Parowozownia Gniezno świętuje 150-lecie istnienia. Przyszłość wyjątkowego w skali Europy obiektu jest niepewna

Parowozownia w Gnieźnie powstała w 1875 roku, trzy lata po uruchomieniu linii kolejowej z Poznania do Torunia i Bydgoszczy. Służyła do początku XXI wieku. Jubileuszową imprezę przygotował opiekun gnieźnieńskiego kompleksu, Stowarzyszenie Parowozownia Gniezno przy współpracy m.in. lokalnych samorządów.

– Parowozownia w Gnieźnie jest wyjątkowa głównie dlatego, że zachowała się w całości – to kompleks na ośmiu hektarach terenu. Zachowały się dwie duże hale wachlarzowe z obrotnicami, wagonownia z przesuwnicą, ponad dwadzieścia zabytkowych budynków wraz z całą infrastrukturą – powiedział PAP prezes Stowarzyszenia Parowozownia Gniezno Patryk Kuliński.

Główna część jubileuszu odbywa się w Gnieźnie w sobotę. Atrakcje dla dzieci, rodzin, a także wszystkich, którzy pasjonują się koleją i historią transportu, przewidziano również w niedzielę. W programie znalazły się m.in. wystawy taboru kolejowego, zarówno własnego, jak i prezentowanego przez zaproszonych wystawców z Polski, wycieczki po parowozowni z przewodnikiem, wystawy, pokazy łucznicze.

Będzie też symulator lokomotywy, atrakcje przygotowane przez wystawców – podmioty branży kolejowej, Straż Ochrony Kolei, Urząd Transportu Kolejowego, Lasy Państwowe i samorządy. Szczególną atrakcją mają być przejażdżki drezynami – zarówno ręczną, jak i rowerową – po ponadkilometrowym torze znajdującym się na terenie parowozowni.

Także w sobotę rozpoczyna się sezon przejazdów koleją wąskotorową na odcinku Gniezno Wąskotorowe – Jelonek. W związku z jubileuszem Parowozowni Gniezno zorganizowane zostały bezpłatne przejazdy. Starosta gnieźnieński Tomasz Budasz podkreślił, że Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa również jest wyjątkowym zabytkiem lokalnej kultury technicznej i cieszącą się dużym zainteresowaniem atrakcją turystyczną. Od soboty GKW kursować będzie w każdy wakacyjny weekend.

Kolej w Gnieźnie pojawiła się w 1872 roku, kiedy wybudowano linię z Poznania przez Gniezno, Inowrocław do Torunia i Bydgoszczy. Powstała wówczas pierwsza czterostanowiskowa parowozownia. W 1875 roku wybudowano linię do Oleśnicy przez Wrześnię, Jarocin, Krotoszyn, rozrosła się także kolejowa infrastruktura w Gnieźnie.

Okres najbardziej dynamicznego rozwoju parowozownia przeżywała w latach II wojny światowej. Było to związane z planem „Otto” przygotowującym niemiecką infrastrukturę i przemysł do napaści na Związek Sowiecki.

W latach 70. XX wieku, w związku z elektryfikacją linii do Poznania, Inowrocławia i Wrześni, parowozownia została przystosowana do obsługi elektrowozów, a dwa tory dojazdowe do młodszej hali wachlarzowej zostały wyposażone w trakcję elektryczną. Od lat 90. XX wieku stopniowo ograniczano funkcję eksploatacyjną parowozowni, pozostawiono jedynie część warsztatową. Jeszcze w XXI wieku naprawiano w Gnieźnie parowozy i wagony towarowe.

Obecnie wyłączonym z eksploatacji kompleksem opiekuje się Stowarzyszenie Parowozownia Gniezno, w sumie kilkadziesiąt osób – członków organizacji i wolontariuszy.

– Tych sił jest zawsze za mało. Opiekujemy się tym dość sporym terenem, z wielką ilością terenów zielonych, z budynkami, które niestety są w coraz gorszym stanie. Jako stowarzyszenie wynajmujemy część obiektu, a pozostałą częścią opiekujemy się społecznie. Dbamy o to, żeby ten obiekt przetrwał – powiedział PAP Patryk Kuliński.

Przyznał, że przyszłość gnieźnieńskiego zabytku jest niepewna.

– Kompleks ulega systematycznej degradacji. Szczególnie jest to widoczne w tych budynkach, które nie są wykorzystywane. Możliwości stowarzyszenia utrzymującego się głównie ze składek, darowizn czy odpisów podatkowych nie są wystarczające, żeby utrzymać tak duży obiekt. Stowarzyszenie nie otrzymuje żadnej stałej dotacji, żeby móc realizować te cele – powiedział.

Szef stowarzyszenia podkreślił, że trudno jest znaleźć jedną, nadrzędną funkcję dla tak dużego obiektu.

– Staramy się, żeby tych funkcji było coraz więcej. Stąd m.in. tegoroczna współpraca z gnieźnieńskim teatrem, który wystawia tutaj swoje spektakle. Prowadzimy prelekcje historyczne, prezentacje, premiery książek. Staramy się, żeby to miejsce było pełne kultury, ale tak naprawdę, żeby je uratować, trzeba ogromnej rewitalizacji albo bardzo dużego, prywatnego inwestora. Z realnym ratunkiem może pewnie przyjść jedynie państwo. To miejsce mogłoby pełnić funkcję edukacyjną, muzealną czy naukową. Bez centralnego wsparcia ten obiekt może niestety nieodwracalnie zniknąć z krajobrazu Gniezna – podkreślił Patryk Kuliński. (PAP)

rpo/ bar/

(PAP)

Jesteś świadkiem ciekawego wydarzenia? Skontaktuj się z nami! Wyślij informację, zdjęcia lub film na adres: wydawca@glos.com. Dołącz do naszego kanału na Facebooku!