tego surowca - dodaje.

Zespół badawczy z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, w składzie: Mohamad Zubaidi, Aleksandra Hendrysiak, prof. Maciej Oziembłowski i prof. Agnieszka Nawirska-Olszańska, postanowił sprawdzić, jak najlepiej suszyć sok z owoców czarnego bzu, by zachować jego prozdrowotne właściwości.

Celem było stworzenie proszku o wysokim potencjale zdrowotnym, który można łatwo przechowywać i wykorzystywać w suplementach, żywności czy kosmetykach.

Badacze porównali trzy technologie:

• Liofilizacja (suszenie sublimacyjne) - tzw. złoty standard, pozwala zachować najwięcej cennych związków, ale jest kosztowna i czasochłonna.
• Suszenie próżniowe - odbywa się w niższych temperaturach, ale trwa długo, co sprzyja degradacji przeciwutleniaczy.
• Suszenie rozpyłowe z dodatkiem nośników - to metoda, w której stosuje się substancje poprawiające trwałość, strukturę i rozpuszczalność proszku.

Analizy wykazały, że liofilizacja daje najlepsze efekty jakościowe, ale jest zbyt droga dla przemysłu.
Z kolei suszenie rozpyłowe z dodatkiem palatynozy pozwoliło uzyskać proszek o niemal identycznych właściwościach, a jednocześnie znacznie tańszy w produkcji.

- Suszenie rozpyłowe z palatynozą to ekonomiczna alternatywa dla liofilizacji bez znacznej utraty jakości - podkreśla Mohamad Zubaidi.

Okazuje się też, że czarny bez może być świetny nie tylko na odporność. Niektóre z nośników, jak inulina czy oligofruktoza, mają też działanie prebiotyczne, wspierając florę jelitową.
Palatynoza z kolei stabilizuje poziom cukru we krwi i poprawia metabolizm. Efekt? Pełnowartościowy proszek wspierający odporność i zdrowie jelit - idealny na sezon przeziębień i grypy.

To odkrycie może mieć duże znaczenie komercyjne. Dzięki niemu producenci suplementów i zdrowej żywności mogą tworzyć skuteczne produkty z czarnego bzu, bez potrzeby inwestowania w kosztowną technologię.

Na półkach aptek i sklepów ze zdrową żywnością pojawia się coraz więcej produktów z czarnym bzem: syropy, kapsułki, proszki, herbatki czy dżemy. Jednak, jak pokazują badania, nie każdy produkt działa tak samo. Kluczowe jest to, jak surowiec został przetworzony.

Nie każdy wie, że świeże kwiaty i owoce czarnego bzu mogą zaszkodzić. Zawierają bowiem sambunigrynę - toksyczny glikozyd cyjanogenny, który może wywołać zatrucie pokarmowe (biegunka, wymioty, osłabienie). Dlatego czarny bez musi być poddany obróbce termicznej - gotowaniu lub suszeniu.

- Podczas takiej obróbki sambunigryna ulega rozkładowi, więc przetwory z bzu są bezpieczne dla naszego zdrowia - wyjaśnia prof. Agnieszka Nawirska-Olszańska. - Ale jednocześnie obniża się zawartość substancji prozdrowotnych, takich jak witamina C czy niektóre antocyjany.

Dlatego zanim sięgniemy po suplement z napisem "zawiera ekstrakt z czarnego bzu", warto wiedzieć, jaką drogę przeszła ta roślina z łąki na produkcyjną taśmę.

Dzięki pracy naukowców z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu wiemy dziś, że czarny bez naprawdę działa - ale tylko wtedy, gdy zachowamy jego naturalny potencjał.