Dzieci nie mogą tracić ciekawości na starcie. Nowa podstawa programowa dla edukacji wczesnoszkolnej

Nowa propozycja podstawy programowej dla edukacji wczesnoszkolnej to efekt prac zespołu kierowanego przez prof. Małgorzatę Żytko z Uniwersytetu Warszawskiego. To zespół łączący doświadczenie akademickie z praktyką nauczycielską - w jego skład wchodzą zarówno badacze z kilku uczelni, jak i nauczyciele-praktycy z całej Polski.

- Bardzo zależało nam na tym, aby zespół łączył dwa rodzaje kapitału zawodowego: codzienną praktykę pedagogiczną i wiedzę naukową - podkreśliła prof. Żytko podczas webinaru IBE.

Zanim powstały założenia nowej podstawy, przeprowadzono szeroką diagnozę potrzeb. Zespół korzystał m.in. z ankiety Instytutu Badań Edukacyjnych, którą wypełniło ponad 4600 nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, a także z wyników badań międzynarodowych - m.in. TEAMS i PEARLS.

Zespół pracujący nad dokumentem nie opowiada się za rewolucją.

- Duża grupa nauczycieli zwracała uwagę, że obecna podstawa wymaga modyfikacji, ale nie radykalnych zmian. Największą potrzebą jest jej uspójnienie - zwłaszcza w zakresie powiązania celów z treściami kształcenia - mówiła prof. Żytko.

Nauczyciele postulowali także większą konkretność zapisów.

- Są one często zbyt ogólne, a więc niewiele mówiące. Trudno na ich podstawie projektować realną pracę z dziećmi.

Nowa podstawa zakłada również lepszą integrację obszarów edukacyjnych i większą przejrzystość w warunkach realizacji. Ma to sprzyjać tworzeniu bardziej spójnych i zrozumiałych ram działania dla nauczycieli.

Wskazano kilka obszarów, które wymagają zdecydowanego wzmocnienia:

- Po pierwsze, motywacja do uczenia się. Dzieci przychodzą do szkoły ciekawe świata - ale często już na początku swojej drogi edukacyjnej tracą zainteresowanie, bo nie dowiadują się niczego nowego albo wiedza przekazywana jest w sposób chaotyczny - tłumaczyła badaczka.

Drugim istotnym obszarem są kompetencje społeczno-emocjonalne. W nowej podstawie mają one silniej wybrzmieć, podobnie jak potrzeba rozwijania samodzielności i sprawczości. - Chcielibyśmy, by dzieci miały więcej okazji do podejmowania decyzji, planowania działań, samodzielnego działania - również w sytuacjach codziennych.

Równolegle nowa podstawa ma wspierać rozwój krytycznego myślenia, kreatywności i kompetencji komunikacyjnych.

- Dzieci mają ogromny potencjał, ale muszą mieć stworzone odpowiednie warunki i sytuacje edukacyjne, które ten potencjał uruchomią.

Nowa podstawa została podzielona na sześć głównych obszarów edukacyjnych: językowy, matematyczny, środowiskowy, artystyczny, osobisty i społeczny oraz wychowanie fizyczne i edukację zdrowotną.

Zespół wprowadził też nowość: obszary przekrojowe.

- Wprowadzamy zagadnienia związane z etyką oraz dobrostanem, które traktujemy jako obecne we wszystkich elementach podstawy. Dobrostan stanowi klamrę spinającą wszystkie działania edukacyjne - wskazała prof. Żytko.

Na poziomie metodologicznym akcent przesuwa się w stronę edukacji opartej na doświadczeniu.

- Chcielibyśmy, aby uczenie się odbywało się poprzez eksperymentowanie, badanie świata, działanie w kontekście codziennych sytuacji. Tylko wtedy dzieci będą mogły systematyzować i wykorzystywać zdobytą wiedzę w sposób elastyczny i zintegrowany.

Projekt nowej podstawy w edukacji wczesnoszkolnej nie przewiduje gruntownego przewrotu. Raczej: korektę, która - jak przekonuje zespół - ma realnie pomóc nauczycielom, lepiej odpowiadać na potrzeby dzieci i przywrócić sens edukacji u jej progu.