Olbrzymi zbiornik Racibórz Dolny potrzebuje naprawy. Ale bez paniki, cały czas chroni nas przed powodzią

We wrześniu 2024 roku zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny przeszedł prawdziwy egzamin, który zdał na szóstkę. Przez kilkanaście dni piętrząc miliony metrów sześciennych wody, uchronił południe Polski przed powodzią, wdzięczni mieszkańcy Opola i Wrocławia pisali do niego listy dziękczynne.

Po powodzi Centrum Technicznej Kontroli Zapór przeprowadziło "okresową roczną kontrolę stanu technicznego uwzględniającą także zakres obowiązkowej kontroli doraźnej - bezpiecznego użytkowania po przejściu wezbrania powodziowego".

- W protokole wskazano, że obiekt można bezpiecznie użytkować zgodnie z obowiązującymi pozwoleniami i instrukcjami przy uwzględnieniu zaleceń wynikających z protokołu. Jednym z zaleceń jest nieprzekraczanie piętrzenia w zbiorniku ponad rzędną 193,80 m n.p.m. (tj. 80% pojemności zbiornika odpowiadające napełnieniu z 2024 r.) do czasu usunięcia ujawnionych nieszczelności w konstrukcjach BPS i UdOM, a także do czasu wykonania ekspertyz w sprawie warunków gruntowych w obrębie powstałych uszkodzeń i zaobserwowanych zjawisk podczas piętrzenia we wrześniu 2024 r. - przekazały Wody Polskie w materiałach na sesję Rady Powiatu Raciborskiego, której jeden z punktów dotyczył bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.

W związku z powyższym Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach ogłosił zapytanie ofertowe związane ze sporządzeniem ekspertyz ustalającej przyczyny przesiąku w zaporze czołowej oraz na roboty związane z usunięciem szkód powodziowych na zbiorniku Racibórz Dolny i polderze Buków. Rozstrzygnięcie postępowań i zawarcie umów z wykonawcami poszczególnych zadań nastąpiło na początku czerwca.

Planowany termin pozostałych prac obowiązuje do końca 2025 r.

- W odniesieniu do wyżej wymienionych informacji Zbiornik "Racibórz Dolny" można bezpiecznie użytkować zgodnie z obowiązującymi pozwoleniami i instrukcjami przy uwzględnieniu zaleceń wynikających z protokołu. W przypadku wystąpienia zjawisk hydrologicznych zbiornik Racibórz zostanie uruchomiony zgodnie z obowiązującymi pozwoleniami i Instrukcją Gospodarowania Wodą - zapewniają Wody Polskie.

Wody Polskie w Gliwicach kontynuują usuwanie usterek, jakie powstały w czasie ubiegłorocznej powodzi zarówno na terenie zbiornika Racibórz Dolny, jak i polderu Buków. Żadne z uszkodzeń nie miało charakteru krytycznego.

- Obecnie na trenie zbiornika Racibórz Dolny oraz polderu Buków trwają prace polegające na usuwaniu skutków wrześniowej powodzi. Równolegle trwa wykonanie zleconej ekspertyzy technicznej, dotyczącej przyczyny wysięku wody z drenażu w rowie opaskowym na zaporze czołowej zbiornika Racibórz Dolny. Termin realizacji zadania wyznaczono maksymalnie na dzień 25 września br. z uwagi na przebieg samego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Obecnie wykonawca ekspertyzy prowadzi odwierty i sondowania w terenie - informuje Linda Hofman z Wód Polskich.

Ekspertyza, po jej wykonaniu zostanie przedłożona do Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Budowlanego. W zależności od wyników ekspertyzy będą podejmowane prace związane z przedmiotowym wysiękiem wody.

Racibórz Dolny spełnił swoje zadanie w ubiegłym roku. Od 15 września do 29 września bezpiecznie przyjął i zmagazynował ok. 147 mln m3 wody, chroniąc tereny położone poniżej, a więc m.in. Racibórz, Kędzierzyn-Koźle, Opole, czy Wrocław. Zapełnił się w 80 procentach. Współpracował z nim położony powyżej polder Buków, który w tym samym czasie wykorzystał swoją całkowitą pojemność, gromadząc ok. 57 mln m3 wody.

Kiedy zapewnił bezpieczeństwo w trzech województwach: śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego, mieszkańcy Raciborza, Opola i Wrocławia wyrażali podziw i podziękowania... zbiornikowi przeciwpowodziowemu, pisząc do niego listy. Podobnie jak oceniamy miejscowości turystyczne, atrakcje, restauracje, tak wystawili po pięć gwiazdek zbiornikowi przeciwpowodziowemu w wyszukiwarce Google. Nie brakowało opinii, niektórych bardzo osobistych, czasem żartobliwych.

Można było przeczytać: "Trzymaj się tam mordo, z fartem przy tej powodzi!", "Najlepszy przyjaciel Wrocławia, lać mu browar na nasypie kiedy tylko zechce", "Pan Zbiornik Racibórz Dolny", "Dzięki w imieniu mojego rodzinnego Kędzierzyna-Koźla", "Powinno brzmieć: Racibórz Wielki", "Dziękujemy Tobie, Zbiorniku! Jesteś naszym Avengersem! Wdzięczni Wrocławianie...", "Niektórzy bohaterowie nie noszą peleryny".

Zbiornik ma pojemność 185 milionów metrów sześciennych. Jest obecnie największym obiektem hydrotechnicznym tego typu w Polsce. Budowano go kilkanaście lat (z problemami), a ostateczny koszt wyniósł 2 mld zł. Polder, czyli wnętrze zbiornika zajmuje 26 kilometrów kwadratowych. Na takiej powierzchni zmieściłoby się 3,6 tys. boisk piłkarskich. Zbiornik otaczają wały o łącznej długości 22 kilometrów, ich wysokość miejscami wynosi 11 metrów. Sercem zbiornika jest tzw. budowa przelewowo-spustowa. Pod techniczną nazwą kryje się gigantyczny obiekt z betonu, którego najważniejszymi elementami jest sześć stalowych zasuw o długości 12 i szerokości 8,5 m. Podnoszą się na wysokość 9 metrów w sposób automatyczny lub mechaniczny. Sterując nimi (zamykając kolejne zasuwy), regulowany jest przepływ wody w Odrze.

185 mln sześciennych kubatury to z kolei tyle, ile pomieściłoby 226 Pałaców Kultury i Nauki w Warszawie. Tyle dziś może przyjąć, ale w niedalekiej przyszłości będzie to znacznie więcej, bo nawet 300 mln m3. Będzie to możliwe po zakończeniu eksploatacji jego czaszy, skąd firmy wydobywają żwir.