Nadchodzi rewolucja w przedszkolach. Takiej podstawy jeszcze nie było

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego określa, co dziecko powinno umieć i wiedzieć po zakończeniu przedszkola. Obowiązuje w wersji z 2024 roku, czyli jest całkiem świeża – ale najwyraźniej nie wystarcza, by odpowiedzieć na wszystkie potrzeby dzieci i nauczycieli.

Zawarte w niej cele skupiają się na wszechstronnym rozwoju dziecka – fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym. Sporo miejsca poświęcono też na przygotowanie do szkoły: rozpoznawanie liter, liczb, emocji, współpracę z innymi dziećmi, dbanie o higienę czy bezpieczeństwo.

To ważne i potrzebne elementy, ale coraz więcej nauczycieli i edukatorów zwraca uwagę, że taka podstawa zbyt mocno przypomina „małą szkołę”. A przecież przedszkole to nie tylko wstęp do edukacji, ale przede wszystkim samodzielny, bardzo istotny etap w rozwoju dziecka.

Nowa propozycja zakłada prawdziwą zmianę podejścia. Podstawa programowa ma nie tylko mówić, czego dziecko ma się nauczyć, ale przede wszystkim jakie efekty uczenia się ma osiągnąć i jakie doświadczenia edukacyjne powinny je wspierać. Zamiast wymieniania umiejętności – cele i sens. Zamiast sztywnej listy – elastyczność i miejsce na dziecięcą radość, ciekawość i sprawczość.

Ministerstwo chce, by przedszkola były bardziej otwarte na potrzeby dzieci i dawały nauczycielom większe możliwości projektowania działań – zgodnych z wiekiem i potencjałem grupy, a nie z tabelką. Taki model jest bliższy podejściom znanym z edukacji skandynawskiej czy włoskiej (Reggio Emilia). W polskich warunkach byłby to spory przełom.

Zmieni się też definicja programu wychowania przedszkolnego – czyli tego, co piszą nauczyciele lub kupują gotowe z wydawnictw. Programy będą musiały być zgodne z nową podstawą, co oznacza konieczność zmiany całego podejścia do planowania pracy. Nowe przepisy obejmą też podręczniki i materiały dydaktyczne.

Reforma podstawy programowej dla przedszkoli ma wejść w życie 1 września 2026 roku. Prace nad nowym kształtem podstawy już trwają – bierze w nich udział ponad 200 ekspertów, nauczycieli i specjalistów, a całość koordynuje Instytut Badań Edukacyjnych. Projekt ustawy zmieniającej Prawo oświatowe został już wpisany do wykazu prac rządu i czeka na dalsze kroki legislacyjne.