Zmiany w odszkodowaniach za szkody wyrządzone przez zwierzęta

Chodzi o poselski projekt nowelizacji ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1387, dalej: projekt). Nad zmianami w odszkodowaniach za szkody wyrządzone przez zwierzęta pracuje sejmowa Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Projekt ma na celu poszerzenie katalogu zwierząt, których szkody na gruntach uprawniają rolników do otrzymania odszkodowania od Skarbu Państwa. Chodzi konkretnie o ptactwo tj. dzikie gęsi z rodzaju Anser, żurawie, łabędzie i kruki w uprawach na gruntach ornych. Ponadto odszkodowanie ma przysługiwać za szkody wyrządzone przez kormorana i czaplę siwą na gruntach pod stawami hodowlanymi.

Większość wskazanych wyżej gatunków ptaków jest chroniona. Wśród dzikich gęsi są trzy gatunki łowne: gęś gęgawa, gęś zbożowa, gęś białoczelna. Jednak w praktyce trudno jest rozróżnić, który konkretnie gatunek gęsi wyrządził szkodę.

Omawiany projekt nowelizacji przepisów pozwoli na wypłatę odszkodowań lub rekompensat za szkody powodowane przez wskazane wyżej gatunki ptaków. Powodują one bowiem największe szkody w uprawach. Chodzi tu przede wszystkim o zasiewy kukurydzy, zbóż ozimych, zbóż jarych, rzepaku i innych oraz w stawach hodowlanych.

Obecnie brakuje przepisów umożliwiających wypłaty tego typu odszkodowań.

W obecnym stanie prawnym odpowiedzialność Skarbu Państwa lub dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego w zakresie odszkodowań za szkody wyrządzone przez zwierzęta będące pod ochroną zawierają przepisy ustawy o ochronie przyrody oraz ustawy Prawo łowieckie. Chodzi o art. 126 ust. 1 pkt 1 — 5 ustawy o ochronie przyrody oraz art. 46 ust. 1 pkt 1 ustawy — Prawo łowieckie.

Obowiązujące przepisy odnoszą się jedynie do żubrów, wilków, rysi, niedźwiedzi i bobrów oraz do dzików, łosi, jeleni, danieli i saren. W obecnym stanie prawnym rolnik nie ma możliwości uzyskania odszkodowania za szkody wyrządzone w uprawach przez ptactwo.

Ptaki osiadając na uprawianych gruntach, często doszczętnie wyniszczają uprawę, wydziobując zasiane ziarno, bądź wybierając młode rośliny po wschodach. Stado ptaków może liczyć nawet kilkaset osobników. W efekcie ich wizyty na polu wiążą się najczęściej z potrzebą dokonywania nowych zasiewów i ponoszeniem po raz drugi nakładów na materiał siewny i związane z tym prace polowe.

Ponadto nawet, jeśli rolnik ponownie zasieje zniszczoną uprawę lub posieje gatunek inny niż uszkodzony przez ptaki, często plon z takiej uprawy jest dużo niższy, co w rezultacie powoduje dalsze straty rolnika. Obecnie jedynym, ale mało skutecznym sposobem próby ochrony plonów przed szkodami jest odstraszanie, na przykład metodą hukową, albo przez puszczanie nagrań odgłosów naturalnych wrogów ptaków. Jednak na to jest potrzebne zezwolenie w przypadku chronionych ptaków.