Zabrze: Elektrociepłownia wpisana do rejestru zabytków. To może być jedna z największych atrakcji turystycznych na Śląsku

Rozmach budowniczych Elektrociepłowni Zabrze można porównać do tego z Zamku w Malborku. Łączna kubatura obiektów zakładu to ponad 220 tys. metrów sześciennych. Natomiast zamku to ponad 250 tys. metrów sześciennych. Zgodnie z decyzją Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach ochroną objęto budynki: hali rozdzielni głównej 6kV, hali maszynowni, hali kotłowni II, biurowy - dyrekcję i pracownie, administracyjny - bibliotekę, warsztatów mechanicznych, szatni i łaźni, magazynu wyrobów gotowych i magazynu głównego, magazynu ogólnego zastosowania, tokarni i biur, portierni, świetlicy i Kina Energetyk; oraz dwa ceglane kominy i chłodnię kominową. Ponadto ich najbliższe otoczenie.

Dotychczas Elektrociepłownia Zabrze znajdowała się tylko i wyłącznie w gminnej ewidencji zabytków. Wpisanie do rejestru zabytków oznacza objęcie jej bardziej rygorystycznymi zasadami ochrony.

Pod koniec lipca 2025 r. Grupa Arche kupiła Elektrociepłownię Zabrze od lokalnego samorządu. Przedstawiciele firmy poinformowali wówczas, że zamierzają przeznaczyć na jej rewitalizację około 70 mln złotych. Główny architekt Grupy Arche Piotr Grochowski wskazał, że firma przed zakupem Elektrociepłowni Zabrze była świadoma jej zabytkowego charakteru.

- Być może dla niektórych inwestorów byłaby to przeszkoda, ale dla nas jest to ogromnym atutem - zapewnił w rozmowie z Polską Agencją Prasową.

Inwestorzy zapowiedzieli, że w 2025 roku przeprowadzą inwentaryzację obiektu, sporządzą konieczne ekspertyzy oraz projekty, a także uzyskają niezbędne pozwolenia, aby w przyszłym roku rozpocząć prace związane z rewitalizacją.

Prezes Grupy Arche Władysław Grochowski podkreślił, że - zgodnie z jego wizją - Elektrociepłownia Zabrze ma wpisać się w turystyczną mapę regionu oraz miasta. W Zabrzu działa bowiem Muzeum Górnictwa Węglowego z jednymi z najpopularniejszych postindustrialnych atrakcji woj. śląskiego - Kopalnią Guido i Sztolnią Królowa Luiza. Oba te obiekty znajdują się w pobliżu elektrociepłowni.

Ponadto trwają starania o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO "Historycznego kompleksu wydobycia węgla kamiennego w Zabrzu (XVIII-XX w.)" oraz Muzeum Górnictwa Węglowego na listę Polskich Marek Turystycznych. Jedno i drugie ma przyciągnąć do Zabrza większą liczbę turystów.

Historia Elektrociepłowni Zabrze sięga końca XIX w. Wówczas zaczęto w niej produkować prąd. Był to impuls do rozwoju energetyki na Górnym Śląsku oraz rozwoju samego Zabrza, które nie miało jeszcze wówczas praw miejskich.

W dwudziestoleciu międzywojennym była to jedna z największych elektrowni w regionie. Mimo zniszczeń i grabieży po II wojnie światowej utrzymano funkcjonowanie zakładu, a w latach 70. XX w. przekształcono go w elektrociepłownię.