Podkarpacie: Już nie tylko ćma bukszpanowa. Jest nowy żarłoczny szkodnik

Ogołocone krzaczki bukszpanu to koszmar posiadaczy tych roślin. Wystarczy wyjazd na weekend, by żarłoczne larwy ćmy bukszpanowej pozbawiły bukszpany wszystkich liści. To obcy, inwazyjny gatunek motyla wywodzący się z Azji. Na terenie województwa podkarpackiego pojawił się nowy szkodnik - dumek jałowcowy. Stosunkowo niedawno przeniknął do Polski.

Dumek jałowcowy (Lamprodila festiva (L.)) to ciepłolubny chrząszcz z rodziny bogatkowatych, wyspecjalizowany w żerowaniu na roślinach z rodziny cyprysowatych.

Jego pierwotnym obszarem występowania był region śródziemnomorski, skąd na początku XXI wieku rozpoczął gwałtowną ekspansję na północ Europy. Szczególnie dobrze zadomowił się w środowisku miejskim, gdzie panują korzystne warunki termiczne i występuje obfitość jego roślin żywicielskich, często sadzonych w przestrzeni miejskiej.

W Polsce po raz pierwszy zaobserwowano go w 2019 roku i dotychczas znany jest z niewielkiej liczby stanowisk.

PIORIN pod koniec maja podał, że niedawno stwierdzono występowanie tego ekspansywnego chrząszcza na Podkarpaciu. Właścicieli posesji zaalarmował pogarszający się stan ich żywotników i jałowców, które zaczęły usychać i zamierać.

Szczegółowe oględziny przeprowadzone przez specjalistów z Oddziału Centralnego Laboratorium Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Rzeszowie wykazały poważne uszkodzenia pni i gałęzi spowodowane przez żerujące owady.

Jakie szkody powoduje dumek jałowcowy? Na powierzchni zaatakowanych części roślin widoczne były małe, soczewkowate otwory wylotowe chrząszczy oraz pionowe pęknięcia kory. Po jej zdjęciu ukazały się charakterystyczne, serpentynowate korytarze wygryzione przez larwy, w których znajdowały się także wydłużone, białe larwy, poczwarki oraz młode, dopiero co wybarwione osobniki dorosłe.

Jak wygląda szkodnik cyprysów? Dorosłe dumki jałowcowe mają typową dla bogatkowatych budowę ciała, osiągają długość 6–10 mm i charakteryzują się efektownym, metalicznie zielonym ubarwieniem z licznymi, wyraźnymi, niebieskimi plamkami na grzbiecie.

W Polsce dumek jałowcowy stanowi potencjalne zagrożenie dla zarówno uprawianych, jak i dziko rosnących roślin żywicielskich, takich jak

• jałowce,
• cyprysy,
• cyprysiki,
• żywotniki.

Wstępne obserwacje sugerują, że różne odmiany roślin z rodziny cyprysowatych mogą wykazywać różną podatność na zasiedlenie przez tego owada. Obecnie szkody wyrządzane przez ten gatunek mają charakter lokalny, jednak w związku z postępującymi zmianami klimatycznymi istnieje realne ryzyko, że stanie się on poważnym i powszechnym szkodnikiem zieleni miejskiej, upraw szkółkarskich oraz naturalnych stanowisk jałowców w całym kraju.

Najskuteczniejszą metodą walki z dumkiem jałowcowym jest wycinanie i niszczenie zaatakowanych roślin, najlepiej przed wylotem dorosłych chrząszczy, który przypada na okres od maja do sierpnia. Kluczową rolę odgrywa również profilaktyka, polegająca na systematycznym monitorowaniu obszarów zagrożonych pojawieniem się szkodnika, co umożliwia jego wczesne wykrycie i ograniczenie potencjalnych szkód.

Gatunki inwazyjne, czyli jakie? To organizmy, które wtargnęły na obszary, gdzie naturalnie nie występują, i stanowią zagrożenie dla lokalnego środowiska, gospodarki lub zdrowia ludzi. Ich pojawienie się na nowych terenach może być wynikiem naturalnych procesów, związanych ze zmianami środowiskowymi, które umożliwiają im kolonizację dotychczas niedostępnych miejsc.

Jednakże, w dobie globalizacji i intensywnego transportu, coraz częściej dochodzi do przypadkowego lub celowego zawleczenia tych organizmów przez człowieka. W efekcie, niemal nieustannie rejestruje się obecność nowych, obcych gatunków w różnych częściach świata.