Przeciąganie liny. Najdziwniejsza dyscyplina olimpijska?
Na początku XX wieku przeciąganie liny nie było tylko zabawą na szkolnym boisku czy wiejskim festynie. Przez dwie dekady ten widowiskowy sprawdzian siły i współpracy był oficjalną konkurencją olimpijską. Zespoły policjantów, lekkoatletów i zapaśników walczyły o złoto, a emocje bywały równie gorące jak podczas finałów sprintu czy rzutów.
Pradawne korzenie przeciągania liny
Przeciąganie liny to jeden z najstarszych sportów drużynowych na świecie. Archeolodzy odnajdują ślady podobnych rytuałów już w starożytnym Egipcie, Chinach i Grecji, gdzie miały one często wymiar religijny lub symboliczny. W Chinach przeciąganie liny (he zhua) było częścią cesarskich ceremonii mających zapewnić urodzaj.
W Europie sport ten znany był w średniowieczu jako sposób na rozstrzyganie sporów i budowanie siły wspólnoty. Z czasem stał się popularną rozrywką na jarmarkach i festynach, a w XIX wieku trafił do programów sportowych szkół i wojska.
Debiut olimpijski
Przeciąganie liny zadebiutowało jako oficjalna dyscyplina olimpijska na II Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu w 1900 roku. Zawody odbyły się 16 lipca w Lasku Bulońskim.
Do rywalizacji stanęły zaledwie dwie drużyny: mieszany zespół skandynawski (trzech Duńczyków i trzech Szwedów) oraz Racing Club de France, wzmocniony Kolumbijczykiem Francisco Henríquezem de Zubiría. Skandynawowie wygrali 2:0, a złoty medal zdobył m.in. Edgar Aabye, dziennikarz, który został dokooptowany do drużyny tuż przed startem. Srebrny medal przypadł Francuzom, a brązowego nie przyznano z powodu braku trzeciej ekipy.
W kolejnych latach liczba uczestników rosła, a przeciąganie liny stawało się coraz bardziej prestiżowe. W 1904 roku w St. Louis wszystkie trzy medale zdobyły amerykańskie kluby sportowe, a w 1908 roku w Londynie na podium stanęły aż trzy brytyjskie drużyny, reprezentujące różne oddziały policji.
Zasady i kontrowersje
Olimpijskie przeciąganie liny rozgrywano w drużynach ośmioosobowych. Celem było przeciągnięcie przeciwników o sześć stóp (ok. 1,8 m) poza wyznaczoną linię. Każdy mecz składał się z dwóch lub trzech "ciągnięć". Jeśli żadna drużyna nie zdołała przeciągnąć liny w wyznaczonym czasie (zwykle pięć minut), zwyciężał zespół, który przesunął rywali najdalej.
Sport nie był wolny od sporów. W 1908 roku Amerykanie oskarżyli brytyjskich policjantów z Liverpoolu o używanie butów z niedozwolonymi kolcami, które miały zapewnić lepszą przyczepność. Brytyjczycy zaproponowali rewanż na bosaka, ale Amerykanie odmówili i wycofali się z rywalizacji.
W 1912 roku w Sztokholmie do zawodów zgłosiło się pięć drużyn, ale trzy nie dotarły na start. O złoto walczyły tylko Szwecja i Wielka Brytania – Szwedzi zwyciężyli, gdy brytyjska drużyna zrezygnowała w trakcie drugiego ciągnięcia, siadając na ziemi z wyczerpania.
Triumfy i rekordziści – kto rządził na linie?
Największymi potęgami przeciągania liny były Wielka Brytania i Stany Zjednoczone. Brytyjczycy zdobyli łącznie pięć medali olimpijskich (2 złote, 2 srebrne, 1 brązowy), a ich drużyny często składały się z funkcjonariuszy City of London Police lub Liverpool Police.
W 1920 roku w Antwerpii podczas ostatniego olimpijskiego turnieju złoto zdobyła ekipa City of London Police, pokonując Holandię i Belgię. W sumie w pięciu edycjach igrzysk (1900, 1904, 1908, 1912, 1920) rozdano 13 medali.
Wśród najbardziej utytułowanych zawodników byli Frederick Humphreys, Edwin Mills i John James Shepherd – każdy z nich zdobył dwa złote i jeden srebrny medal, startując w latach 1908–1920. Warto dodać, że w 1904 i 1908 roku możliwe było, by jeden kraj zdobył wszystkie medale, bo do rywalizacji dopuszczano kilka drużyn z tego samego państwa.
Zmierzch olimpijskiej kariery
Po I wojnie światowej Międzynarodowy Komitet Olimpijski postanowił ograniczyć liczbę dyscyplin. W 1921 roku na kongresie w Lozannie przeciąganie liny i 33 inne sporty zostały usunięte z programu.
Decyzja była efektem braku międzynarodowej federacji sportowej oraz chęci uproszczenia organizacji igrzysk. Wraz z rozwojem nowoczesnego olimpizmu preferowano sporty o szerszym zasięgu i większym prestiżu.
Nie bez znaczenia były też kontrowersje – oskarżenia o nieprzestrzeganie zasad, małą liczbę drużyn i przypadki, gdy zawody kończyły się walkowerem lub brakiem brązowego medalu. Przeciąganie liny, choć widowiskowe, nie nadążało za tempem zmian w światowym sporcie.
Przeciąganie liny dziś
Choć przeciąganie liny zniknęło z igrzysk, sport przetrwał i nadal jest popularny w wielu krajach. W 1960 roku powstała Międzynarodowa Federacja Przeciągania Liny (TWIF), która organizuje mistrzostwa świata na hali i na trawie.
Współczesne zawody rozgrywane są w różnych kategoriach wagowych, zarówno dla mężczyzn, kobiet, jak i drużyn mieszanych. Sport jest szczególnie popularny w Europie, Azji i USA, a także podczas festiwali i imprez lokalnych.
Przeciąganie liny jest uznawane przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski i regularnie pojawia się na World Games – igrzyskach sportów nieolimpijskich. Współczesne zasady są bardziej rygorystyczne: zabronione jest owijanie liny wokół ciała, a zawodnicy muszą utrzymywać określoną postawę. Zawody wymagają nie tylko siły, ale też taktyki, synchronizacji i wytrzymałości.
