"Złote kwiaty" nie tylko na cmentarze. Co lubią i jak uprawiać chryzantemy?

Inna nazwa chryzantem to złocienie - a to dlatego, że po grecku "chrysos" oznacza "złoty", a "anthemon" - "kwiat". Chryzantemy zatem to "złote kwiaty".

Chryzantemy były uprawiane w starożytnych Chinach już ponad 2 tysiące lat temu. Symbolizuje w tym kraju szlachetność, a także dobrobyt, zdrowie i długie życie. Obecnie istnieją tysiące odmian chryzantem, a ich różnorodność jest ogromna.

Kojarzą się z jesienią, ponieważ cieszą oko kwiatami jeszcze w październiku i w listopadzie, gdy inne rośliny już dawno przekwitły. Przy czym chryzantemy bylinowe zakwitają już latem. Natomiast jesienią mamy ogromny wybór chryzantem w doniczkach, które można ustawić na balkonach i tarasach, jak i przesadzić do ogrodu. Trzeba jednak pamiętać, że nie wszystkie są odporne na mróz.

Złocienie mogą osiągnąć - w zależności od odmiany - do 1,2 metra wysokości i do 60 cm rozpiętości. Rośliny osiągają maksymalną wysokość w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego. Możemy zdecydować się na krzewiaste byliny o wysokości od 40 do 100 cm, jak i na jednoroczną odmianę karłową, dorastającą do 25 centymetrów. Do wyboru są chryzantemy o kwiatach przypominających margaretki, w kształcie pompona, jak i odmiany postrzępione.

Chryzantemy preferują glebę przepuszczalną, o odczynie lekko kwaśnym (pH 5,5-6,5). Nie służy im podmokłe podłoże, ale kiedy nie pada, należy je podlewać (uważając przy tym, by nie moczyć liści i kwiatów). Powinniśmy wybrać dla nich stanowisko ciepłe, osłonięte od wiatru drzewami lub murami, gdzie zarazem będą miały zapewnione co najmniej 6 godzin dziennego światła słonecznego. Chryzantemy dobrze rosną także w półcieniu, ale kwitną wtedy słabiej.

Chryzantemy sadzi się w dwóch głównych terminach: wiosną (kwiecień-maj), aby rośliny dobrze się ukorzeniły, lub jesienią (wrzesień-październik) - zwłaszcza chryzantemy doniczkowe i te, które mają kwitnąć na 1 listopada.

Fachowcy zwracają uwagę, że miejsce, gdzie zamierza się je posadzić, powinno się już dużo wcześniej odpowiednio przygotować. W roku poprzedzającym sadzenie - jak wskazują ogrodnicy - ziemię należy nawieźć obornikiem lub kompostem i głęboko przekopać. Można zamiast obornika zastosować granulat z obornika, biohumus koprolitowy, plonofoskę albo amofoskę.

Rośliny te powinno się sadzić w odległości 30-50 cm od siebie, w zależności od wysokości odmiany. Rozmnażać można przez podział wczesną wiosną, przed pojawieniem się liści.

Warto wiedzieć, że chryzantemy dobrze znoszą przesadzanie, nawet w okresie kwitnienia. Po przesadzeniu należy je regularnie i obficie podlewać. Znawcy zwracają uwagę, że przesadzanie na nowe miejsca powinno się odbywać co 3-4 lata, w przeciwnym razie chryzantemy zaczynają dziczeć i mają wtedy drobne, słabo wykształcone kwiaty.

Pielęgnacja chryzantem nie jest skomplikowana, ale o pewnych zabiegach nie zapominajmy. Na wiosnę ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest nawożenie nawozami organicznymi lub mineralnymi.

Chryzantemy wymagają też, aby uszczykiwać wierzchołki ich pędów. Zabieg ten wykonujemy, gdy rozpoczyna się wzrost rośliny, na młodej niezdrewniałej części pędu. Pod miejscem uszczykiwania powinno pozostać 5-7 liści. Jeśli tego nie zrobimy, pędy pójdą w górę i pokrój rośliny będzie nieatrakcyjny. Dla dobrego rozkrzewienia się naszych chryzantem jesiennych należy trzykrotnie usunąć ich niezdrewniałe czubki. Drugie uszczykiwanie przeprowadza się, gdy pędy boczne mają 3-4 oddzielne liście, a ostatnie - na początku lipca. Z kolei u odmian letnich - jak wskazują ogrodnicy - wystarczy taki zabieg przeprowadzić raz.

Gdy już ogrodowe chryzantemy przekwitną, trzeba odpowiednio przygotować je na zimę. Należy przyciąć ich zaschnięte pędy do ok. 10-15 cm. Następnie chryzantemy w donicach przenosi się do chłodnego, jasnego pomieszczenia (np. garażu, piwnicy), a rośliny w gruncie okrywa grubą warstwą np. kory, trocin lub gałązkami iglastych drzew.

Co do chryzantem w donicach, w okresie zimowym należy ograniczyć ich podlewanie do minimum, a na wiosnę stopniowo przyzwyczajać rośliny do zewnętrznych warunków.

Emilia Skrzecz, która na stronie Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Warszawie daje cenne wskazówki osobom przymierzającym się do uprawy chryzantem, podpowiada też, na jakie odmiany można się zdecydować.

Oto one:

• Odmiany bardzo wczesne (zakwitające w pierwszej połowie sierpnia):

Izis - bordowa, Larysa - kremowo-biała, Cameo - jasnoróżowa, Wee Wille (czyt. Łi Łajl) - biała, Superior Bronze (czyt, Superior - Brąz) - jasnobrązowa.

"Odmiany te charakteryzują się niskim wzrostem (20-40 cm), silnym rozkrzewieniem i obfitym kwitnieniem. Kwiaty są drobne, ale pełne. Nadają się na obwódki skalne i rabaty. Można je też uprawiać w doniczkach" - czytamy na stronie MODR.

• Odmiany średnio-wczesne (zakwitające w pierwszej połowie września):

Soraja - wrzosowo-różowa i Tessa - jasnoróżowa. Dorastają do wysokości 40-50 cm, dobrze się rozkrzewiają, mają pełne i duże kwiaty. Oba gatunki można wykorzystać do jesiennej uprawy w doniczkach lub do uprawy w gruncie.

Roksana - żółta, osiąga wysokość 50-60 cm, słabiej się rozkrzewia. Kwiaty są bardzo duże i pełne. Odmiana ta jest polecana do uprawy na kwiaty cięte i do sadzenia w grupach.

Liwia - biało-kremowa o lekko zawisłych pędach, rozkrzewia się bardzo silnie. Kwiaty pełne o delikatnej, igiełkowej budowie. Nadaje się do uprawy jesiennej doniczkowej, obsadzania rabat, sadzenia w grupach i na skalnikach.

Copycat - żółta odmiana w typie Roksany.

• Odmiany późne (rozkwitają w październiku):

Samanta - ciemno-bordowa, rośliny są dobrze rozkrzewione, osiągają wysokość 30-40 cm i obficie kwitną. Kwiaty duże i pełne. Odmiana polecana do uprawy w doniczkach, na kwiaty cięte i do sadzenia w grupach.

Mirella - żółta: odmiana silnie rozkrzewiona, wysoka o pojedynczych i drobnych kwiatach. Kwitnie bardzo obficie. Polecana do sadzenia w grupach i na rabatach.

***

Współpraca: Grażyna Zwolińska, Katarzyna Laszczak