Obchody 80. rocznicy zakończenia II wojny światowej w Krotoszynie

Samorządowcy, bracia kurkowi, harcerze oraz uczniowie wraz z nauczycielami spotkali się pod Pomnikiem Wolności. Tam uroczystość rozpoczął przemową Paweł Radojewski, starosta krotoszyński.

-Witam na obchodach z okazji rocznicy wyzwolenia nas spod faszyzmu. Tak, odzyskaliśmy wolność i byliśmy wreszcie krajem, który mógł żyć spokojnie. Chociaż, jak potem się okazało nie do końca, ale jest to dla nas bardzo ważna rocznica - powiedział pod Pomnikiem Wolności starosta krotoszyński Paweł Radojewski.

Następnie uczestnicy przeszli pod Pomnik mieszkańców ziemi Krotoszyńskiej poległych na frontach II Wojny Światowej.

-W imieniu władz samorządowych powiatu krotoszyńskiego chciałabym serdecznie przywitać wszystkich obecnych na dzisiejszej uroczystości. Dzisiaj 8 dzień maja. Obchodzimy 80. rocznicę zakończenia II wojny światowej. Dzisiaj jest Narodowy Dzień Zwycięstwa, stąd też nasze spotkanie i uroczyste złożenie wiązanek kwiatów przed pomnikami - powiedziała burmistrz Krotoszyna Natalia Robakowska.

Następnie poprosiła Piotra Mikołajczyka, dyrektora Muzeum Regionalnego im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie o kilka słów nt. historii.

-To jest dla mnie trudne święto, bo Narodowy Dzień Zwycięstwa tak nie bardzo pasuje do tego, co tak naprawdę to 80 lat temu miało miejsce, bo faktycznie 8 maja skapitulowała Trzecia Rzesza. Parę dni wcześniej Hitler popełnił samobójstwo. Berlin został zdobyty, no i skończyła się trwająca prawie 6 lat bardzo brutalna wojna, jedna z najbrutalniejszych, jaka przeszła przez nasze polskie ziemie. Faktycznie jest to święto, które kończy tą wojnę tutaj w Europie, bo II wojna światowa jeszcze trwała dłużej, bo ciągnęła się jeszcze na dalekim wschodzie, aż do 2 września, kiedy Amerykanie ostatecznie pokonali Japonię, więc to jest koniec pierwszego etapu II wojny światowej. Natomiast jeśli chodzi o to zwycięstwo, to Polacy nie byli w gronie zwycięzców tej wojny. Faktycznie ta okupacja niemiecka się skończyła. Dla nas natomiast niestety została zastąpiona okupacją sowiecką. No i ta okupacja sowiecka pociągnęła za sobą kolejne ofiary i kolejne prawie pół wieku zniewolenia naszego kraju przez tym razem Związek Sowiecki i sprzyjających Związkowi Sowieckiemu komunistów. Takim przykładem takiego tego zniewolenia jest chociażby to, że w przyszłym roku będziemy obchodzić 80. rocznicę bitwy pod Benicami, gdzie nasi żołnierze, patrioci, żołnierze podziemia niepodległościowego, którzy walczyli o prawdziwą wolną Polskę, nie taką zależną od Związku Sowieckiego, zostali pokonani przez siły komunistyczne i bezpieki i żołnierzy sowieckich, którzy jeszcze tutaj stacjonowali, a stacjonowali tutaj jeszcze długo, bo kilkanaście lat. Nieoficjalnie, a potem jeszcze kilkadziesiąt lat do '89 roku, a nawet do '90 roku oficjalnie. Ten dzień jest ważny dniem. Jest to ważne święto, ważne, żeby oddać hołd tym, którzy w różnych miejscach świata przelewali krew za przede wszystkim wiarę w to, że Polska dzięki tej walce gdzieś tam daleko do Ojczyzny, przyniesie efekty, że będzie pożyteczna, więc ten dzień jest dla nas ważny. Z tego punktu widzenia, natomiast zwycięstwem niestety tego nie mogę nazwać - mówił Piotr Mikołajczyk.

Po przemowach uczestnicy złożyli wiązanki kwiatów, a na koniec głos znów zabrała burmistrz Krotoszyna Natalia Robakowska, zwracając się głównie do młodzieży.

-Dziękuję za udział w tych uroczystościach. Dziękuję nauczycielom i dyrekcjom szkół, którzy przyprowadzili was, żebyście zobaczyli, w jaki sposób organizujemy uroczystości. Byście uczestniczyli w tych uroczystościach. Cieszę się, że przyszliście tak licznie i mam nadzieję, że przy okazji kolejnych rocznic, kolejnych wydarzeń również z przyjemnością będziecie chcieli brać udział. Wasza obecność dowodzi przede wszystkim tego, że pamiętamy, chcemy pamiętać i chcemy pielęgnować tę pamięć. I to jest bardzo ważne z punktu widzenia naszej tożsamości. I ważne jest, żebyśmy pamiętali o tym co za nami, ale też żebyśmy z tej przeszłości wyciągali wnioski. Szczególnie teraz, kiedy te czasy są niepewne, kiedy w pewnych sytuacji nie jesteśmy w stanie przewidzieć. Na pewno powinniśmy kierować wdzięczność naszym przodkom i właśnie z tej historii wyciągać tylko dobre wnioski - mówiła burmistrz Krotoszyna Natalia Robakowska

