Lublin: VI Polski Kongres Górniczy. Górnictwo przyszłości, bezpieczeństwo surowcowe i cyfrowa transformacja

Bogdanka była jednym z ostatnich wielkich projektów górniczych w Polsce PRL - planowano wówczas stworzenie całego Lubelskiego Zagłębia Węglowego z siedmioma kopalniami. Ostatecznie, dzięki determinacji pracowników i kolejnym transformacjom, powstała i przetrwała jedna kopalnia - Bogdanka, która do dziś rozwija się, adaptując do nowych realiów gospodarczych i działając w zgodzie ze społecznością lokalną oraz środowiskiem. Fakt, że właśnie Bogdanka jest gospodarzem tegorocznego Kongresu, stanowi symboliczną kwintesencję procesu ciągłej adaptacji i transformacji.

Tegoroczny Kongres ma również nowy wymiar - po raz pierwszy uczelnie techniczne, reprezentujące tradycyjne wydziały górnicze Politechniki Śląskiej, Politechniki Wrocławskiej oraz Akademii Górniczo-Hutniczej, spotykają się na UMCS, aby razem z przedstawicielami nauk przyrodniczych i humanistycznych rozmawiać o przyszłości górnictwa.

To przełomowe spotkanie pokazuje, że branża nie będzie się rozwijać w izolacji - potrzebna jest współpraca inżynierów z biologami, geologami, hydrogeologami, ornitologami, informatykami i automatykami. Tylko takie szerokie spojrzenie pozwala wyznaczyć zasady funkcjonowania nowego, odpowiedzialnego przemysłu - przemysłu, który będzie służył gospodarce i jednocześnie chronił przyrodę.

Obrady VI Polskiego Kongresu Górniczego obejmą trzy dni, kilkanaście sesji tematycznych i kilkadziesiąt wystąpień naukowych i branżowych. Program uzupełniają wydarzenia specjalne: warsztaty CyberPoligon ISAC SIG, a także sesja wyjazdowa w LW Bogdanka, gdzie uczestnicy będą mogli zapoznać się z funkcjonowaniem kopalni.

Jednym z kluczowych punktów pierwszego dnia jest rozszerzenie o kolejne podmioty ISAC SIG - Surowce i Georóżnorodność. To struktura powstała w czerwcu z inicjatywy Państwowego Instytutu Geologicznego, Wyższego Urzędu Górniczego oraz Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN. Jej celem jest dbanie o bezpieczeństwo informacyjne sektora surowcowego, wspieranie samorządów i ochrona danych krytycznych. Do ISAC SIG dołączają podczas Kongresu m.in. JSW, PGG, LW Bogdanka, ENEA, PGE GiEK. Podpisanie porozumień z tymi podmiotami będzie ważnym punktem sesji plenarnej.

Tematem przewodnim Kongresu są pierwiastki krytyczne - kluczowe dla transformacji energetycznej, elektromobilności, nowoczesnych technologii i obronności. Sesję plenarną otworzy panel dyskusyjny pt.: "Surowce Krytyczne - wyścig o przyszłość!", który stanie się kołem zamachowym debaty o ich roli w przyszłości Polski. Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy przygotował Krajowy Plan

Poszukiwawczy Pierwiastków Krytycznych na zlecenie Głównego Geologa Kraju, zgodnie z europejską dyrektywą Critical Raw Materials Act. Polska dysponuje tymi zasobami, znamy ich lokalizację i potencjał - teraz czas na decyzje, jak je zabezpieczyć i jak przygotować kadrę oraz infrastrukturę do ich wydobycia.

Ważnym elementem Kongresu będzie także Porozumienie uczelni technicznych - Politechniki Śląskiej, Politechniki Wrocławskiej i Akademii Górniczo-Hutniczej - które wspólnie podejmują wyzwanie kształcenia nowej generacji inżynierów i specjalistów dla przyszłego górnictwa i przemysłu surowcowego. Obrady zakończą się cyberpoligonem ISAC SIG - warsztatem pokazującym, że bezpieczeństwo cyfrowe to dziś równie istotny element przyszłości branży, jak sam proces wydobycia. Ostatnim akcentem będzie spotkanie z młodzieżą - uczniami klas o profilu cyberbezpieczeństwo - które symbolicznie podkreśli, że transformacja surowcowa dotyczy nie tylko przemysłu, ale i nowych pokoleń.

Kulminacją obrad będzie przyjęcie Deklaracji Lubelskiej - dokumentu, który wskaże kierunki polityki surowcowej Polski do 2050 roku. Polska stoi dziś wobec wyzwań transformacji energetycznej, rosnącej konkurencji o dostęp do surowców oraz presji regulacyjnej wynikającej z polityki klimatycznej Unii Europejskiej. W tym kontekście Deklaracja Lubelska jest wspólnym głosem środowiska górniczego, który wskazuje na konieczność prowadzenia suwerennej, zrównoważonej i odpowiedzialnej polityki surowcowej.

Jednym z najważniejszych wniosków Kongresu i fundamentem Deklaracji jest koncepcja budowy "cyfrowej tarczy bezpieczeństwa", która ma chronić proces transformacji przed zagrożeniami. Głównym ośrodkiem współdziałania będzie tu Centrum Geoinformacji i Cyberbezpieczeństwa, którego rola wykracza poza klasyczne podejście do polityki surowcowej. Nowa perspektywa zakłada, że bezpieczeństwo państwa to nie tylko dostęp do surowców, ale także ochrona danych, infrastruktury technicznej oraz wiedzy geologicznej - traktowanych jako zasób strategiczny i element bezpieczeństwa narodowego.

Deklaracja nie zastępuje i nie aktualizuje dokumentów rządowych, takich jak Polityka Surowcowa Państwa. Jest jednak wyrazem oczekiwań, doświadczeń i wiedzy środowiska, które od lat tworzy fundament bezpieczeństwa surowcowego Polski.