Czuł się bogiem. Jak zginął ten szalony cesarz?
Śmierć Kommodusa nie była ani chwalebna, ani pełna dramatyzmu, jak mogłoby wynikać z jego własnych fantazji. Cesarz, który pragnął być gladiatorem, nie zginął na arenie w otoczeniu wiwatującego tłumu. Nie umarł też w chwale jako wielki władca. Odszedł cicho, w samotności, zdradzony przez tych, którym ufał. Jak wyglądała śmierć Kommodusa?
Śmierć Kommodusa
Kommodus jako nowy Herkules
Kommodus objął tron w 180 roku, mając zaledwie 19 lat. Rzymianie mieli nadzieję, że pójdzie w ślady ojca, Marka Aureliusza. Jednak młody cesarz szybko pokazał, że interesuje go nie tyle rządzenie, ile własna chwała. Występował jako gladiator, otaczał się pochlebcami, a senat miał za nic. Nie krył się z pogardą dla elit – uważał, że prawdziwą siłę Rzymu stanowi lud, który wręcz szalał na punkcie organizowanych przez niego igrzysk.
Świadek podniósł alarm. Spójrzcie na nagranie ze Śląska
Jednak nawet lud nie mógł go ochronić, gdy narastało niezadowolenie. W końcowych latach jego panowania cesarz był coraz bardziej paranoiczny. Wykonywał arbitralne egzekucje, konfiskował majątki senatorów i otaczał się zaufanymi pretorianami.
Ekscentryzm Kommodusa nie znał granic. Kazał przemianować Rzym na Colonia Commodiana i chciał, by wszyscy zwracali się do niego jako do nowego Herkulesa.
Dla senatorów i doradców stało się jasne – jeśli Kommodus nie zostanie usunięty, doprowadzi imperium do upadku.
Spisek wśród najbliższych
Kommodus miał władzę absolutną, pieniądze oraz armię. Ufał, że kontroluje wszystko i wszystkich.
Niechęć wobec cesarza rosła dosłownie wszędzie, najbardziej wśród senatorów i dowódców armii. Ale to nie w tych kręgach narodził spisek, który miał zgładzić nieobliczalnego Kommodusa. Na jego czele stanęli Marcja, wieloletnia kochanka Kommodusa, Kwintus Emiliusz Letus – prefekt pretorianów oraz doradca Eclectus.
Spiskowcy swoje zamierzenia postanowili wprzęgnąć w życie 31 grudnia 192 roku. Plan wydawał się prosty: pozbyć się cesarza bez rozlewu krwi.
Śmierć Kommodusa (192)
Marcja, dobrze znająca nawyki Kommodusa, podała mu zatrute wino. Cesarz wypił je niczego nie podejrzewając, ale los miał inne plany. Zamiast od razu umrzeć, zwymiotował. Spiskowcy wpadli w panikę. Zdawali bowiem sobie doskonale sprawę z tego, że jeśli Kommodus przeżyje, nie będzie dla nich litości.
Nie było już odwrotu. Sprowadzono Narcyza, potężnego zapaśnika, który od lat trenował cesarza. Wszedł on do jego komnaty i zrobił to, co umiał najlepiej – użył swojej siły, by zakończyć panowanie Kommodusa raz na zawsze. Udusił go gołymi rękami.
Śmierć Kommodusa była brutalna i szybka. Nie było świadków, nie było oficjalnych ogłoszeń. Dopiero nastęnego dnia Rzym dowiedział się o śmierci cesarza. Senat odetchnął z ulgą. Nowa era właśnie się zaczynała.
Po śmierci cesarza
Zabójstwo Kommodusa zakończyło panowanie dynastii Antoninów i wprowadziło Rzym w czas chaosu. Senat ogłosił damnatio memoriae, skazując imię cesarza na zapomnienie.
Jednak jego historia nie została całkowicie wymazana. W 195 roku nowy cesarz, Septymiusz Sewer, chcąc legitymizować swoją władzę, uznał Kommodusa za boga i przywrócił mu oficjalne honory.
Czy Kommodus był wyłącznie szaleńcem? A może po prostu próbował rządzić w sposób, który nie pasował do elity, ale odpowiadał ludowi? Jego śmierć była końcem pewnej epoki – epoki, w której cesarz, zamiast być wyłącznie politykiem, mógł być gladiatorem i bogiem jednocześnie.
Wybór literatury:
· Jaczynowska M., Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1982.
· Białek A., Cesarz Kommodus był wyjątkowo okrutny i nieudolnie rządził Rzymem. Spotkała go za to straszna śmierć [https://www.national-geographic.pl/historia/cesarz-kommodus-jakim-byl-wladca-i-jak-naprawde-zginal/].
