Cisza, spokój i kontakt z naturą. Odkryj Beskid Niski

- Beskid Niski to jest miejsce niezwykłe, bo nadal dzikie, puste, słabo zaludnione. Tutaj króluje przyroda i każdy może tym królestwem się cieszyć w rytmie zmieniających się pór roku i kolorów. A wśród naszych gór kryją się różne skarby, które są jednocześnie świadkami historii tej ziemi. Należą do nich perły architektury drewnianej, unikalne cerkwie łemkowskie. Po I wojnie światowej pozostały przepięknie zaprojektowane cmentarze, gdzie spoczywają obok siebie żołnierze obu walczących przeciw sobie armii. Są tu liczne szlaki piesze, trasy rowerowe, ścieżki edukacyjne Magurskiego Parku Narodowego i Lasów Państwowych - mówi z uśmiechem Barbara Mielczarek z Gospodarstwa Agroturystycznego Stajnia "Rumak" w Kotani.

Magurski Park Narodowy oferuje ponad 100 kilometrów szlaków pieszych, rowerowych i konnych, prowadzących przez krainę, która kiedyś tętniła życiem. Dziś panuje tu przejmująca cisza, przerywana jedynie szumem wiatru i śpiewem ptaków. Ślady po dawnych łemkowskich wsiach – zdziczałe jabłonie i grusze, porośnięte mchem fundamenty, rozsypujące się nagrobki, przydrożne krzyże i kapliczki – opowiadają historię, której już nikt nie opowiada na głos.

- Beskid Niski, jak sama nazwa wskazuje, jest niski, a co za tym idzie - dostępny. Szlaki turystyczne są łatwe do przejścia i dobrze wyposażone w infrastrukturę umożliwiającą wygodne i bezpieczne poruszanie się po nich. Beskid Niski jest popularny w gronie turystów ceniących spokój, indywidualne obcowanie z naturą oraz chwile zadumy przy krzyżach i kapliczkach, pamiątkach po dawnych mieszkańcach – mówi Norbert Kieć, dyrektor Magurskiego Parku Narodowego.

To właśnie maj jest najlepszym momentem, by tu przyjechać – kiedy doliny dawnych wsi rozkwitają białym i różowym kwieciem jabłoni i grusz, a świeża, soczysta zieleń liści budzi się do życia na tle cichego, poruszającego krajobrazu. - Zapraszamy do Magurskiego Parku Narodowego nie tylko w teren, na szlaki turystyczne – piesze, rowerowe i konny, ale także do Ośrodka Edukacyjno-Muzealnego MPN im. Jana Szafrańskiego w Krempnej na stałą i czasowe wystawy przyrodnicze – dodaje dyrektor MPN.

Sporym zainteresowaniem cieszą się ścieżki przyrodnicze i historyczno–kulturowe, m.in. "Kiczera" na Żydowskim, historyczna w Olchowcu i Świerzowej Ruskiej oraz "Buczynowa", utworzona niedawno wspólnie z gminą Sękowa w Małopolsce.

Warto się wybrać na ścieżki i szlaki wokół Folusza. Dolina potoku Kłopotnica z pozostałościami po wodnym tartaku, Diabli Kamień czy Wodospad Magurski to ważne punkty na turystycznej mapie, urokliwe miejsca, mające swój niepowtarzalny klimat. Z Folusza jest też stosunkowo blisko na Magurę Wątkowską, Kornuty czy Ferdel. Beskid Niski, przez lata trochę jakby zapomniany, na uboczu wielkich szlaków, jest odkrywany na nowo. Wiele osób przyjeżdża do tego malowniczego zakątka z bardzo odległych miejsc w Polsce. W ciszy, spokoju, można tutaj naprawdę wypocząć.

Jedną z najchętniej odwiedzanych ścieżek przyrodniczych w Magurskim Parku Narodowym jest ta w Foluszu – prowadzi do majestatycznego Diablego Kamienia i malowniczego Wodospadu Magurskiego. W weekendy przyciąga tłumy spacerowiczów, którzy szukają chwili wytchnienia wśród natury, choć rzadko są to doświadczeni turyści górscy. W tygodniu natomiast szlak niemal pustoszeje – cisza i spokój wracają, pozwalając wędrować w samotności pośród szumu drzew i plusku wody.

