Kontrowersje wokół wysiewania poplonu. Pomaga czy jednak szkodzi?
Rolnik pracujący na polu
Rolnik z Wielkopolski postanowił iść pod prąd i prowadzić swoje gospodarstwo z dbałością o środowisko, glebę, retencję wodną. Sadzi drzewa na miedzach, rezygnuje z orki, sieje pasy kwietne i poplony. Na swoim profilu Życie na pola zabrał głos w dyskusji, czy warto siać międzyplony.
Międzyplony to rośliny uprawiane między dwoma głównymi plonami, które nie są przeznaczone na zbiór. Wykorzystuje się je na paszę, kiszonkę, przyoranie jako zielony nawóz lub pozostawia na polu jako naturalną osłonę. Wyróżnia się 3 typy międzyplonów, w zależności od terminu siewu i zbioru:
- Międzyplony ścierniskowe: wysiewane po żniwach, zazwyczaj w sierpniu.
- Wsiewki międzyplonowe: sieje się je razem z głównym plonem lub w trakcie jego wzrostu.
- Międzyplony ozime: mieszanki roślin, które sieje się do 1 października.
Mit pierwszy: Międzyplony zabierają wodę
Z tą wodą to trochę pokrętna logika, twierdzi rolnik ze Snowidowa, który sieje międzyplony na przezimowanie.
"Wysiewamy je w najsuchszym okresie w roku, w sierpniu. Wtedy w zasadzie nie konkurują z niczym o wodę, mają tylko wyrosnąć. Gdyby ich tam nie było, gleba nie byłaby bardziej wilgotna, bo woda i tak by odparowała z nieosłoniętej powierzchni", jasno tłumaczy.
Jakie są więc korzyści? Gdy międzyplon wyrośnie, działa jak naturalna osłona, chroniąc glebę przed nagrzewaniem i erozją wietrzną. Po przymrozkach roślina zamiera i rozkłada się, zmieniając się w materię organiczną. Ta "gąbka" zaczyna chłonąć wodę w mokrym, zimowym sezonie, a następnie stopniowo uwalnia ją, zaopatrując plon główny wiosną.
Mit drugi: "Poplony i tak nie urosną"
Kolejny często spotykany argument to przekonanie, że międzyplony można wysiać byle jak i liczyć na sukces. Tymczasem klucz do powodzenia leży w odpowiednim przygotowaniu pola.
"Bardzo częstym błędem jest wysiew międzyplonów tuż po zerwaniu ścierniska po zbożach," wyjaśnia rolnik. "Wtedy nasz międzyplon staje do nierównej walki z samosiewem".
W okresie pożniwnym o każdy litr wody toczy się zaciekła walka. Dlatego rolnik stosuje sprawdzoną metodę: najpierw zrywa ścierniska, a następnie czeka około dwóch tygodni na wschody samosiewów. Dopiero potem używa talerzówki, jednocześnie wysiewając nasiona. To podejście zapewnia odpowiednie warunki do wzrostu, a międzyplony odwdzięczają się bujnym plonem.
Mit trzeci: To za drogi wydatek
Ceny gotowych mieszanek międzyplonowych mogą wydawać się wysokie. Jednak, jak przekonuje rolnik, koszt ten szybko się zwraca.
"Stosowane przez nas mieszanki są dedykowane głównie pod kukurydzę w kolejnym roku. Dobrze rozwinięta mieszanka potrafi związać około 60 kg azotu na hektar," tłumaczy.
Przeliczając to na wartość nawozów syntetycznych, oszczędność na nawożeniu azotowym potrafi pokryć cały koszt zakupu mieszanki. A to tylko początek korzyści. Do tego dochodzą:
- zwiększenie zawartości materii organicznej w glebie,
- spulchnienie i napowietrzenie gleby,
- właściwości fitosanitarne (zwalczanie szkodników i chorób),
- ochrona gleby przed erozją.
Dla tego rolnika międzyplony to nie tylko wydatek, ale przede wszystkim inwestycja, która przynosi wymierne korzyści ekonomiczne i pozytywnie wpływa na kondycję gleby.
Głos doradcy rolniczego. Warto czy nie warto siać poplon?
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego przeanalizował wady i zalety wysiewania międzyplonów. Przedstawiła je na stronie ODR-u Anna Kaźmierska.
Dlaczego warto stosować międzyplony? Doradczyni przekonuje, że stosowanie międzyplonów przynosi szereg zalet, a te korzyści przekładają się na lepsze plony w kolejnych sezonach. Częściowo plusy wymienił już rolnik z Wielkopolski.
- Międzyplony poprawiają jakość gleby, wzbogacając ją w składniki odżywcze. Zapobiegają też wymywaniu fosforu i innych składników do wód.
- Niektóre gatunki, jak groch czy bobik, wiążą wolny azot z powietrza, czyli są jak naturalny nawóz. Dzięki temu można ograniczyć, a nawet zrezygnować z części drogiego nawożenia mineralnego.
- Międzyplony skutecznie hamują rozwój chwastów, a wydzieliny korzeniowe niektórych roślin, np. gorczycy, ograniczają choroby i szkodniki.
- Zielona warstwa biomasy osłania glebę przed słońcem, chroniąc ją przed wysychaniem i erozją. Dzięki temu lepiej zatrzymuje wilgoć.
Są pewne wyzwania i ryzyka związane z wysianiem międzyplonów. KPODR wymienia m.in. to, że jest więcej pracy i wyższe koszty. Przygotowanie pola i siew wymagają dodatkowego czasu i nakładów finansowych, zwłaszcza w i tak napiętym okresie pożniwnym.
W suchych latach międzyplony mogą rosnąć słabo, nie spełniając w pełni swojej roli. Czasem międzyplony mogą sprzyjać rozwojowi chwastów i zwiększać populację gryzoni czy ślimaków, co wymaga dodatkowych zabiegów.
Niektóre gatunki mogą wydać nasiona jeszcze jesienią, a w przypadku ciepłej zimy rośliny jare mogą nie obumrzeć, utrudniając uprawę następczą. Może to prowadzić do konieczności użycia herbicydów lub głębokiej orki.
Podsumowując, aby międzyplony spełniły swoją rolę, kluczowe jest staranne planowanie. Wybór roślin musi uwzględniać ich potrzeby glebowe i wodne. Przepisy wymagają wysiania przynajmniej dwóch różnych gatunków w jednej mieszance, które powinny mieć podobne wymagania.
Choć uprawa międzyplonów wiąże się z pewnymi wyzwaniami, korzyści w postaci poprawy żyzności gleby, ograniczenia nawożenia i ochrony przed erozją sprawiają, że stają się one coraz ważniejszym elementem rolnictwa zrównoważonego.
