Najodważniejsza kobieta XX wieku? Jej historia wbija w fotel
Gdy w czerwcu 1928 roku Amelia Earhart wsiadała do samolotu "Friendship", świat jeszcze nie wiedział, że rodzi się legenda. Zanim jednak została pierwszą kobietą, która przeleciała Atlantyk – choć wtedy tylko jako pasażerka – Earhart była już twardą pionierką, rekordzistką i symbolem odwagi.
Pierwsze fascynacje lotnictwem
Amelia Mary Earhart przyszła na świat 24 lipca 1897 roku w Atchison, Kansas. Jej dzieciństwo upływało w atmosferze swobody i ciekawości świata – często wspominała, że już jako dziewczynka wspinała się na drzewa i konstruowała własne "samoloty" z desek.
Po raz pierwszy zobaczyła prawdziwy samolot w 1907 roku na pokazie lotniczym, ale wtedy nie zrobił na niej większego wrażenia. Wszystko zmieniło się dopiero w grudniu 1920 roku, gdy podczas wizyty na lotnisku w Long Beach odbyła 10-minutowy lot z pilotem Frankiem Hawkesem. Jak później wyznała: "Gdy tylko oderwaliśmy się od ziemi, wiedziałam, że muszę latać".
Zafascynowana lotnictwem, Earhart zaczęła brać lekcje u Nety Snook, jednej z pierwszych kobiet-instruktorek w USA. By opłacić kosztowne szkolenie – 12 godzin lekcji kosztowało 500 dolarów, równowartość 9 tysięcy dzisiejszych dolarów – pracowała jako fotografka, kierowca ciężarówki i stenotypistka. Już po sześciu miesiącach, w połowie 1921 roku, kupiła swój pierwszy samolot: żółty dwupłatowiec Kinner Airster, który nazwała "The Canary".
22 października 1922 roku Earhart ustanowiła kobiecy rekord wysokości, wznosząc się na 14 000 stóp (4 300 m). 16 maja 1923 roku jako szesnasta kobieta na świecie otrzymała licencję pilota od Fédération Aéronautique Internationale.
W kolejnych latach borykała się z problemami finansowymi i zdrowotnymi – inwestycja w kopalnię gipsu okazała się klapą, a przewlekłe zapalenie zatok wymagało kilku operacji. Mimo to nie porzuciła latania – działała w Bostonie jako nauczycielka i pracowniczka społeczna, a wolny czas poświęcała promowaniu lotnictwa.
Wzrost popularności i pierwsze sukcesy
W połowie lat 20. Earhart była już rozpoznawalną postacią w środowisku lotniczym. W 1927 roku wykonała pierwszy oficjalny lot z lotniska Dennison w Quincy, a rok później została wiceprezesem lokalnego oddziału American Aeronautical Society.
Jej aktywność i charyzma sprawiły, że w kwietniu 1928 roku otrzymała propozycję, która miała zmienić jej życie – Hilton Railey zaproponował jej udział w historycznym locie przez Atlantyk jako pierwsza kobieta na świecie .
17 czerwca 1928 roku Amelia Earhart, wraz z pilotem Wilmerem Stultzem i mechanikiem Louisem Gordonem, wystartowała z Trepassey Harbour w Nowej Fundlandii na pokładzie Fokkera F.VIIb/3m "Friendship". Po 20 godzinach i 40 minutach – w trudnych warunkach pogodowych i przy słabej widoczności – samolot wodował w estuarium Burry Port w Walii, 135 mil od planowanego celu w Southampton.
Earhart nie pilotowała maszyny – jak sama ironicznie stwierdziła: "Byłam tylko bagażem, jak worek ziemniaków. Może kiedyś spróbuję sama".
Mimo tej szczerości świat oszalał na jej punkcie. W Anglii powitały ją tłumy, a po powrocie do USA – parada na Manhattanie i spotkanie z prezydentem Calvinem Coolidgem w Białym Domu.
Rekordy, działalność społeczna i walka o prawa kobiet
Po sukcesie lotu przez Atlantyk Earhart nie osiadła na laurach. Już w sierpniu 1928 roku jako pierwsza kobieta przeleciała samotnie przez Amerykę Północną i z powrotem.
W 1929 roku współorganizowała pierwszy kobiecy wyścig lotniczy – Women’s Air Derby – i zajęła w nim trzecie miejsce. W tym samym roku współtworzyła stowarzyszenie Ninety-Nines, skupiające pilotki z całego świata, i została jego pierwszą przewodniczącą.
W kolejnych latach Earhart ustanawiała kolejne rekordy: w 1930 roku pobiła kobiecy rekord prędkości (181,2 mph), a w 1931 roku – rekord wysokości dla autogiro (18 415 stóp, czyli 5 613 m). Była też pierwszą kobietą, która uzyskała licencję pilota transportu lotniczego w USA.
Droga do samodzielnego lotu przez Atlantyk
Mimo światowej sławy Earhart czuła niedosyt – pragnęła udowodnić, że potrafi sama pokonać Atlantyk. 20 maja 1932 roku, dokładnie pięć lat po locie Charlesa Lindbergha, wystartowała samotnie z Harbour Grace w Nowej Fundlandii, lecąc do Paryża.
Po 14 godzinach i 56 minutach – walcząc z lodem, awariami i wiatrami – wylądowała w Culmore koło Londonderry w Irlandii Północnej . Została pierwszą kobietą, która dokonała tego wyczynu w pojedynkę, i drugą osobą w historii po Lindberghu.
Za ten lot otrzymała Krzyż Wybitnego Lotnika (Distinguished Flying Cross) i przeszła do historii jako symbol kobiecej odwagi i niezależności.
Zagadkowa śmierć
Amelia Earhart do końca życia promowała lotnictwo i prawa kobiet. Projektowała funkcjonalną odzież dla aktywnych kobiet, prowadziła wykłady i pisała książki. Jej działalność wykraczała daleko poza lotnictwo.
W 1937 roku podczas próby okrążenia globu zaginęła nad Pacyfikiem, a jej los do dziś pozostaje jedną z największych zagadek XX wieku.
