Jedno chore zwierzę - wyrok dla całego stada. Pryszczyca sieje obawy wśród hodowców

Czym jest pryszczyca?

Do tej pory w pierwszych miesiącach 2025 roku ogniska pryszczycy wykryto w kilku krajach europejskich: Niemczech, Słowacji i Węgrzech. Gospodarstwa w których wykryte zostały chore osobniki musiały poddać wybiciu całe stada oraz poddać dezynfekcji całe budynki wraz z wyposażeniem.

Ale czy tak naprawdę jest ta choroba?

Według definicji Głównego Inspektoratu Sanitarnego

Pryszczyca (Foot and mouth disease - FMD) jest zakaźną i wysoce zaraźliwą chorobą wirusową zwierząt parzystokopytnych domowych oraz dzikich. Chorują najczęściej krowy, świnie, kozy, owce.  Wirus, który jest wysoce zakaźny dla zwierząt, charakteryzuje się dużą odpornością w środowisku i łatwo szerzy się niezależnie od warunków atmosferycznych.  Kraje, w których wystąpi FMD, narażone są na bardzo duże straty ekonomiczne w przemyśle mięsnym oraz hodowli, a także obowiązkową likwidację stad, w których stwierdzono zakażenie.

Mimo wystąpienia ognisk choroby w krajach sąsiednich Polska jest uznawana za kraj wolny od pryszczycy. Ostatni przypadek chorego stada w kraju został odnotowany 54 lata temu, w roku 1971.

Choć najczęstsze przypadki wykrycia pryszczycy występują u bydła na zachorowanie narażone są też owce, kozy, świnie oraz zwierzęta dzikie takie jak sarny, jelenie czy dziki.

Źródłami zakażenia są zwierzęta chore lub po przechorowaniu, wydaliny i wydzieliny zwierząt chorych, surowe mięso, niepasteryzowane mleko i jego przetwory, pomieszczenia pobytu zwierząt chorych, środki transportu chorych zwierząt oraz odpady biologiczne.

Objawami choroby u zwierząt są charakterystyczne pęcherze w jamie ustnej oraz na kończynach. Zarażone zwierzę doznaje nadmiernego ślinienia, mlaskania, gorączki, spadku apetytu, niechęci do ruchu, kulawizny. U krów widoczny jest spadek mleczności oraz może dochodzić do ronienia.

Aby nie dopuścić do rozprzestrzeniania się pryszczycy należy stosować weterynaryjnym monitoringu biernym i czynnym zdrowia populacji bydła i świń. W przypadku wystąpienia choroby ognisko należy zwalczyć poprzez eliminację zakażonych zwierząt.

W przypadku możliwego wystąpienia choroby w stadzie należy uniemożliwić osobom postronnym dostępu do pomieszczeń lub miejsc, w których znajdują się zwierzęta podejrzane o zakażenie oraz wstrzymać się od wywożenia produktów pochodzenia zwierzęcego, zwłok zwierzęcych, pasz, wody, ściółki, nawozów naturalnych.

W przypadku przejścia choroby ze zwierzęcia na człowieka zagrożeni dla życia jest niewielkie. Pryszczyca u ludzi wywołuje zmiany pęcherzykowe w jamie ustnej oraz na skórze dłoni i stopach, gorączkę, ból gardła, bóle głowy. Choroba przebiega łagodnie i ustępuje w ciągu 1-2 tygodni. Nie odnotowano jeszcze przypadków przenoszenia się choroby z człowieka na człowieka.

Do zakażenia u ludzi może dojść poprzez kontakt z chorym zwierzęciem wydalającym wirusa, spożycie skażonego mięsa w stanie surowym lub niepasteryzowanego mleko i niepasteryzowanych przetworów mlecznych.