Szczególnym zainteresowaniem cieszy się wychodnia skalna Diabli Kamień, który tak naprawdę jest grupą dużych głazów z gruboziarnistego piaskowca magurskiego, z których najwyższy dochodzi do 15 metrów. Wszystkich przyciągają bardzo oryginalne kształty bloków skalnych, poprzedzielane szerokimi szczelinami.

Natomiast Wodospad Magurski to kilkumetrowy próg skalny na potoku. Woda wyżłobiła skały i sączy się po stromej ścianie. Na wiosnę spada silnym strumieniem w kilkumetrowej głębokości dolinę. To bardzo urokliwe i otoczone aurą tajemniczości miejsce.

Wśród szlaków turystycznych szczególną popularnością cieszy się wyjście na Wysokie (657 m n.p.m.), skąd rozciągają się zapierające dech w piersiach widoki. Wędrowcy odwiedzają też miejsca po dawnych wsiach – Żydowskie, Ciechania, Rozstajne, Świerzowa Ruska, Nieznajowa – które w 1947 roku zostały wysiedlone i dziś przypominają o losach ludzi, których już tu nie ma.

Wielbiciele drewnianej architektury sakralnej mogą podziwiać wtopione w beskidzki krajobraz łemkowskie cerkwie, m.in. pochodzące jeszcze z XVIII w. świątynie pw. św. Michała Archanioła w Świątkowej Małej, śś. Kosmy i Damiana w Krempnej, Opieki Matki Bożej Pokrowy w Chyrowej.

Coraz więcej turystów z odległych zakątków Polski odkrywa uroki Beskidu Niskiego. Region ten rozwija się turystycznie, a w krajobrazie pojawia się coraz więcej nowych atrakcji – zwłaszcza wież widokowych, z których roztaczają się imponujące panoramy. Jedna z nich znajduje się na Górze Grzywackiej w Kątach. To szczyt (567 m n.p.m.) w zachodniej części Beskidu Niskiego. Na wierzchołku Góry Grzywackiej znajduje się wieża widokowa z papieskim krzyżem milenijnym. Ze szczytu rozpościera się panorama w kilku kierunkach. Można podziwiać Kamień nad Kątami i całe pasmo Magury Wątkowskiej oraz w kierunku północnym pasmo Bucznika, Pogórze Strzyżowskie, Dynowskie i Pogórze Ciężkowickie z majestatycznym Liwoczem. Na wschodzie, trochę przesłonięta lasem, wyłania się Cergowa, majestatyczna góra wznosząca się na Duklą. Przy dobrej pogodzie i najlepiej przez lornetkę można dostrzec Tatry.

Piękną panoramę gór można zobaczyć także z wieży na Górze Desznickiej (501 m n.p.m.). Wchodzi się na wysokość 25 metrów. Obiekt świetnie wpisuje się w modę oglądania ziemi z dużych wysokości, spacerów w koronach drzew itp. atrakcji. Znajduje się w pobliżu pozostałości po wczesnosłowiańskim grodzisku Walik z IX – X wieku, położonym między Brzezową a Jaworzem.

Wyjątkowym miejscem na mapie Beskidu Niskiego jest charakterystyczna i owiana legendami góra Cergowa (716 m n.p.m.). Jej północno-wschodnie zbocza opadają niemal stromą ścianą, zaś bukowo-jodłowy las skrywa dwa rezerwaty przyrody z naturalnymi stanowiskami cisa oraz liczne wychodnie skalne i jaskinie. Z wieży widokowej na szczycie rozlega się panorama na wzniesienia Beskidu Dukielskiego (Piotruś i Chyrowa), główny wododział karpacki, którym biegnie granica polsko-słowacka oraz - przy doskonałej widoczności - na Tatry.

