Hybrydowa tarcza przeciw omacnicy prosowiance. Kiedy naloty?

Rolniku, masz jeszcze czas, by skutecznie zabezpieczyć kukurydzę przed omacnicą prosowianką. Zbliżające się naloty tego groźnego szkodnika wymagają natychmiastowej reakcji. Zastosowanie tzw. hybrydowej tarczy ochronnej – łączącej ochronę biologiczną, chemiczną oraz wzmacnianie odporności kukurydzy – może zapewnić wysoką skuteczność i ograniczyć straty. Sprawdź, czy ta strategia sprawdzi się na Twojej plantacji.

Przed dwoma tygodniami, tj. 13 czerwca br. podczas Dni Pola PROCAM i BioGen w Sekursku, mieliśmy możliwość oceny, na jakim etapie rozwoju jest w południowej Polsce omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis). Przedstawiciele BioGen, między innymi Michał Marszał (z Zamojszczyzny) i Sebastian Twaróg (z Dolnego Śląska) prowadzą bowiem monitoring wylotów motyli tego szkodnika. Ściśle mówiąc, przetrzymują w izolatorach pędy z gąsienicami, pobrane jesienią poprzedniego roku. Pozostawienie izolatora w warunkach naturalnych sprawia, że gąsienica dostosowuje aktywność do warunków zewnętrznych. Początek jej przepoczwarczania jest m.in. sygnałem dla doradców, odnośnie do konieczności rozpoczęcia zabiegów zabezpieczających uprawy kukurydzy.

Michał Marszał i Sebastian Twaróg na polu kukurydzy należącym do JurczykFARM w Swkursku

fot. Katarzyna Kupczak

Generalnie pierwsze naloty motyli omacnicy prosowianki są możliwe w naszych warunkach klimatycznych już w połowie czerwca. Jednakże w bieżącym roku o tej porze w Sekursku gąsienice omacnicy były jeszcze dość aktywne i nic nie wskazywało na początek przepoczwarczenia. Niemniej na dzisiaj (27.06.2025 r.) o pojawieniu się motyli omacnicy informują sygnaliści w okolicach Krzeczowic i Nienadówka na Podkarpaciu oraz w miejscowości Busina Kolonia (łódzkie). Na pozostałym terenie omacnicy jeszcze nie stwierdzają.

Omacnica prosowianka — gąsienica w resztkach roślinnych z poprzedniego sezonu (zdjęcie z 13.06.2025 r.)

fot. Katarzyna Kupczak

Niemniej już od momentu pojawienia się motyli w izolatorach wiadomo, że to najwyższy czas na rozpoczęcie ochrony. Warto też podkreślić, że już dzisiaj powinny być na plantacji zainstalowane narzędzia do monitoringu omacnicy prosowianki. Między innymi służą do tego pułapki chwytne z feromonem, pułapki świetlne (bowiem motyle omacnicy są aktywne po zmierzchu jako motyle nocne).

Od złożenia jaj przez samicę do wylęgu gąsienic mija zaledwie 7–8 dni, co oznacza, że zabieg przeciw omacnicy prosowiance, zabezpieczający rośliny powinien być wykonany z odpowiednim wyprzedzeniem. Szczególnie skuteczna może się okazać metoda hybrydowa. Czyli agrotechniczno–biologiczno–chemiczno–agrotechniczna. Taka strategia ogranicza rozwój szkodnika, a także ogranicza jego żerowanie. Ponadto wspiera kondycję i ewentulanie — regenerację kukurydzy. W razie konieczności wdrażamy insektycydy chemiczne.

W ochronie biologicznej coraz częściej wykorzystuje się preparaty zawierające szczepy bakterii z grupy Bacillus. Jednym z takich jest Ostrinia STOP. Środek ten nie jest insektycydem.

