Wałbrzych: Palmiarnia jest kwitnąca i poszerza się o nowe obszary. Co w nich powstanie? Miasto przed laty kupiło zniszczoną ruinę zabytku

13 sierpnia 2025 ogłoszono nieodpłatne przejęcie przez Gminę Wałbrzych terenów przy Palmiarni od Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. To kolejny historyczny moment w dziejach Palmiarni Wałbrzych, czyli zabytkowego kompleksu położonego w sąsiedztwie Zamku Książ w Wałbrzychu i jednego z najbardziej popularnych tego typu kompleksów w Polsce.

- Sformułowanie, że uczestniczymy dziś w historycznej chwili ma swój wielopłaszczyznowy wymiar. Ta historyczna chwila dotyka bezpośrednio historii Wałbrzycha, regionu i tej części Europy - mówi Roman Szełemej, prezydent Wałbrzycha i jak zaznacza: - Przejmujemy coś, co kiedyś należało do mieszkańców Wałbrzycha.

Mowa oczywiście o właścicielach Wałbrzycha oraz jego okolic, czyli przed II wojną światową rodzinie Hochbergów, a także o czasie powojennym, gdy Palmiarnia nadal działała z pożytkiem dla lokalnej społeczności będąc zarządzana przez różne podmioty.

- Nierzadko nieruchomości Skarbu Państwa będące w zasobie KOWR są rozdysponowywane w formie nieodpłatnego przekazania na rzecz samorządów, rzadkością natomiast jest, że samorząd przez wiele lat starał się o pozyskanie ziem stanowiących dopełnienie swoich decyzji z 2012 roku, by pełniły spójną całość - mówi Paweł Mazur, zastępca dyrektora KOWR OT Wrocław.

Jak podkreślał prezydent Wałbrzycha, decyzja o przekazaniu tych ok. 3 ha była wyrazem wieloletnich starań, a także - jak zaznaczał była wcześniej blokowana.

Palmiarnia od początku istnienia stanowiła integralną część Zamku Książ, który właśnie został uznany za pomnik historii. Była jego ogrodem, szkółką, w której hodowano rośliny ozdobne oraz użytkowe i częścią bezpośredniego zaplecza zamku ciągnącego się od Świebodzic do granic Szczawienka.

- Dziś odzyskujemy dla miasta i jego mieszkańców prawie 3 ha absolutnie kluczowych nieruchomości wokół Palmiarni - zaznacza włodarz i wspomina, że jest to wynikiem działań rozpoczętych w czasie początku drogi ratunku Palmiarni, jej odkupienia w 2012 roku, gdy była ona kompleksem zniszczonym - upadającym, którego to psujące się ogrzewanie nie stanowiło odpowiedniej ochrony dla zabytku i rosnących w nim wiekowych roślin tropikalnych.

Wałbrzych kupił palmiarnię w 2012 roku od ówczesnej ANR za 2,5 mln zł, ale uzyskał 600 tys. zł bonifikaty w związku z nabyciem obiektu zabytkowego. Odbyło się to wówczas wielkim wysiłkiem dla miejskiego budżetu. Miasto zabiegało też od tamtego czasu o odzyskanie terenów wokół zakupionej Palmiarni, będących jej integralną historyczną częścią.

Powstała też koncepcja zagospodarowania terenów wokół Palmiarni już istnieje i dotyczy wszystkich trzech przekazanych przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa działek. Przedstawiła ją Dorota Karolewska, prezeska Zamku Książ w Wałbrzychu, zarządzającego również Palmiarnią.

1. Pierwsza działka ma 2300 metrów.

- Ona pozwoli nam rozbudować i podnieść jakość infrastruktury turystycznej - wskazuje pani prezes i podkreśla, że obecnie obiekt ten już obsługuje 400 tys. odwiedzających rocznie.Na działce od strony ul. Wrocławskiej w zabytkowym budynku mają powstać:

• nowe kasy biletowe z toaletą.
• Tu też odtworzony ma być obiekt restauracyjny, nawiązujący do 4 pór roku;
• może też centrum informacji turystycznej i sale poświęcone działalności kulturalnej oraz edukacyjnej.

2. Największa działka położona naprzeciwko serca obecnej Palmiarni.

Teren liczący ponad 11 000 metrów kwadratowych wzdłuż obecnego terenu obiektu również odzyska swoją dawną funkcję.

- Tam ma powstać wielki, piękny paradny ogród, tak jak historycznie wyglądało - zaznacza prezes Karolewska.

Mowa o dawnych zbiornikach wodnych, rabatach, małej architekturze, pergolach i terenie rekreacyjnym, wypoczynkowym dla turystów przez cały rok.

3. Ostatnia lokalizacja, działka po prawej od frontu Palmiarni, wizualnie za całym kompleksem.

- To było kiedyś gospodarczo-ogrodnicze zaplecze i tak też miałoby też być. Będziemy to odtwarzać, powstałyby tam hale ogrodnicze, szkółki roślin ozdobnych, byśmy mogli produkować rośliny - zaznacza pani prezes Zamku Książ w Wałbrzychu.

Mowa o roślinach użytecznych dla zieleni miejskiej Wałbrzycha i zamku, jak przed laty dla Zamku Książ.

Prezeska zamku wierzy, że Palmiarnia stanie się sercem ogrodniczym miasta. - Odzyskanie tych ziem daje nam ogromne możliwości, a przede wszystkim odtwarzamy znaczenie tego kompleksu książańskiego, którego zamek, palmiarnia i Aleja Lipowa stanowiły jedną, integralną całość, którą będziemy odtwarzać - zaznacza.

• Palmiarnia po przejęciu w 2012 roku liczy ok. 1900 metrów kwadratowych,
• w nieco ponad 50% została od przejęcia zrewitalizowana,
• Jak zaznacza prezydent Wałbrzycha, większość istotnych dla obecnego funkcjonowania kompleksu ziem przejęto. Miasto może występować o kolejne, istotne dla działania Palmiarni tereny.