Czy Piastowie mieli cesarską krew w żyłach?

Rozmowy przedmałżeńskie

W marcu 1000 roku odbył się zjazd gnieźnieński, podczas którego Bolesław Chrobry spotkał się z cesarzem Ottonem III. Wuj Rychezy Lotaryńskiej przybył na piastowskie ziemie głównie dlatego, żeby odwiedzić grób praskiego biskupa Wojciecha Sławnikowica.

Przy okazji tej wizyty, oprócz innych ważnych wydarzeń, odbyły się rozmowy Bolesława Chrobrego z Ottonem III w sprawie wydania jednego z synów Chrobrego za cesarską siostrzenicę Rychezę. Ustalono, że jej mężem zostanie Mieszko II Lambert.

Gdy Otton III wracał z powrotem do Niemiec, towarzyszył mu polski książę Bolesław Chrobry. Po drodze zahaczyli o Akwizgran, gdzie znajduje się grób cesarza Karola Wielkiego. Piast nie towarzyszył jednak Ottonowi III, gdy ten odwiedzał grób swojego wielkiego poprzednika. Mimo to, sama obecność Chrobrego w Akwizgranie na długo została w pamięci jego dworzan.

Kazimierz Karol Odnowiciel – potomek cesarza

W 1013 roku odbył się ślub Rychezy Lotaryńskiej z Mieszkiem II, a trzy lata później (1016) urodził się Kazimierz I Odnowiciel. Aby podkreślić i uhonorować wielkość znaczenia wizyty jego dziada Bolesława Chrobrego w Akwizgranie, chłopiec otrzymał na drugie imię Karol. Był to ukłon w stronę cesarza Karola Wielkiego. Sam Kazimierz Odnowiciel również przecież był potomkiem cesarzy.

Za żonę wziął sobie przyszły książę Polski Marię Dobroniegę. Pochodziła ona z dynastii Rurykowiczów i była córką wielkiego księcia kijowskiego Włodzimierza Wielkiego. Mniej wiemy na temat matki owej Rurykowiczówny. Przyjęło się twierdzić, że była ona córką nieznanej z imienia kobiety.

Jednak nieżyjący już historyk Jerzy Besala uważał, że matką Marii Dobroniegi mogła być druga żona Włodzimierza Wielkiego – Anna Porfirogenetka. Była ona córką cesarza macedońskiego Romana II. Zdaniem Besali takie pochodzenie żony Kazimierza I Odnowiciela wydaje się prawdziwe, a małżeństwo z nią Kazimierza uzasadnione, ponieważ on sam był prawnukiem cesarza Ottona II.

Władysław Herman – praprawnuk cesarza

Jednym z synów Kazimierza I Odnowiciela i Marii Dobroniegi był Władysław Herman. Miał on dwie żony o imieniu Judyta. Pierwsza z nich to Judyta Przemyślidówna, córka Wratysława II. To ona właśnie była matką Bolesława III Krzywoustego.

Przyszły polski władca znany z testamentu, który rozbił Polskę na dzielnice był wyczekiwanym dzieckiem, a z jego przyjściem na świat wiąże się pewna historia. Otóż Władysław I Herman nie mogąc doczekać się syna z prawego łoża (przypomnijmy, że miał już jednego syna z nieprawego łoża – Zbigniewa). Aby zwiększyć szanse na to, że Judyta czeska zajdzie wreszcie w ciążę, małżonkowie postanowili wysłać do francuskiego klasztoru św. Idziego w Saint-Giles złoty posążek chłopca.

Te wszystkie starania wkrótce odniosły skutek, a Judyta Przemyślidówna zaszła w upragnioną ciążę i 20 sierpnia 1086 roku urodziła chłopca, któremu dano na imię Bolesław. Władysław Herman w ramach wdzięczności ufundował kilka kościołów pod wezwaniem św. Idziego. Wkrótce miało się okazać, że Bóg wynagrodzi z nawiązką wszystkie modlitwy i starania rodziców księcia. Otóż doczekał się on tylu dzieci, że aby nie zaczęły się one kłócić o posiadane ziemie, dokonał rozbicia dzielnicowego.

Warto w tym miejscu dodać, że Krzywousty wzorował się poniekąd na swoim ojcu Władysławie Hermanie, ponieważ on również podzielił swoje ziemie pomiędzy synów: Zbigniewa i Bolesława Krzywoustego właśnie. Zbigniew pochodził z nieprawego łoża, dlatego doszło do wojny między braćmi, w wyniku której Krzywousty oślepił przyrodniego brata. Te makabryczne wydarzenia rozegrały się w 1112 lub 1113 roku, czyli kiedy Władysław I Herman już nie żył. Książę zmarł bowiem w 1102 roku.

Sytuacja po śmierci Bolesława III Krzywoustego

Mimo że podział ziem, którego dokonał Władysław Herman spowodował konflikt między przyrodnimi braćmi, który zakończył się tragedią, Bolesław Krzywousty nie wyciągnął odpowiednich wniosków z tej lekcji.

Do podobnego konfliktu, może nie aż tak tragicznego, doszło już po śmierci Bolesława III Krzywoustego. Jego pierworodny syn – Władysław II Wygnaniec walczył ze swoimi przyrodnimi braćmi, tzw. juniorami. Nie mogli oni dojść do porozumienia i Władysław musiał zostać wygnany. Najpierw udał się do Czech, a gdy tam nie udzielono mu wsparcia, znalazł je u Konrada III – wuja Agnieszki Babenberg.

W powrocie do kraju pomagał Wygnańcowi skoligacony z jego żoną – cesarz Fryderyk I Barbarossa. Zorganizował on w 1157 roku wyprawę do Polski. W wyniku tej wyprawy Bolesław IV Kędzierzawy, czyli przyrodni brat Władysława II Wygnańca, przyparty przez cesarza do przysłowiowej ściany przyznał, że wygnał Władysława nie dlatego, że chciał zakpić z cesarza. W ramach rekompensaty Bolesław IV Kędzierzawy zapłacił Fryderykowi I Barbarossie 2000 marek w złocie, książętom 1000 i cesarzowej 20. Dodatkowo dworzanie otrzymali jeszcze 200 marek w srebrze.

Bolesław IV Kędzierzawy ponadto obiecał cesarzowi, że weźmie udział w planowanej wyprawie do Włoch oraz, że przybędzie do Magdeburga na najbliższy sejm Rzeszy. Zostawił jeszcze Fryderykowi Barbarossie zakładników. Jednak żadnej ze swoich obietnic nie dotrzymał

Mimo tego, że Kędzierzawy nie wywiązał się z umowy, wyprawa Fryderyka I Barbarossy na Polskę miała pożądane przez niego skutki. Cesarz zmusił przyrodnich braci nieżyjącego już wtedy Władysława II Wygnańca, aby zagwarantowali jego synom objęcie dwóch śląskich księstw: wrocławskiego i raciborskiego. Następnie te księstwa zostały przyłączone do Rzeszy i tym samym Fryderyk Barbarossa zyskał Śląsk.

Podsumowując, niezbyt dobrze wyszliśmy na podziale Polski na dzielnice, gdyż prowadziło to do licznych wojen, które swój początek miały jeszcze w wyniku podziału ziem przez Władysława I Hermana. Mimo to, Krzywousty zdecydował się powielić błąd ojca.