Medycyna bez bólu. Tak narodziła się narkoza

Przez stulecia operacje oznaczały krzyk i agonię. W 1846 roku w Bostonie dentysta William Morton udowodnił, że ból można wyłączyć. Od tamtego czasu świat chirurgii już nigdy nie był taki sam.

Usypianie pacjentaUsypianie pacjenta
Źródło zdjęć: © Domena publiczna
oprac.  Łukasz Szymański

Jeszcze na początku XIX wieku medycyna była bezlitosna. Operacje, amputacje czy ekstrakcje zębów wykonywano bez żadnego znieczulenia. Pacjenci byli przywiązywani do stołów, a ich krzyki były nieodłącznym elementem sali zabiegowej. Chirurdzy musieli pracować błyskawicznie, bo każda dodatkowa minuta oznaczała cierpienie ponad ludzką wytrzymałość.

Cud w Bostonie

30 września 1846 roku w Bostonie wydarzyło się coś, co do dziś uznaje się za początek nowoczesnej medycyny. Amerykański dentysta William Thomas Green Morton podał swojemu pacjentowi, Ebenezerowi Hopkinsowi Frostowi, eter. Po chwili Frost pogrążył się w dziwnym śnie, a Morton bez trudu wyrwał mu ząb.

Bez bólu. Bez krzyku. Coś, co dotąd wydawało się niemożliwe, nagle stało się faktem.

William Thomas Green Morton
William Thomas Green Morton © Wikimedia Commons | Domena publiczna

Ether Dome i narodziny nowoczesnej chirurgii

Wieść o eksperymencie rozeszła się lotem błyskawicy. Już 16 października 1846 roku w Massachusetts General Hospital odbyła się publiczna demonstracja – chirurg John Collins Warren wyciął guz z szyi pacjenta w absolutnej ciszy. Sala operacyjna przeszła do historii jako "Ether Dome" i stała się symbolem nowej ery, w której człowiek mógł być operowany bez cierpienia.

Bitwa o sławę

Morton próbował opatentować eter pod nazwą "Letheon" i przedstawić się światu jako jedyny wynalazca narkozy. Szybko jednak pojawili się rywale: jego dawny wspólnik Horace Wells, który wcześniej eksperymentował z gazem rozweselającym, oraz chemik Charles Jackson, który wprowadził Mortona w świat właściwości eteru. Spory o pierwszeństwo ciągnęły się latami i przyćmiły część chwały odkrywcy.

Kto naprawdę był pierwszy?

Historia narodzin narkozy ma w sobie sporo kontrowersji. William Morton zapisał się jako ten, który po raz pierwszy publicznie i skutecznie zademonstrował działanie eteru w Bostonie w 1846 roku – i to właśnie jego pokaz w "Ether Dome" odbił się szerokim echem w świecie medycznym. Ale nie był on jedynym pionierem. Już w 1842 roku chirurg z Georgii, Crawford Williamson Long, zastosował eter podczas operacji usunięcia guza, choć nie opublikował swoich wyników aż do 1849 roku. Z kolei dawny wspólnik Mortona, Horace Wells, eksperymentował z podtlenkiem azotu, lecz jego metoda często zawodziła. W tle był jeszcze Charles Jackson, chemik i nauczyciel Mortona, który twierdził, że to on pierwszy zwrócił uwagę na właściwości eteru.

Ostatecznie to Morton nie tyle "wynalazł" narkozę, co nadał jej rozgłos. To dzięki jego publicznej demonstracji świat dowiedział się, że ból można ujarzmić, a chirurgia wkroczyła w nową epokę.

Dziedzictwo, które zmieniło wszystko

Choć Morton zmarł w 1868 roku niemal zapomniany i zmagający się z problemami finansowymi, jego dzieło przetrwało. Narkoza otworzyła drogę do skomplikowanych operacji, transplantacji i rozwoju nowoczesnej anestezjologii.

Wybrane dla Ciebie

Bolemin: Tragiczny pożar w hotelu pracowniczym. Nie żyje jedna osoba
Bolemin: Tragiczny pożar w hotelu pracowniczym. Nie żyje jedna osoba
Malbork: Najpierw laboratorium, teraz dilerzy. 28-latek nie chciał otworzyć, więc policjanci weszli z drzwiami
Malbork: Najpierw laboratorium, teraz dilerzy. 28-latek nie chciał otworzyć, więc policjanci weszli z drzwiami
Konstancin-Jeziorna: 47-latka wpadła do rzeki. Wyziębiona trafiła do szpitala
Konstancin-Jeziorna: 47-latka wpadła do rzeki. Wyziębiona trafiła do szpitala
Gorzów: Strażacy mają pełne ręce roboty. Dwa nocne pożary, jeden w Boleminie, drugi przy ul. Mierniczej
Gorzów: Strażacy mają pełne ręce roboty. Dwa nocne pożary, jeden w Boleminie, drugi przy ul. Mierniczej
Zduńska Wola: Fontanna już zdobi centrum. Kończy się przebudowa placu Wolności
Zduńska Wola: Fontanna już zdobi centrum. Kończy się przebudowa placu Wolności
Płock: Pościg za kradzionym bmw. Kierowca zatrzymał się dopiero po strzałach policji
Płock: Pościg za kradzionym bmw. Kierowca zatrzymał się dopiero po strzałach policji
Wypadek na A1 w stronę Katowic. Są utrudnienia, w ciężarówce wystrzeliła opona
Wypadek na A1 w stronę Katowic. Są utrudnienia, w ciężarówce wystrzeliła opona
Radom: Pożar w komendzie. Strażacy i policjanci ćwiczyli na wypadek zagrożenia
Radom: Pożar w komendzie. Strażacy i policjanci ćwiczyli na wypadek zagrożenia
Konin: Premiera filmu o Janie Sznajderze
Konin: Premiera filmu o Janie Sznajderze
Polskie kluby wspierają kobiety. Różowy październik
Polskie kluby wspierają kobiety. Różowy październik
Janki: Aby uniknąć zderzenia, uciekł na bok i spadł autem z nasypu do rowu melioracyjnego
Janki: Aby uniknąć zderzenia, uciekł na bok i spadł autem z nasypu do rowu melioracyjnego
Warszawa: Tragedia na Bielanach. Nie żyje 41-letni mężczyzna
Warszawa: Tragedia na Bielanach. Nie żyje 41-letni mężczyzna