Mandat za jazdę na letnich oponach zimą. Jakie przepisy obowiązują kierowców?

Część kierowców bagatelizuje znaczenie właściwego stanu technicznego samochodu w tym opon, nie zdając sobie sprawy z poważnych konsekwencji, także prawnych, takiego zaniedbania. Polskie prawo nakłada na właścicieli pojazdów obowiązek utrzymania ich w należytym stanie technicznym, a opony jako jedyny punkt styku samochodu z drogą także podlegają kilku przepisom. Niedostosowanie pojazdu do warunków drogowych może skutkować mandatem lub grzywną sięgającą nawet 3000 złotych, zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego, a w skrajnych przypadkach zakazem dalszej jazdy.

- Oczywiście uważamy, że przepisy o zakazie jazdy na oponach letnich w zimie są zbyt restrykcyjne i nakładają na kierowców odpowiedzialność bez wsparcia w zakresie definicji tego wymogu. Dlatego warunki zimowe powinny być doprecyzowane w przepisach. I jeśli nie w zakresie dat w kalendarzu - jak w większości krajów w Europie, to chociaż w zakresie warunków drogowych - jak śnieg, mróz, lód, gołoledź lub błoto pośniegowe - wskazuje Piotr Sarnecki, dyrektor generalny Polskiego Związku Przemysłu Oponiarskiego (PZPO).

Przepisy drogowe w Polsce określają szereg wymogów dotyczących ogumienia, a ich naruszenie może być podstawą do kar finansowych.

Według aktualnego taryfikatora mandatów kierowca może otrzymać grzywnę za szereg naruszeń związanych z oponami. W przypadku poważniejszych naruszeń, takich jak jazda na oponach stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu, funkcjonariusze mogą się powołać na artykuł 97 Kodeksu Wykroczeń - który przewiduje karę do 3000 złotych za wykroczenia przeciwko innym przepisom o bezpieczeństwie w ruchu drogowym.

Główny przepis ogólny wskazujący określone zachowanie to art. 66 prawa o ruchu drogowym. Nakłada on wymóg, aby pojazd uczestniczący w ruchu był tak zbudowany, wyposażony i utrzymany, tak by korzystanie z niego nie zagrażało bezpieczeństwu osób nim jadących lub innych uczestników ruchu, nie naruszało porządku ruchu na drodze i nie narażało kogokolwiek na szkodę. Jazda na oponach letnich w warunkach zimowych z całą pewnością w zakresie technicznym i prawnym zagraża innym uczestnikom ruchu. Znajduje to też odzwierciedlenie w wyrokach sądów, w tym Sądu Najwyższego.

- Kierowcy muszą pamiętać, że odpowiedzialność za stan techniczny samochodu spoczywa wyłącznie na nich. Opony, które nie są przystosowane do warunków czy ze zbyt płytkim bieżnikiem lub w złym stanie mogą nie tylko być przyczyną wypadku, ale również narazić kierowcę na poważne konsekwencje prawne. Policjanci podczas kontroli drogowej zwracają uwagę na obecność uszkodzeń mechanicznych, czy opony są właściwie dobrane do warunków na drodze i danego pojazdu. Nie muszą do tego otwierać maski czy zaglądać pod auto. Wystarczy zerknąć na bok opony, żeby zobaczyć, czy ma homologację zimową, czy rozmiary się zgadzają na osi albo jaki jest ich stan.

Wybrane wymogi dotyczące ogumienia

Pprzepisy szczegółowo określają wymagania dotyczące opon samochodowych:

• Minimalna głębokość bieżnika jest określona wskaźnikami zużycia umieszczonymi w rowkach bieżnika, a dopiero jeśli ich nie ma - to min. 1,6 milimetra.
• Opony zamontowane na jednej osi muszą być takiej samej konstrukcji i mieć taką samą rzeźbę bieżnika (czyli zarówno wzór, jak i głębokość).
• Niedozwolone jest używanie opon z widocznymi uszkodzeniami mechanicznymi, takimi jak pęknięcia, bąble czy ukruszenia.
• Dodatkowo opony nie mogą wystawać poza obrys nadwozia pojazdu.

