Miecław. Buntownik, który założył własne państwo

Miecław – cześnik Mieszka II

Kim właściwie był Miecław? Źródła nie dają nam szczegółów o jego pochodzeniu. Wiemy jednak, że pełnił na dworze Mieszka II funkcję cześnika – osoby odpowiedzialnej za kontrolę nad trunkami i żywnością podawaną władcy.

Wbrew pozorom nie był to zwykły służący. Cześnik sprawował bowiem istotną rolę polityczną, odpowiadając za bezpieczeństwo władcy, a w czasach, gdy do otruć dochodziło stosunkowo często, była to funkcja niezwykle ważna i honorowa.

Gdy w 1034 roku zmarł Mieszko II, władza Piastów dramatycznie osłabła. Jego syn Kazimierz (później nazwany Odnowicielem) był zbyt młody i niedoświadczony, by utrzymać władzę.

Jakby tego było mało, w kraju wybuchły zamieszki – chłopi buntowali się przeciwko ciężarom feudalnym, możni walczyli o wpływy, a pogaństwo ponownie zyskało na sile. Polska dosłownie rozpadłą się na małe kawałki. Właśnie wtedy Miecław, wykorzystując chaos, objął władzę na Mazowszu.

Mazowsze pod rządami Miecława

Mazowsze na początku XI wieku było regionem specyficznym. Położone z dala od głównych ośrodków Piastów – Wielkopolski i Małopolski – zawsze zachowywało pewną odrębność. Miecław szybko zdobył poparcie miejscowych możnych, a dzięki umiejętnym działaniom dyplomatycznym stworzył prawdziwe państwo. Obejmowało ono całe Mazowsze i prawdopodobnie również Kujawy.

Miecław nie ograniczał się jedynie do administrowania nowym księstwem. Jego ambicje sięgały dużo dalej. Zaczął bowiem umacniać swoją pozycję, marząc o własnej dynastii, która mogłaby rzucić wyzwanie Piastom. Nie przypadkiem Gall Anonim, najstarszy polski kronikarz, opisując te wydarzenia, ukazuje Miecława jako niebezpiecznego uzurpatora.

Polityka zagraniczna Miecława

Żadne państwo nie może długo trwać bez sojuszy, zwłaszcza w niespokojnych czasach. Miecław doskonale zdawał sobie z tego sprawę. Wiedząc, że jego władztwo może zostać wkrótce zaatakowane przez Kazimierza, który próbował wrócić do Polski, zaczął szukać sojuszników.

Pierwszymi byli Pomorzanie, którzy z radością zawarli układ z nowym "księciem Mazowsza". Później do sojuszu dołączyły także pogańskie plemiona pruskie – Jaćwingowie i inne grupy bałtyjskie. Dzięki temu Miecław miał nie tylko zabezpieczenie północnych granic, ale też możliwość prowadzenia ofensywy.

Takie związki z poganami miały jednak swoją cenę, wzmacniając postrzeganie Miecława jako niebezpiecznego przeciwnika chrześcijaństwa. Dla powracającego z wygnania Kazimierza Odnowiciela było to wygodne usprawiedliwienie zbrojnej interwencji, która miała obalić samozwańczego władcę Mazowsza.

Wojna z Piastami (1041-1047)

Kazimierz Odnowiciel wrócił do Polski około 1039 roku przy wsparciu cesarstwa niemieckiego. Jednym z jego głównych celów stało się odzyskanie Mazowsza. Pierwsze starcie z Miecławem miało miejsce w 1041 roku pod Pobiedziskami. Bitwa była krwawa, ale ostatecznie to Kazimierz odniósł zwycięstwo, zmuszając Miecława do czasowego odwrotu.

Nie był to jednak koniec wojny. Miecław odzyskał siły, a konflikt rozgorzał na nowo w 1047 roku. Tym razem Kazimierz przygotował się jeszcze lepiej, korzystając ze wsparcia Rusi Kijowskiej. Decydująca bitwa – której dokładne miejsce nie jest dziś znane – zakończyła się totalną klęską Miecława.

Miecław poległ. Według jednych źródeł – zginął podczas bitwy. Według innych – uciekł do Prus, gdzie został zamordowany.

Upadek i dziedzictwo Miecława

Klęska Miecława oznaczała koniec jego księstwa. Mazowsze wróciło pod panowanie Piastów, stając się ponownie częścią jednoczonej Polski. Krótki epizod istnienia niezależnego państwa mazowieckiego przypominał jednak, jak niestabilne było państwo pierwszych Piastów i jak łatwo ambicje jednego człowieka mogły zagrozić całej dynastii.

Co więcej, historia Miecława unaocznia, jak niestabilna była władza Piastów w XI wieku. Gdyby nie pomoc Jarosława Mądrego, Kazimierz Odnowiciel być może nie zdołałby zjednoczyć kraju. I kto wie – może dziś uczymy się o dynastii Miecławidów?

Wybrana bibliografia:

·       Balzer O., Genealogia Piastów, Kraków 2005.

·       Bieniak J., Państwo Miecława, Warszawa 2012.

·       Dróżdż K., Kazimierz Odnowiciel. Polska w okresie upadku i rozbudowy, Wodzisław Śląski 2009.

·       Kętrzyński S., Kazimierz Odnowiciel (1034-1058), Kraków 2010.

·       Pietras Z. S., Kazimierz Odnowiciel, Kraków 1999.

·       Samp M., Kazimierz Odnowiciel. Roztropny polityk, zwycięski wódz, Warszawa 2021.

Źródło

Więcej na temat Miecława można przeczytać w książce dr Mariusza Sampa "Mazowsze 1047", wydanej w kultowej serii "Historyczne Bitwy" (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2022).