Produkt stosuje się najpóźniej w fazie nalotu motyli na pola kukurydzy. Najlepiej opryskiwać nim rośliny wieczorem, przy podwyższonej wilgotności i niskim nasłonecznieniu, z wykorzystaniem czystej wody jako nośnika. Odpowiedni dobór rozpylaczy (np. dwustrumieniowych) pozwala na lepsze pokrycie roślin. Ostrinia STOP według naszych rozmówców działa przez 6–8 tygodni, co nie oznacza, że wystarczy jeden zabieg. Najczęściej wykonuje się go w ostatnim możliwym wjeździe opryskiwaczem, jeśli rolnik nie dysponuje opryskiwaczem szczudłowym. Jeśli natomiast ma taki sprzęt, zabieg można powtórzyć po upływie 4 tygodni od pierwszego.

Jeden zabieg może być niewystarczający, gdyż okres składania jaj przez samice może trwać nawet 5–8 tygodni. Przy czym płodność jednej samicy to 400–600 jaj.

Specjaliści podkreślają, aby nie łączyć Ostrinii STOP z herbicydami. Natomiast można ją bez problemu mieszać z mikroelementami czy nawozami stymulującymi. Czyli uzyskuje się wówczas dodatkowy efekt regeneracyjny dla rośliny. Jeden przejazd — podwójny efekt: ograniczenie presji omacnicy i odżywienie kukurydzy.

Jako kolejny zabieg po stwierdzeniu szczytu nalotów w pułapkach warto wykorzystać kruszynka (Trichogramma). Błonkówka składa jaja do jaj omacnicy. Ponieważ kruszynek wylęga się szybciej, jego larwa żeruje kosztem embrionu omacnicy, niszcząc go. Tym samym ogranicza liczebność omacnicy. Gąsienice omacnicy, którym udało się wylęgnąć, w obecności wcześniej użytych bakterii Bacillus mają problem z wgryzieniem się do rośliny. W efekcie giną z głodu.

Stosowanie środków ochrony biologicznej nie wyklucza jednak insektycydów, choć wielu rolników może już ograniczyć ich użycie.

Hybrydowa tarcza przeciw omacnicy prosowiance z użyciem agrotechniki, biologii, stymulatorów odporności roślin i w razie konieczności — insektycydów przeciwdziała m.in. taki uszkodzeniom, jak przerwanie ciągłości rdzenia młodej łodygi kukurydzy

fot. Katarzyna Kupczak

Insektycydy kontaktowe z grupy pyretroidów: deltametryna, lambda-cyhalotryna działają tylko powierzchniowo i najskuteczniej w temperaturze do 20°C. Wszechstronne działanie w wyższej temperaturze — powierzchniowe, wgłębne i układowe wykazuje natomiast acetamipryd. Ponadto można użyć środków zawierających:

• chlorantraniliprol (działa powierzchniowo i wgłębnie),
• tebufenozyd (działa powierzchniowo),
• deltametrynę i flupyradifuron w mieszaninie handlowej (powierzchniowy i układowy).

Prawdziwie hybrydową strategię ochrony powinno się zaczynać… już po zbiorze kukurydzy jesienią. Gąsienice omacnicy prosowianki zimują bowiem w resztkach łodyg. Dlatego ich rozdrobnienie, mulczowanie i przyspieszenie mineralizacji to pierwszy krok do ograniczenia populacji w kolejnym roku.

W tym celu zaleca się stosowanie bakterii rozkładających resztki organiczne. Na przykład preparatów typu Azotopower można użyć już jesienią lub/i wiosną. Całokształt nazywamy podejściem kompleksowym, które daje największe szanse na skuteczne ograniczenie presji omacnicy prosowianki.

Walka przeciw omacnicy prosowiance wymaga kompleksowego podejścia, ponieważ sam oprysk insektycydem nie rozwiązuje problemu. Dlatego coraz więcej rolników stawia na strategię zintegrowaną, która łączy zabiegi biologiczne, agrotechniczne i chemiczne. Przede wszystkim biologiczne środki ochrony roślin, takie jak mikroorganizmy glebowe, zwiększają odporność kukurydzy i ograniczają rozwój larw. Co więcej, niszczenie resztek pożniwnych i regularne stosowanie bakterii tworzy środowisko niekorzystne dla szkodnika. Dzięki temu, choć efekty nie zawsze są natychmiastowe, odporność roślin rośnie z sezonu na sezon. Tym samym ochrona przeciw omacnicy prosowiance staje się skuteczniejsza, a plon – bardziej stabilny i odporny na presję szkodników.