Szczególnie istotne jest również właściwe dopasowanie parametrów technicznych opon do pojazdu oraz warunków na drodze. Indeksy nośności i prędkości muszą odpowiadać maksymalnej masie i prędkości pojazdu. W przypadku opon zimowych wymóg dostosowania do maksymalnej prędkości jest łagodniejszy - wystarczy, że są przeznaczone do prędkości 160 kilometrów na godzinę, jednak wówczas kierowca musi umieścić w pojeździe dobrze widoczną informację o ograniczeniu prędkości.

Kontrola policyjna może również wykazać inne nieprawidłowości - takie, jak montaż opon nieposiadających homologacji drogowej, na przykład opon wyścigowych typu slick, czy używanie opon z trwale zamontowanymi elementami przeciwpoślizgowymi (tzw. kolcami) które są zabronione na drogach publicznych.

Skutki nieprzestrzegania przepisów dotyczących stanu technicznego opon mogą być znacznie poważniejsze niż sam mandat czy grzywna. Funkcjonariusz ma prawo zatrzymać dowód rejestracyjny pojazdu - co wymaga skierowania samochodu na przegląd techniczny i usunięcie usterek przed ponownym dopuszczeniem do ruchu. W skrajnych przypadkach, gdy stan opon stwarza bezpośrednie zagrożenie, policjant może wydać zakaz dalszej jazdy - co oznacza koszty transportu pojazdu na lawecie na parking policyjny lub natychmiastową wymianę ogumienia.

Dodatkowo należy pamiętać o wpływie stanu opon na ubezpieczenie. W przypadku wypadku spowodowanego przez kierowcę jadącego na nieodpowiednich oponach, ubezpieczyciel może powołać się na rażące niedbalstwo i obniżyć wysokość odszkodowania z ubezpieczenia autocasco. Choć ubezpieczenie OC nie może być odmówione, nieprawidłowy stan techniczny pojazdu może być okolicznością obciążającą w postępowaniu karnym lub cywilnym w zakresie regresu. Czyli jak na letnich oponach jadąc po śniegu uszkodzimy czyjeś auto i do tego słup - to oczywiście nasz ubezpieczyciel z OC zapłaci poszkodowanym. Ale potem dużą część tej sumy zabierze z naszego konta.

- Kierowcy często nie zdają sobie sprawy z tego, że jazda na zużytych lub uszkodzonych oponach to nie tylko ryzyko dla bezpieczeństwa, ale również potencjalna odpowiedzialność karna w przypadku spowodowania wypadku. Takie zachowanie jest wg prawa rażącym niedbalstwem i jako takie powoduje, że przyczyniamy się sami w dużym stopniu do wypadku. Według raportu Komendy Głównej Policji z 2023 roku, w pojazdach uczestniczących w wypadkach stwierdzono różne usterki techniczne. Wśród nich największą grupę stanowiły braki w oświetleniu (62,2%), a następnie ogumienie - które było niesprawne lub wadliwe w 16,6% przypadków. To alarmujący sygnał, który pokazuje, jak istotne jest regularne sprawdzanie stanu opon i ich wymiana w odpowiednim czasie - podkreśla Piotr Sarnecki.

Gdy temperatura rano spada poniżej 7 st. C. letnie opony mają coraz gorszą przyczepność. W taką pogodę każdego roku, nawet w miastach, dochodzi do setek stłuczek i wypadków. Gdy spadnie śnieg będzie jeszcze gorzej! Taka temperatura to znak, że trzeba pomyśleć o zmianie ogumienia. Kluczowa jest zatem obserwacja temperatury powietrza.

- W takich temperaturach ogumienie letnie staje się coraz twardsze i nie zapewnia odpowiedniej przyczepności - różnica w drodze hamowania w porównaniu z zimówkami może wynieść nawet ponad 10 metrów, a to są dwie długości dużego samochodu! Jak wynika z danych klimatycznych IMGW - przez prawie połowę roku temperatury i opady w Polsce wykluczają możliwość bezpiecznej jazdy na letnim ogumieniu. Pozostaje nam więc wybór między oponami zimowymi i całorocznymi z homologacją zimową. Nie warto oszczędzać na bezpieczeństwie - Raport Komisji Europejskiej dowodzi, że używanie opon zimowych zmniejsza ryzyko wypadku aż o 46 proc. - podkreśla Piotr Sarnecki, dyrektor generalny Polskiego Związku Przemysłu Oponiarskiego (PZPO).