Co czwarty egzamin maturalny w poprzednich latach oceniony był błędnie

W latach 2021-2024 liczba błędnie ocenionych prac maturalnych wzrosła - najwięcej dotyczyło biologii, chemii i języka polskiego. W 2023 r. aż 664 z 3 591 egzaminatorów z Poznania wystawiło nieprawidłowe oceny. W skrajnych przypadkach ocena końcowa zmieniała się nawet o 50 punktów procentowych.

"W wyniku weryfikacji na wniosek zdających stwierdzono, że co czwarta praca w skali kraju została nieprawidłowo oceniona i konieczna była wymiana świadectwa dojrzałości." - informuje NIK.

I dodaje:

"Warto zaznaczyć, że dane o błędach dotyczą tylko prac ponownie sprawdzanych, tj. około 1% wszystkich prac z różnych przedmiotów. Może to oznaczać, że faktyczna skala nieujawnionych błędów w wynikach egzaminów jest o wiele większa." - czytamy w komunikacie.

Jak przekazała izba, najwięcej ujawnionych błędów, powodujących podwyższenie wyniku o ponad 20 punktów dotyczyła 52 prac, w większości z języka polskiego (30 prac). Oznaczało to zmianę wyniku egzaminu na świadectwie dojrzałości nawet o 50 punktów procentowych. Spośród dokonanych zmian sumy punktów najwięcej dotyczyło egzaminu z biologii (758, 656, 913 i 781 prac), chemii (372, 462, 676, 651) i języka polskiego (514, 660, 986, 807).

Zawiodły mechanizmy weryfikacji oraz szkolenia egzaminatorów. Szkolenia w OKE w Poznaniu, odbywające się na dzień przed sprawdzaniem właściwych matur, nie dawały wystarczających rezultatów. W testach kontrolnych aż 59% egzaminatorów popełniło błędy w ocenie zadań z biologii, a 24% - z języka angielskiego.

Mimo tych wyników, egzaminatorzy przystępowali następnego dnia do oceniania prawdziwych arkuszy. Odsetek egzaminatorów popełniających błędy merytoryczne wzrastał rokrocznie - od 10% w 2021 do 20% w 2024 roku.

Procedury nadzoru i weryfikacji ocen okazały się nieskuteczne. System zakładał podwójną weryfikację 10% prac egzaminacyjnych, jednak dane wskazują, że nie wystarczało to do realnego ograniczenia liczby błędów. W Poznaniu co druga praca z biologii poddana ponownej ocenie zawierała błędy. Problemy dotyczyły również egzaminów z geografii (27%) i chemii (26%).

Techniczna weryfikacja - polegająca na poprawnym zaznaczeniu liczby punktów - również zawiodła. Błędy wykrywano niekiedy dopiero na etapie skanowania kart odpowiedzi lub w wyniku odwołań maturzystów. Odsetek egzaminatorów popełniających błędy techniczne sięgał nawet 18%.

Procedura wglądu do prac również budziła zastrzeżenia. W 2024 roku w OKE Poznań aż 43% terminów wglądu przyznawano dopiero w sierpniu, co skutecznie uniemożliwiało maturzystom udział w podstawowej rekrutacji. Nawet jeśli ostatecznie wynik został poprawiony, często działo się to po rozpoczęciu roku akademickiego.

Choć ustawa przewiduje rekrutację uzupełniającą, w praktyce kandydaci z poprawionymi wynikami byli często na przegranej pozycji - np. z powodu wyczerpania limitów miejsc. W Pomorskim Uniwersytecie Medycznym aż 960 osób ubiegało się o miejsce po korekcie wyniku. W Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu było to 780 osób.

W ciągu czterech lat wydatki na system egzaminów maturalnych wzrosły z 75,5 mln zł do 105,7 mln zł. Wynagrodzenia egzaminatorów zwiększono o 30%, ale nie przełożyło się to na poprawę jakości. Liczba sprawdzanych arkuszy zmniejszyła się z 1,7 mln do 1,3 mln, a mimo to poziom błędów rósł.

NIK rekomenduje Dyrektorowi CKE wzmocnienie nadzoru nad OKE i skuteczniejsze eliminowanie błędów jeszcze przed publikacją wyników. Z kolei OKE w Poznaniu ma obowiązek rzetelnej analizy ryzyk i działań ograniczających błędy oceniania.

Źródło: NIK.