Największe mrozy w Polsce. Ludzie zamarzali w domach

Rekordowe mrozy

Najniższa temperatura, jaką kiedykolwiek odnotowano w naszym kraju, padła w 1940 roku w Siedlcach -41°C . Było to w samym środku wojennej zimy, jednej z najostrzejszych w XX wieku. Ludzie marzli wówczas w niedogrzanych domach, a zimno było tak dotkliwe, że metalowe elementy mostów pękały na masową skalę!

Zima 1928/1929 to kolejny punkt zwrotny w historii najniższych temperatur w Polsce. W Tarnowie temperatura spadła wtedy do -43°C, aczkolwiek nigdy tego rekordu oficjalnie nie uznano. Ludzie opowiadali, że woda w studniach zamarzała na kamień, a mleko w butelkach rozsadzało szkło.

Jeszcze większe chłody nadeszły w styczniu 1987 roku. Pociągi wówczas nie kursowały, autobusy nie odpalały, a rury pękały w całych miastach. Warszawa notowała -30,7°C, Kielce -33,9°C, a w Zamościu było -31,6°C.

Gdzie w Polsce jest najzimniej?

Mówiąc o zimnie w Polsce, nie można pominąć miejsc, które regularnie odnotowują najniższe temperatury. Pierwsze na myśl przychodzą Suwałki, od lat określane mianem "polskiego bieguna zimna". I rzeczywiście – zimy w tym regionie potrafią być surowe, zwłaszcza gdy nad Polskę napływają masy powietrza z Syberii.

Jednak paradoksalnie, to nie tam notuje się absolutnie najniższe temperatury. Prawdziwym biegunem zimna w Polsce jest bowiem Kotlina Orawsko-Nowotarska i tatrzańskie mrozowiska.

Szczególnie fascynujące są Litworowy Kocioł i Dolina Pięciu Stawów, gdzie temperatury mogą spadać do ekstremalnych poziomów. W tych miejscach zimne powietrze nie ma dokąd uciec – zatrzymuje się w kotlinach i nocą wychładza się jeszcze bardziej.

W 2010 roku w dolinie Filipka w Tatrach odnotowano -37°C, a w 2012 roku na Hali Gąsienicowej było -35,5°C. Możliwe, że w niektórych niedostępnych dolinach bywało jeszcze zimniej.

Przyczyny ekstremalnych mrozów

Co sprawia, że czasami Polska doświadcza temperatur, które bardziej pasowałyby do Syberii niż do Europy Środkowej?

• Napływ arktycznego powietrza – Gdy wyż znad Skandynawii lub Syberii ściąga zimne masy powietrza, temperatura spada gwałtownie.
• Bezchmurne niebo – W pogodną noc ziemia oddaje ciepło, co powoduje szybkie wychłodzenie.
• Brak wiatru – Jeśli nie ma wiatru, zimne powietrze gromadzi się przy ziemi i nie miesza się z cieplejszymi masami wyżej.
• Ukształtowanie terenu – Doliny i kotliny, szczególnie w górach, potrafią zatrzymać zimne powietrze na wiele dni.

Zimy, która zmieniały historię

Mrozy nie były jedynie meteorologiczną ciekawostką. Bywały zimy, które wpływały na losy ludzi i wydarzenia historyczne.

• 1655 rok ("potop szwedzki") – Gdy Wisła zamarzła, wojska szwedzkie mogły przekraczać rzekę suchą stopą, zdobywając kolejne miasta.
• 1709 rok ("wielka zima") – Zima była tak surowa, że wymroziła plony w całej Europie, przyczyniając się do klęski głodu.
• 1929 rok (paraliż II RP) – Ekstremalne mrozy zatrzymały pociągi, a setki ludzi umarło z wychłodzenia.
• 1941 rok (klęska Hitlera pod Moskwą) – Niemcy nie przewidzieli, jak ostra będzie rosyjska zima. Armia niemiecka dosłownie zamarzała na froncie wschodnim.

Czy takie mrozy mogą wrócić?

Czy czeka nas kolejna zima, która zapisze się w historii? Wraz z globalnym ociepleniem ekstremalne zimy zdarzają się coraz rzadziej. Średnia temperatura w Polsce rośnie, a surowe mrozy pojawiają się sporadycznie.

Jednak natura lubi zaskakiwać. Jeśli pojawi się odpowiedni układ ciśnień, jeśli z północy napłynie zimne powietrze, jeśli nocą niebo będzie bezchmurne – Polska znów może doświadczyć temperatur, które wstrzymają życie w całym kraju.

Wybór literatury:

·       Czy wiesz, kiedy była najniższa temperatura w Polsce w historii? [https://historykon.pl/kiedy-byla-najnizsza-temperatura-w-polsce-w-historii-gdzie-jest-polski-biegun-zimna/].

·       Najniższe temperatury w Polsce [https://ckziumragowo.pl/historia/Najni%C5%BCsze-temperatury-w-Polsce].