Śmierć George Sand. Jak umierała francuska skandalistka i pisarka?

W drugiej połowie XIX wieku George Sand, czyli Amantine Lucile Aurore Dupin, coraz rzadziej pojawiała się w paryskim towarzystwie. Po burzliwych romansach, rozstaniach i skandalach, jej centrum świata stała się rodzinna posiadłość w Nohant.

To tu, z dala od miejskiego zgiełku, Sand oddawała się pracy literackiej, uprawie ogrodu, kontaktom z dziećmi i wnukami. Jej dom stał się miejscem spotkań artystów, pisarzy i muzyków, choć sama pisarka coraz częściej wybierała kameralność i spokój.

Sand nie przestawała pisać, nawet w ostatnich latach życia tworzyła powieści, dramaty, eseje i listy. Jej styl ewoluował: z buntowniczej romantyczki stała się dojrzałą obserwatorką społeczeństwa, skupiającą się na sprawach codziennych, rodzinnych i lokalnych. W listach i pamiętnikach z tego okresu odnaleźć można refleksje nad przemijaniem, samotnością, a także rozczarowaniem polityką i zmianami społecznymi, które nie spełniły jej młodzieńczych ideałów.

Ostatnie lata życia Sand były naznaczone napięciami rodzinnymi, zwłaszcza w relacjach z córką Solange. Konflikty, nieporozumienia i wzajemne pretensje sprawiały, że pisarka często czuła się niezrozumiana i osamotniona. Znacznie lepiej układały się jej stosunki z synem Maurice’em, który pozostał przy niej do końca i wspierał ją w codziennych obowiązkach.

Sand dodatkowo była otoczona wnukami, którym poświęcała wiele uwagi, starając się przekazać im swoje wartości i pasje. Mimo upływu lat zachowała energię i ciekawość świata – interesowała się nowinkami naukowymi, czytała prasę, prowadziła ożywioną korespondencję. W Nohant gościła dawnych przyjaciół, m.in. Eugène’a Delacroix czy Gustave’a Flauberta, choć coraz częściej ceniła sobie samotność i ciszę.

W ostatnich latach życia Sand zmagała się z pogarszającym się stanem zdrowia. Cierpiała na dolegliwości żołądkowe, osłabienie i przewlekłe bóle, które stopniowo odbierały jej siły.

Wiosną 1876 roku stan zdrowia George Sand gwałtownie się pogorszył. Otoczona rodziną i najbliższymi przyjaciółmi, spędzała coraz więcej czasu w łóżku, nie mając już siły na długie spacery po ogrodzie ani pracę przy biurku. Jej ostatnie dni wypełniały rozmowy z synem i wnukami, wspomnienia dawnych lat oraz lektura ulubionych książek.

George Sand zmarła 8 czerwca 1876 roku w swojej posiadłości w Nohant, mając 71 lat. Jej śmierć była wydarzeniem szeroko komentowanym w prasie francuskiej i europejskiej.

Pogrzeb pisarki zgromadził licznych przedstawicieli świata literackiego, artystycznego i politycznego. Została pochowana w ogrodzie posiadłości, zgodnie z własnym życzeniem, w otoczeniu drzew i kwiatów, które tak kochała przez całe życie.