1. Kiedy rozpoczęły się naloty omacnicy prosowianki w sezonie 2025? Pierwsze naloty motyli omacnicy prosowianki w 2025 roku zaobserwowano pod koniec czerwca, m.in. w rejonie Krzeczowic, Nienadówki (woj. podkarpackie) oraz Businy Kolonii (łódzkie). W innych częściach kraju monitoring wskazywał jeszcze na aktywność gąsienic i brak przepoczwarczenia.
2. Po ilu dniach od złożenia jaj przez omacnicę prosowiankę wylęgają się gąsienice? Larwy omacnicy prosowianki wylęgają się po około 7–8 dniach od złożenia jaj przez samice. To oznacza, że zabieg ochronny musi zostać wykonany z odpowiednim wyprzedzeniem, najlepiej tuż po rozpoczęciu nalotów motyli.
3. Na czym polega hybrydowa ochrona kukurydzy przed omacnicą prosowianką? Hybrydowa ochrona to połączenie trzech elementów: biologicznego (bakterie Bacillus), chemicznego (insektycydy) oraz agrotechnicznego (rozdrabnianie i rozkład resztek pożniwnych). Tylko takie kompleksowe podejście skutecznie ogranicza rozwój omacnicy prosowianki i chroni plon.
4. Jak działa preparat biologiczny Ostrinia STOP przeciw omacnicy prosowiance? Preparat Ostrinia STOP zawiera bakterie z grupy Bacillus, które kolonizują kukurydzę i tworzą niekorzystne warunki do żerowania larw omacnicy prosowianki. Nie działa jak klasyczny insektycyd – wspiera naturalną odporność rośliny. Zmniejsza zasiedlenie nawet o 60–70% w porównaniu do plantacji niechronionej.
5. Kiedy najlepiej wykonać zabieg preparatem Ostrinia STOP przeciw omacnicy prosowiance w 2025 roku? Najlepiej wykonać oprysk preparatem Ostrinia STOP bezpośrednio po rozpoczęciu nalotów motyli omacnicy prosowianki – wieczorem, przy wyższej wilgotności powietrza. Działanie preparatu utrzymuje się przez 6–8 tygodni. Jeśli to możliwe technicznie, zabieg warto powtórzyć po 4 tygodniach.
6. Czy preparat Ostrinia STOP można łączyć z innymi środkami przeciw omacnicy prosowiance? Tak – Ostrinia STOP można mieszać z mikroelementami i nawozami stymulującymi, co dodatkowo wspiera regenerację kukurydzy. Nie należy go jednak łączyć z herbicydami.
7. Czy ochrona biologiczna wystarczy do walki z omacnicą prosowianką w 2025 roku? W wielu przypadkach tak, ale w razie silnej presji omacnicy prosowianki warto włączyć insektycydy. Do najczęściej stosowanych należą: acetamipryd, chlorantraniliprol, deltametryna czy tebufenozyd – w zależności od fazy rozwoju szkodnika i warunków pogodowych.
8. Czy wystarczy jeden zabieg przeciw omacnicy prosowiance w sezonie 2025? Nie zawsze. Ponieważ okres składania jaj przez omacnicę prosowiankę trwa 5–8 tygodni, jeden zabieg może nie pokryć całego zagrożenia. Przy wysokiej presji i dostępności opryskiwacza szczudłowego warto zaplanować następne.
9. Dlaczego ochrona kukurydzy przed omacnicą prosowianką powinna się zaczynać już jesienią? Gąsienice omacnicy prosowianki zimują w resztkach pożniwnych kukurydzy. Ich rozdrobnienie i mineralizacja (np. z użyciem Azotopower) ograniczają populację szkodnika w kolejnym sezonie. To kluczowy etap kompleksowej, hybrydowej strategii ochrony.