Pomnik 6 Pułku Artylerii Lekkiej powstał na terenie krotoszyńskich koszar, w których ta jednostka stacjonowała w 1974 r. z okazji 30-lecia sformowania. W 1977 r. pomnik przeniesiono do Parku Miejskiego im. Wojska Polskiego. Po obu stronach kolumny znajdują się armaty dywizyjne kal. 76 mm ZiS 3. W 2010 r. pomnik został gruntownie odnowiony. Na tablicy znajdowała się lista żołnierzy poległych w czasie II wojny światowej. Jednostka walczyła w owym czasie w składzie 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty 1 Armii Ludowego Wojska Polskiego. W 2019 r. tablica została zastąpiona i od teraz jest to Pomnik Poległych Mieszkańców Miasta Krotoszyna.

Z kolei Pomnik Wolności został odsłonięty 29 lipca 1923 r. Na początku II wojny światowej niemiecki okupant zniszczył pomnik. Dzięki inicjatywie mieszkańców w 2006 r. Jest on poświęcony Janowi Pawłowi II.

1969 dni, czyli 5 lat i 142 dni trwała okupacja niemiecka podczas II wojny światowej. Podczas niej życie straciło ponad 500 osób, a miasto zmieniło się nie do poznania. Wiele budynków i miejsc zostało zniszczonych.

Ok. 150 osób zginęło w wyniku bombardowania pociągu ewakuacyjnego na dworcu kolejowym w Kole, 140 osób zginęło w wyniku bezpośrednich działań wojennych, 121 osób - zostało zamordowanych w więzieniach i obozach koncentracyjnych, 81 osób zginęło w wyniku przymusowej pracy oraz morderstw, a 84 osoby zginęły z innych przyczyn.

Krotoszyn został wcielony do Kraju Warty (niem. Wartheland). Landratem został dr Saint Paul, a burmistrzem - Alfred Lange. Zlikwidowano polskie szkolnictwo, prasę, bibliotekę, instytucje kultury, a do miasta przybyło sporo Niemców, którzy przejęli polskie fabryki i gospodarstwa. Powstało więzienie karno-śledcze, w ratuszu urzędowała policja niemiecka, wprowadzono o godz. 20:00 godzinę policyjną. Zakazano słuchania radia, posiadania aparatów fotograficznych, a kawiarnie, czy park miejski był „nur für Deutsche” (tylko dla Niemców). Polacy musieli meldować się w Arbeitsamt (Urzędzie Pracy) przy ul. Zdunowskiej, a skromne kartki żywnościowe nie wystarczały na bieżące potrzeby. W październiku 1939 r. Żydów zmuszono do wyjazdu do Kalisza. Dwie rodziny, które odmówiły, wysłano do obozu koncentracyjnego.

W tym czasie powstały pierwsze organizacje konspiracyjne, czyli „Ojczyzna” pod dowództwem dr. Władysława Jana Bolewskiego, „Tajna Organizacja Wojskowa" pod dowództwem Mariana Szwackiego, „Odrodzenie" pod dowództwem Alojzego Matyniaka, czy „Organizacja Pułkowa" pod dowództwem Wiktora Kalemby, a w połowie 1940 r. - Związek Walki Zbrojnej pod dowództwem Edwarda Bączkowskiego.

W grudniu 1939 r. rozpoczęła się akcja wysiedlania Polaków do Generalnej Guberni, a w ich miejsce rozpoczęto przywozić Niemców ze wschodu (Litwy, Łotwy, Estonii, Wołynia i Ukrainy). Na początku lat 40. XX w. zniszczono cmentarz żydowski, synagogę oraz wszystkie figury i kapliczki. W 1941 r. rozpoczęła się akcja aresztowania księży i wysyłania ich do Dachau (większość zmarła w 1942 r.). W 1943 r. utworzono obóz dla jeńców angielskich i francuskich, którzy budowali linię kolejową Leszno-Ostrów oraz wiadukty kolejowe.

Konspiracja aktywnie działała, utworzono Komendę Obwodu Armii krajowej, rozpoczęto tworzenie Administracji Zmilitaryzowanej, scalono ją później z Delegaturą RP, lecz w styczniu rozpoczęto aresztowania struktur AK, a punkt kulminacyjny przypadł na lipiec 1944 r., kiedy to rozbito Okręg i Inspektorat Krotoszyński, a aresztowanych zsyłano do Żabikowa, gdzie część z nich zginęła. Dopiero po pół roku udało się częściowo odbudować struktury pod dowództwem Władysława Kędzierskiego. Niemcy rozpoczęli wycofywanie 18 stycznia 1945 r., a 23 stycznia jednostki AK opanowały Krotoszyn i obroniły go przed nacierającą szpicą wojsk niemieckich. Dopiero później do Krotoszyna weszli sowieci. II wojna zakończyła się