Od tego zaczyna się rak jąder. Zobacz przyczyny i sposoby leczenia

Do najczęstszych objawów raka jądra należy bezbolesne powiększenie jądra, wyczuwalny guzek lub stwardnienie w obrębie moszny, a także uczucie ciężkości lub dyskomfortu. Rzadziej mogą pojawić się ból w podbrzuszu, nagromadzenie płynu w mosznie, a w niektórych przypadkach nawet powiększenie gruczołów piersiowych (ginekomastia). W zaawansowanym stadium choroby objawy mogą być ogólne – np. ból pleców, kaszel, duszność – i wynikać z obecności przerzutów do innych narządów.

Przyczyny raka jąder nie są jednoznacznie poznane, jednak wiadomo, że niektóre czynniki zwiększają ryzyko zachorowania. Do najważniejszych należą wnętrostwo (czyli niezstąpienie jądra do moszny w okresie niemowlęcym), przypadki raka jąder w rodzinie, wcześniejsze zachorowanie na raka jednego jądra, a także pewne schorzenia genetyczne, np. zespół Klinefeltera. Zidentyfikowano również zależność między niepłodnością a zwiększonym ryzykiem nowotworów jąder.

• Wnętrostwo (niezstąpienie jądra) – nawet po chirurgicznym sprowadzeniu jądra do moszny.
• Historia rodzinna raka jądra – np. u ojca lub brata.
• Poprzedni rak jądra – choroba w jednym jądrze zwiększa ryzyko w drugim.
• Zespół Klinefeltera – choroba genetyczna wiążąca się z nieprawidłową liczbą chromosomów płciowych.
• Niepłodność – u niektórych mężczyzn może wiązać się z wyższym ryzykiem nowotworowym.

Kluczowe znaczenie w rozpoznaniu raka jądra ma samobadanie, które każdy mężczyzna powinien wykonywać regularnie – raz w miesiącu, najlepiej po kąpieli lub prysznicu, gdy moszna jest rozluźniona. Każda niepokojąca zmiana – guzek, zgrubienie czy ból – powinna być skonsultowana z lekarzem, najlepiej urologiem. W diagnostyce stosuje się przede wszystkim badanie ultrasonograficzne (USG) moszny, które pozwala ocenić strukturę jądra. Istotne są także badania krwi, w tym oznaczenie markerów nowotworowych takich jak AFP (alfa-fetoproteina), hCG (gonadotropina kosmówkowa) i LDH (dehydrogenaza mleczanowa). W przypadku podejrzenia przerzutów wykonuje się tomografię komputerową jamy brzusznej i klatki piersiowej.

Podstawową metodą leczenia raka jądra jest chirurgiczne usunięcie chorego jądra, czyli orchidektomia. Zabieg ten przeprowadza się przez pachwinę, co minimalizuje ryzyko rozprzestrzenienia komórek nowotworowych. W zależności od typu nowotworu – najczęściej dzieli się je na seminoma i nieseeminoma – oraz stopnia zaawansowania, stosuje się także leczenie uzupełniające w postaci chemioterapii lub radioterapii. Seminoma są bardziej wrażliwe na promieniowanie, podczas gdy nieseeminoma częściej wymagają chemioterapii. W przypadkach z przerzutami do węzłów chłonnych lub narządów wewnętrznych konieczne może być ich chirurgiczne usunięcie.

Rokowania w przypadku raka jąder są bardzo dobre, szczególnie gdy choroba zostanie wcześnie wykryta. Nawet w przypadkach z przerzutami możliwe jest całkowite wyleczenie. Po zakończonym leczeniu pacjent powinien pozostawać pod stałą opieką onkologiczną, a także wykonywać regularne badania kontrolne.

Profilaktyka raka jądra polega głównie na samobadaniu oraz wczesnym zgłaszaniu się do lekarza w przypadku zauważenia niepokojących objawów. W grupie podwyższonego ryzyka – np. u mężczyzn po wnętrostwie lub z obciążonym wywiadem rodzinnym – zaleca się regularne kontrole u urologa. Choć nie da się całkowicie zapobiec zachorowaniu, świadoma postawa, zdrowy tryb życia oraz wczesna diagnostyka znacznie zwiększają szanse na pełne wyleczenie i powrót do zdrowia.