Warszawa: 200 i 60 lat. Podwójny jubileusz Teatru Wielkiego – Opery Narodowej
Fot. Licencjodawca
W miejscu, gdzie dziś stoi Teatr Wielki, jeszcze na początku XIX wieku działał handlowo-usługowy kompleks Marywil. To właśnie tam — 19 listopada 1825 roku — namiestnik Królestwa Polskiego Józef Zajączek położył kamień węgielny pod nowy teatr, zaprojektowany przez Antonia Corazziego, jednego z najważniejszych twórców polskiego klasycyzmu.
Czy możemy urodzić się z lękiem? Lekarz zabrał głos
Gmach powstawał w latach 1825–1833, a przy jego projektowaniu wzorowano się m.in. na słynnym teatrze San Carlo w Neapolu. Monumentalna budowla miała od początku służyć zespołom operowym i baletowym Teatru Narodowego — była więc symbolicznym domem polskiej kultury scenicznej.
24 lutego 1833 roku odbyło się pierwsze przedstawienie: „Cyrulik sewilski” Gioachina Rossiniego oraz balet „Zabawa tancerska” Karola Kurpińskiego. Plac Marywilski, przy którym stał gmach, zaczęto nazywać placem Teatralnym, co tylko potwierdzało znaczenie budowli jako centrum życia kulturalnego Warszawy.
We wrześniu 1939 roku budynek został zbombardowany. Ocalała jedynie fasada od strony placu Teatralnego i fragmenty skrzydeł. W czasie powstania warszawskiego to, co przetrwało, zostało wysadzone przez okupantów. Po wojnie zniszczenia Teatru Wielkiego szacowano na 75%. Odbudowę rozpoczęto w końcu lat 40., a w 1951 roku rozstrzygnięto konkurs na projekt nowej siedziby.
Zwyciężył Bohdan Pniewski, tworząc wizję jednego z najnowocześniejszych teatrów Europy. Zachowano historyczną fasadę od placu Teatralnego, lecz wnętrze, scena i układ pomieszczeń miały być całkowicie nowe. Budowę prowadzono latami — często powoli i w trudnych warunkach ekonomicznych — ale efekt zapierał dech w piersiach: potężna scena o powierzchni 1 150 m² i wysokości 35 m, sześć zapadni, scena obrotowa, nowoczesna mechanika, 27 pracowni teatralnych, ogromna malarnia oraz widownia w kształcie podkowy, mogąca pomieścić niemal 1800 osób.
Uroczyste otwarcie odbyło się 19 listopada 1965 roku, a inauguracją była opera „Straszny dwór” Stanisława Moniuszki — symboliczny powrót polskiej klasyki na odbudowaną scenę.
Uroczysta Gala Operowa 29 listopada 2025 roku będzie celebrację tych dwóch rocznic. Wystąpią polscy artyści odnoszący sukcesy na najważniejszych scenach operowych świata: Aleksandra Kurzak, Rafał Siwek, Piotr Buszewski i Andrzej Filończyk, a także Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego – Opery Narodowej, Polski Balet Narodowy i Chór dziecięcy „Artos” im. Władysława Skoraczewskiego. Zadyryguje Patrick Fournillier.
Wydarzenie poprowadzą Grażyna Torbicka i kontratenor Jakub Józef Orliński. W programie arie, duety, chóry i sceny baletowe z dzieł m. in.: Stanisława Moniuszki, Georgesa Bizeta, Giacomo Pucciniego, Gioachina Rossiniego i Krzysztofa Pendereckiego. Gala będzie transmitowana przez TVP1 oraz portal OperaVision.
Ale pewne zdumienie budzi — skądinąd piękny — plakat zapowiadający to wielkie wydarzenie. Jego autorem jest Jarosław Mazurek (grafika: Macias / Lunapark). Kompozycja przedstawiająca stylizowane postaci rodem z commedii dell’arte, nawiązująca do estetyki polskiej szkoły malarstwa, być może do twórczości Tadeusza Makowskiego, pozostaje jednak w zasadzie bez związku z jubileuszem 200-lecia wmurowania kamienia węgielnego i 60-lecia powojennego otwarcia Teatru Wielkiego. O co tu chodzi?
Koncert z okazji podwójnego jubileuszu Teatru Wielkiego – Opery Narodowej odbędzie się 29 listopada 2025 roku o godz. 20.00. Sprzedaż ograniczonej puli biletów ruszy 18 listopada o godz. 11.00.
