"Polak, Węgier, dwa bratanki". Tak, ale nie zawsze

Śmierć księcia halicko-włodzimierskiego Romana w 1205 roku otworzyła nowy etap w polityce ruskiej Leszka Białego, dążącego do przejęcia kontroli nad Haliczem i Włodzimierzem. Nieoczekiwanie księciu krakowskiemu na drodze do realizacji tego zamiaru stanęli Węgrzy, mający podobne plany.

Zarówno Piastowie, jak i Arpadzi zostali zmuszeni wziąć brać pod uwagę głos miejscowego bojarstwa (głównie halickiego), pragnącego przechwycić w swoje ręce pełnię władzy, oraz Daniela, syna Romana, marzącego o odzyskaniu dziedzictwa ojca.

Rozgrywki o księstwo halicko-włodzimierskie trwały w sumie kilkadziesiąt lat. W tym okresie żadna ze stron konfliktu nie potrafiła uzyskać wyraźnej przewagi nad przeciwnikiem, co tylko generowało wybuch kolejnych walk.

Jeszcze w 1205 roku rządy w Haliczu objęła nieznana z imienia wdowa (prawdopodobnie nazywała się Eufrozyna), działająca w imieniu małoletnich synów: wspomnianego wcześniej Daniela oraz młodszego od niego o dwa lata Wasylka. Mieszkańcy grodu przyrzekli wierność Danielowi, sama jednak wdowa, obawiając się o swój los, oddała się pod kuratelę króla Węgier Andrzeja II, z którym odbyła spotkanie w Sanoku.

Uczestnicy zjazdu ustalili, iż władca węgierski w zamian za opiekę nad sierotami, przyjmie tytuł króla Halicza i Włodzimierza. Andrzej, wiedząc, iż jego działania nie spodobają się bojarom, wysłał do Halicza liczny kontyngent zbrojny, mający nie tylko zabezpieczyć jego interesy na miejscu, ale również ochronić księżnę i jej synów.

Tymczasem w wir walk o spadek po Romanie włączył się dodatkowo jego były teść, Ruryk, który po opuszczeniu klasztoru porozumiał się z Olegowiczami, po czym wraz z wojskami Połowców uderzył z całym impetem na Halicz. Wprawdzie udało mu się pokonać Haliczan nad Seretem (w pobliżu Tarnopola), jednak po jakimś czasie musiał uznać wyższość Węgrów, którzy wstawili się za pokonanymi Rusinami.  

Z odniesionego zwycięstwa Arpadzi cieszyli się dość krótko, ponieważ w błyskawicznym tempie zawiązała się przeciwko nim potężna koalicja książąt ruskich, pośród której znalazł się również Leszek Biały.

Do tej pory Leszek przyglądał się rozwojowi wydarzeń zza wschodniej granicy, teraz jednak w obliczu zmagań jego największego wroga Władysława Laskonogiego z arcybiskupem gnieźnieńskim Henrykiem Kietliczem oraz księciem kaliskim Władysławem Odonicem mógł baczniej przyjrzeć się sprawom ruskim i wziąć w nich aktywny udział.

Z tenoru dostępnych źródeł wynika, iż Leszek Biały nie próżnował, osobiście wyruszając na czele naprędce zebranej armii na Włodzimierz.

W tym samym czasie ruscy sprzymierzeńcy Piasta uderzyli na Halicz, skąd przestraszona wdowa po Romanie Mścisławowiczu wysłała szybko posłów do swego protektora, Andrzeja II, błagając go o przybycie z odsieczą.

Władca Węgier, bojąc się utracić wpływy na Rusi, zmobilizował swoje siły i na ich czele podążył pod Halicz. Tutaj jednak nie zdołał niczego wskórać, w efekcie czego podstąpił pod Włodzimierz, sądząc iż zdoła na tym odcinku pokonać wroga. Ostatecznie pod Włodzimierzem zamiast bitwy w otwartym polu doszło do podpisania traktatu pokojowego między zwaśnionymi stronami na nieznanych dziś warunkach.

Przyjmuje się, iż Leszek Biały oraz Andrzej II podzielili się wpływami na Rusi. Księżna wraz z dziećmi została osadzona we Włodzimierzu, a na tron w Haliczu powołano księcia perejesławskiego Jarosława, którego zaakceptowali Polacy.

Pokój włodzimierski nie wszedł de facto w życie, ponieważ bojarzy i mieszkańcy Halicza, korzystając z faktu powrotu Polaków i Węgrów do swych krajów, powołali na tutejszy tron nic nieznaczącego księcia siewerskiego Włodzimierza Igorewicza, ufając, iż będzie on im w pełni posłuszny i uległy.

Desygnacja ta dokonała się przed przybyciem do Halicza Jarosława, który ociągał się z wyruszeniem do nowego księstwa, co skrzętnie wykorzystali jego polityczni rywale.

Zmiany, jakie dokonały się w księstwie halickim, nie były po myśli Eufrozyny, która bojąc się o dalsze losy swoich synów udała się do niedawnego pogromcy jej męża – Leszka Białego.

Ze źródeł dowiadujemy się, iż Leszek przyjął gości z należnymi honorami, lecz nie udzielił im militarnego wsparcia, jakiego ci oczekiwali. Nie była to jego zła wola, lecz wyższa konieczność z uwagi na jego zaangażowanie w konflikcie na linii Władysław Laskonogi – Władysław Odonic.

W ostatecznym rozrachunku Eufrozyna wraz z młodszym synem została w Polsce, oczekując na dalszy rozwój wypadków, zaś Daniel wyruszył na Węgry, co – w świetle źródeł – nastąpiło na przełomie 1206/1207 roku.

Wiemy również, iż pomysł podróży syna Romana w tym kierunku zrodził się w głowie Leszka, który – jak należy sądzić – spodziewał się zorganizowania ekspedycji militarnej, mającej pomóc Mścisławowiczom w powrocie do władzy na Rusi.