„Psychoza” Hitchcocka i najsłynniejsze morderstwo w historii kina

Zrealizowana przez Alfreda Hitchcocka scena zabójstwa Marion Crane (Janet Leigh) stała się symbolem nowej epoki w filmowym horrorze. Kręcono ją przez tydzień – od 17 do 23 grudnia 1959 roku – mimo że na ekranie trwa zaledwie trzy minuty. Składa się z około 78 ujęć i 52 cięć. Powstał nawet poświęcony jej dokument zatytułowany 78/52: Hitchcock’s Shower Scene.

W tej scenie nie pokazano ani razu przebicia nożem ciała – przynajmniej nie wprost. To gra świateł, cieni, zbliżeń i dźwięków zbudowała wrażenie makabry. Krew? W rzeczywistości był to czekoladowy syrop Hershey’s, który na czarno-białej taśmie wyglądał bardziej realistycznie niż sztuczna krew.

Dźwięk wbijającego się noża powstał dzięki… wbiciu ostrza w melon. Uznano, że owoce dyniowate najlepiej oddają fakturę ludzkiej skóry – i rzeczywiście, efekt był przekonujący aż do bólu.

Po premierze Janet Leigh otwarcie przyznała w rozmowie z Rogerem Ebertem oraz w książce Stephena Rebello („Alfred Hitchcock and the Making of Psycho”), że po nakręceniu filmu przestała brać prysznic. Wybierała kąpiel w wannie, a jeśli już musiała wziąć prysznic – zostawiała uchylone drzwi i sprawdzała wszystkie okna. „Zdałam sobie sprawę, jak bardzo jesteśmy wtedy bezbronni” – mówiła.

To właśnie ta scena przeszła do historii również z innego powodu – była jedną z pierwszych tak sugestywnych i brutalnych scen śmierci w hollywoodzkim filmie głównego nurtu. Pojawiła się nagość (choć ukazana w sposób bardzo kontrolowany), morderstwo w łazience – miejscu dotąd kojarzonym z intymnością i bezpieczeństwem, a także odważny jak na tamte czasy widok spłukiwanej toalety. Choć nie był to pierwszy przypadek pokazania muszli klozetowej w filmie, to jednak scena spłukiwania papieru została uznana przez wielu za przełomową – i prowokacyjną.

Cenzorzy chcieli wyciąć część ujęć, uznając je za zbyt śmiałe. Hitchcock przekornie przesłał im tę samą wersję filmu jeszcze raz – bez jakichkolwiek zmian. Tym razem nie zgłosili żadnych zastrzeżeń.

Alfred Hitchcock był tak zdeterminowany, by utrzymać fabułę Psychozy w tajemnicy, że… kazał wykupić wszystkie egzemplarze powieści Roberta Blocha, na której oparty był scenariusz. Chciał, by nikt nie znał zakończenia przed premierą. Idąc dalej, zabronił też wpuszczania spóźnionych widzów do kina – co wtedy było czymś niespotykanym. Efekt? Kolejki przed salami i absolutna cisza po seansach.

Źródła informacji:

• Roger Ebert, Janet Leigh Dies at Age 77 – https://www.rogerebert.com/interviews/janet-leigh-dies-at-age-77
• IMDb – 78/52: Hitchcock’s Shower Scene – https://www.imdb.com/title/tt4372240/
• Brenton Film – Alfred Hitchcock and the Censors – https://brentonfilm.com/alfred-hitchcock-and-the-censors