Turyści podchodzący na Cergową z Dukli chętnie zatrzymują się przy Złotej Studzience i kapliczce św. Jana z Dukli. To właśnie w tym miejscu miał rozpocząć swoje życie pustelnicze przyszły święty, którego doczesne szczątki spoczywają w klasztorze oo. bernardynów w Dukli. Na nieodległym wzgórzu Zaśpit nad miejscowością Trzciana znajduje się Pustelnia św. Jana z Dukli, licznie odwiedzana przez wiernych i turystów.

Szczyt Cergowej to także ulubiony cel biegaczy górskich. A z Cergowej już tylko skok do dwóch uzdrowiskowych perełek tej części gór. Iwonicz-Zdrój to jedno z najstarszych polskich uzdrowisk, jego skarbem są nie tylko tutejsze wody mineralne, ale też XIX-wieczna zabudowa uzdrowiskowa architektury szwajcarskiej. Z kolei Rymanów-Zdrój przyciąga niezwykłym mikroklimatem, wodami, a także nowoczesnym kompleksem basenowym. Przez obydwa uzdrowiska przebiega Główny Szlak Beskidzki. Okoliczne szlaki, ścieżki spacerowe i rowerowe nadają się wyśmienicie na wypady rodzinne, także z małymi dziećmi.

W nieodległym Wisłoczku możemy podziwiać okazały wodospad, a w Rudawce Rymanowskiej malowniczy przełom Wisłoka. Warto też odwiedzić położone bliżej polsko-słowackiej granicy Jaśliska, przed wiekami ważne miejsce składu sprowadzanego z Węgier wina, które zagrały w filmach "Boże Ciało" Jana Komasy, "Wino Truskawkowe" Dariusza Jabłońskiego czy "Twarz" Małgorzaty Szumowskiej. Odkrywanie tajemnic Jaślisk umożliwia ciekawa ścieżka historyczna.

Od strony południowej góruje nad Jaśliskami masyw Kamienia (859 m n.p.m.), położony na granicy polsko-słowackiej, w partii szczytowej usiany cmentarzami z I wojny światowej. Z Jaślisk wchodzi się tu zielonym szlakiem turystycznym. Warto też wybrać się do nieodległych Polan Surowicznych, jednej z wysiedlonych w ramach Akcji Wisła wsi łemkowskich, by zobaczyć przycerkiewną dzwonnicę z 1730 roku, z cudownie ocalonym dzwonem, wspiąć się na górę Polańska, poszukać tropów wilków i niedźwiedzi.

Charakterystyczną cechą Beskidu Niskiego są piękne i długie szlaki turystyczne. Do pokonania są niewielkie różnice wysokości, ale znaczne odległości. I dlatego góry te są wręcz wymarzone do uprawiania turystyki konnej i rowerowej.

• W okolicach Krempnej i Magurskiego Parku Narodowego polecamy trasę rowerową: Krempna – Żydowskie - Ożenna – Świątkowa Mała – Krempna (32 km).
• W rejonie Jaślisk polecamy trasy: Jaśliska - Czeremcha – przeł. Beskid – Certiżne na Słowacji (14 km) i Jaśliska Moszczaniec – Wernejówka – Las Księże Buki – Polany Surowiczne – Jaśliska – 30 km.

Z jazdy konnej (nauka, wycieczki i spacery, a także kilkudniowe rajdy konne) można skorzystać m.in. w gospodarstwach agroturystycznych Stajnia "Rumak" w Kotani k. Krempnej i Ostoja w Lipowcu k. Jaślisk. Naukę jazdy i rajdy konne na koniach huculskich organizuje też Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki PIB w Odrzechowej k. Rymanowa.

- Jeśli ktoś ceni ciszę, spokój i kontakt z naturą, powinien koniecznie poznać Beskid Niski. Ale ostrzegam – kto raz tutaj trafi, potem często wraca. Taki już urok tego miejsca – podsumowuje z uśmiechem Barbara Mielczarek z Gospodarstwa Agroturystycznego Stajnia „Rumak” w Kotani.