Nowe zasady dopłat dla rolników. Rolnik aktywny zyska, inni stracą?

Nowe zasady dopłat dla rolników będą dotyczyły tych, którzy faktycznie prowadzą działalność rolniczą. Właśnie wg nowych przepisów aktywny rolnik zyska stabilność i szerszy dostęp do funduszy. Podczas gdy właściciele gruntów nieprowadzący upraw lub hodowli mogą stracić prawo do dopłat.

Projekt ustawy przedłożony przez MRiRW 28 sierpnia br. przewiduje, że ARiMR będzie gromadzić informacje o tym, czy dany producent jest rolnikiem aktywnym zawodowo oraz za który rok potwierdzono ten status. Powstanie więc swoisty rejestr rolników aktywnych, który ma ułatwić weryfikację przy przyznawaniu płatności i innych form pomocy.

Główne zmiany dotyczą ustawy o Planie Strategicznym WPR na lata 2023–2027. Mianowicie status rolnika aktywnego będzie można potwierdzić na dwa sposoby:

• poprzez wykazanie kosztów działalności rolniczej lub przychodu ze sprzedaży produktów własnych,
• albo poprzez rezygnację ze zwolnienia z VAT.

Jednocześnie projekt przewiduje szeroką listę sytuacji, w których rolnik nie będzie musiał udowadniać aktywności. Ściśle mówiąc, zwolnienie z tego obowiązku dotyczy m.in.:

• gospodarstw utrzymujących minimum 0,3 DJP/ha,
• beneficjentów ekoschematów, płatności ekologicznych czy programów inwestycyjnych dla młodych rolników,
• rolników korzystających z dopłat do materiału siewnego,
• uczestników unijnej sieci FSDN.

W uzasadnieniu projektu podkreśla się, że nowe zasady dopłat dla rolników mają ograniczyć zjawisko pobierania wsparcia przez właścicieli gruntów, którzy nie prowadzą faktycznej działalności. Właśnie obecne przepisy, wzorowane na rozwiązaniach z lat 2015–2017, są krytykowane za to, że niewystarczająco kierują fundusze do osób rzeczywiście gospodarujących.

Nowa definicja aktywnego rolnika ma zapewnić bardziej sprawiedliwy podział środków WPR i większą efektywność ich wykorzystania. Według wyliczeń, aż ok. 570 tys. gospodarstw będzie zwolnionych z obowiązku udokumentowania aktywności, bo spełnia kryteria sprawdzane z urzędu.

Jedną z najważniejszych zmian, jakie wprowadzają nowe zasady dopłat dla rolników, jest stworzenie centralnego rejestru rolników aktywnych zawodowo w systemie ARiMR. W ewidencji znajdzie się jasna informacja, czy dany producent został uznany za aktywnego oraz rok, za który ostatni raz przyznano mu pomoc z takim statusem. To oznacza, że każda kolejna instytucja czy program pomocowy będzie mogła sprawdzić, czy rolnik faktycznie prowadzi działalność, czy jedynie jest właścicielem gruntów. Rejestr ma przeciąć praktyki „sztucznego” pobierania dopłat i wzmocnić wsparcie dla gospodarstw realnie produkujących żywność.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi skierowało projekt ustawy do konsultacji międzyresortowych i społecznych. Dokument jest udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej MRiRW oraz Rządowego Centrum Legislacji.

Organizacje rolnicze, instytucje i resorty mogą przekazywać swoje uwagi do 21 dni od dnia otrzymania pisma. Brak uwag w tym czasie będzie oznaczał akceptację projektu.

Proponowane nowe zasady dopłat dla rolników oznaczają, że status rolnika aktywnego stanie się głównym kryterium przyznawania płatności bezpośrednich i ONW. W praktyce oznacza to wzmocnienie pozycji gospodarstw faktycznie prowadzących produkcję, a ograniczenie wsparcia dla właścicieli gruntów, którzy nie zajmują się rolnictwem. Nowe przepisy mają obowiązywać od 15 marca 2026 r., wraz z początkiem kolejnego naboru wniosków.