Gdańsk: Będzie lifting reliktów dawnych miejskich fortyfikacji

Fragmenty dawnego Bastionu Wiebego wkomponowane są w kubaturowy parking znajdujący się przy ul. Okopowej. W części można je oglądać z ulicy, z parkingu, a także z wiaduktu. Poza tym, do reliktów prowadzą schody od strony ulicy Okopowej. Relikty oczyszczono niedługo po ich odkopaniu w 2018 r. Upływ czasu powoduje, że ich stan się pogarsza.

Bastion Kot był jednym z najmniejszych gdańskich bastionów stanowiących od XVI do XIX wieku elementy miejskich fortyfikacji. W czasach współczesnych głośno o nim było w 1962 i w 2015 r., kiedy odsłaniano jego pozostałości w czasie prac ziemnych i budowlanych. Od ponad dziesięciu lat można oglądać około 12-metrowy odcinek muru z trzema zaślepionymi oknami strzelniczymi znajdujący się w przejściu podziemnym pod ulicą Okopową (tunel prowadzi m.in. do przystanku SKM Gdańsk-Śródmieście).

Dyrekcja Rozbudowy Miasta Gdańska ogłosiła właśnie przetarg na zabezpieczenie Bastionów Kot (w tym przypadku w formule "zaprojektuj i wybuduj) i Wiebe. Chodzi o prace, które powstrzymają dalszą degradację reliktów oraz o wyeksponowanie niektórych elementów. Przetarg obejmuje przygotowanie dokumentacji, uzyskanie pozwoleń oraz wykonanie robót. Oferty przyjmowane są do 20 listopada 2025 r. Na wykonanie prac jest rok. Dodajmy, że oba bastiony znajdują się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków.

Zewnętrzne relikty Bastionu Kot to obecnie niewielkie wyniesienie porośnięte trawą pomiędzy ulicami w rejonie windy i tunelu PKM Śródmieście. Zakres prac to m.in.:

• wyprofilowanie górnych powierzchni zachowanych reliktów poprzez zasypanie zasypką piaskową,
• pokrycie całego obszaru występowania zachowanych reliktów geowłókniną,
• zasypanie całego obszaru warstwą humusu (gr. 25cm)
• obsianie trawą, umocnienie istniejącej skarpy terenowej przy pomocy geokraty.

W przejściu podziemnym pod ulicą Okopową ponad dziesięć lat temu wyeksponowany został 12-metrowy odcinek muru Bastionu Kot z trzema zaślepionymi oknami strzelniczymi. Ma on zostać poddany liftingowi (prace opcjonalne). Poza tym, chodzi o połączenie stropu tunelu z widoczną ścianą Bastionu Kot.

W przypadku Bastionu Wiebego chodzi m.in. o oczyszczenie otwartych murów, uzupełnienie ubytków, spoinowanie, izolację, zabezpieczenie. W niektórych częściach reliktów konieczne będzie przemurowanie.

Bastion Kot został wybudowany w latach w latach 1593-1599, według projektu Antoniego van Obberghena. Był częścią fortyfikacji wewnętrznych na Starym Przedmieściu. Przy bastionie znajdowała się fosa. Za sąsiadów miał m.in. Bastion Karowy oraz Bastion Wiebego. W praktyce jego funkcje obronne były znikome. Bastion Kot w kolejnych wiekach ulegał przebudowie. Przetrwał do końca XIX wieku, kiedy miasto Gdańsk postanowiło dokonać rozbiórki zachodnich bastionów, zasypując także fosę.

Czytaj także:

Pierwszy raz poforteczne relikty Bastionu Kot zostały odsłonięte i zasypane w czasie budowy ulicy Okopowej w 1962 r. W 2015 r. po raz kolejny odkopano relikty bastionu w związku z modernizacją ulicy Okopowej i budową podziemnego przejścia ze skweru przed Muzeum Narodowym do przystanku SKM Gdańsk-Śródmieście. Inwestycje związane były z powstającym Forum Gdańsk.

W 2015 r. "odkryto" czoło Bastionu Kot wraz tunelami i korytarzami o długości kilkudziesięciu metrów. To podziemne kazamaty. Wejścia do nich zostały później zasypane (końcówka 2016 r. i 2017 r.), choć na początku rozważano ich wyeksponowanie.

Zobacz także: Zapomniany zabytek w Gdańsku. Dawne obronne fortyfikacje miasta cały czas robią wrażenie

Istniejące pozostałości bastionu wymusiły na inwestorze przeprojektowanie ułożenia podziemnych instalacji, choć nie wszędzie się to udało. Konserwator zabytków zgodził się na rozebranie (zniszczenie) kilku wierzchnich warstw cegieł dawnego bastionu.

Bastion Wiebe zaprojektował i zbudował w XVII wieku Adam Wiebe (1584-1653). Wcześniej był nazywany Bastionem Góra i powstał w miejscu rondela przedmiejskiego. Bastion posiadał dwukondygnacyjny nadszaniec oraz poterny (przejścia) i kazamaty. Pod koniec XIX został zniwelowany, bo nie był już potrzebny. Pod ziemią pozostawiono krótki odcinek poterny oraz obiekty dobudowane w XIX wieku.

W 2018 roku podczas podczas prac związanych z budową wiaduktu Biskupia Górka oraz parkingu odkopano pozostałości Bastionu Wiebego (to co widać dzisiaj). Odkrycie wymusiło zmianę drogowo-parkingowego projektu, ale sobie z tym poradzono.

Oferty przetargowe na bastionowe projekty i prace budowlane przyjmowane są do 20 listopada 2025 r. Na wykonanie prac jest rok. Dodajmy, że oba bastiony znajdują się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków.