Cebula gotowa do zbioru. Zwróć uwagę na szczypior

Cebula to jedno z najważniejszych warzyw uprawianych w Polsce, zajmujące czołowe miejsce pod względem znaczenia gospodarczego. Mimo że areał upraw w ostatnich latach nieco się skurczył, produkcja pozostaje stabilna.

Polacy spożywają średnio około 8 kg cebuli rocznie na osobę, inne dane mówią o 9-10 kg.

Jest to ilość znacznie niższa w porównaniu do krajów basenu Morza Śródziemnego, takich jak Włochy, Turcja, Grecja czy Hiszpania, gdzie roczne spożycie sięga nawet 12-14 kg na mieszkańca, podaje Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego.

Co do terminu, nie ma jednej słusznej odpowiedzi. Na ogół jest to sierpień i inna od kalendarzowej metoda określenia idealnego momentu. Wbrew pozorom, nie jest to moment, kiedy szczypior jest całkowicie suchy. Zbyt późne wykopanie może zrujnować trud włożony w uprawę.

Cebula jest jednym z chętniej uprawianych warzyw w ogródkach przydomowych, na działkach i oczywiście rolniczych plantacjach. Według danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa profesjonalne uprawy zajmują w 2025 roku blisko 22,3 tys. hektarów. To prawie 3 tys. ha mniej niż rok temu, jednak porównywalnie z poprzednimi latami.

Aby cebula mogła być długo przechowywana, kluczowe jest jej wykopanie w odpowiednim momencie. Optymalny termin zbioru następuje, gdy około 70-80% roślin na plantacji ma naturalnie załamany szczypior, a jednocześnie 3-4 liście wciąż zachowują zielony kolor, wyjaśniają eksperci z Instytutu Ogrodnictwa w Metodyce integrowanej produkcji cebuli.

Dlaczego to takie ważne? Ponieważ opóźnianie zbioru i czekanie, aż szczypior całkowicie zaschnie, prowadzi do ponownego ukorzeniania się cebul. Taki proces skraca okres spoczynku, co z kolei sprzyja wcześniejszemu wyrastaniu szczypioru podczas przechowywania, czyniąc cebulę niezdatną do spożycia.

W Polsce, w zależności od wielkości uprawy, stosuje się dwie główne metody zbioru: dwufazowy i jednofazowy.

Jest to powszechnie stosowana technika, zwłaszcza w mniejszych gospodarstwach i na działkach. Polega ona na dwóch etapach:

1. Po pierwsze wykopanie i podsuszanie na polu. Najpierw cebula jest wykopywana i pozostawiana na wałach, czyli specjalnych zagonach, do wstępnego przewiędnięcia i podsuszenia. Proces ten nie powinien trwać dłużej niż 7-10 dni. Zbyt długie pozostawienie cebuli na polu może negatywnie wpłynąć na jakość suchej łuski, prowadząc do jej nierównomiernego wybarwienia, pojawienia się plam, pękania, a nawet zazielenienia mięsistej części. Dodatkowo, sprzyja to wtórnemu wytwarzaniu korzeni i zwiększa ryzyko porażenia przez szarą pleśń podczas dalszego przechowywania.
2. Załadunek i transport: Następnie cebula jest zbierana np. do skrzynek i przenoszona do przechowalni, gdzie następuje jej dalsze dosuszanie i właściwe przechowywanie.

Najlepiej zbierać cebulę w dni pogodne, słoneczne, aby mogła doschnąć na świeżym powietrzu, podpowiada Małopolski ODR. Dalej dodaje, żeby szczypior obcinać dopiero wtedy, gdy cebula całkiem wyschnie. Dobrze wyschnięta cebula powinna być twarda, a jej delikatna papierowa skórka powinna być mocna i zwarta na całej powierzchni główki.

Ta metoda jest szczególnie korzystna dla większych upraw, ponieważ znacząco przyspiesza proces. Polega ona na jednorazowym zbiorze z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu:

1. Obcinanie szczypioru: Przed wykopaniem, szczypior jest obcinany na długość 10-12 cm za pomocą specjalnego obcinacza.
2. Wykopanie i załadunek: Następnie, kopaczka umieszczona za ciągnikiem wykopuje cebulę i od razu ładuje ją na przyczepy lub do palet skrzyniowych.

Zaletą tej metody jest lepsza organizacja pracy, mniejsze ryzyko uszkodzeń mechanicznych cebuli oraz znaczne zmniejszenie nakładów pracy. Warto jednak pamiętać, że cebula przeznaczona do zbioru jednofazowego musi być wyrównana pod względem dojrzałości. Przechowalnia powinna być wolna od cebul z grubą szyjką lub tzw. "bączastych" (dwupędowych), ponieważ utrudniają one wentylację i zwiększają zużycie energii podczas dosuszania.

Dosuszanie cebuli zebranej jednofazowo rozpoczyna się od razu po załadunku do przechowalni, wykorzystując ciepłe powietrze zewnętrzne lub ogrzane do temperatury 20-25°C.

Podsumowując, niezależnie od wybranej metody, najważniejszym czynnikiem jest optymalny termin zbioru. Dbając o ten aspekt, zapewniasz sobie cebulę najwyższej jakości, która przetrwa długi czas, zachowując swój smak i właściwości.