Polskie rolnictwo na skraju kryzysu. LIR ma pomysł jak ocalić wieś

Sektor rolny mierzy się z bezprecedensowym splotem problemów. Wartość uzyskana ze sprzedaży płodów rolnych często nie pokrywa już nawet poniesionych nakładów, co prowadzi do utraty płynności finansowej. Rolnicy, postawieni pod ścianą, coraz częściej rozważają rezygnację ze zbiorów i wstrzymanie dalszej działalności produkcyjnej.

Krytyczny stan polskiego rolnictwa wynika z nałożenia się wielu czynników, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych:

1. Zagrożenia z Importu i Umowy Handlowe

W 2025 roku sytuację pogorszyło przedłużenie obowiązywania umowy handlowej Unii Europejskiej z Ukrainą oraz przyjęcie umowy o wolnym handlu UE z krajami Mercosur (Brazylia, Argentyna, Urugwaj, Paragwaj). Umowy te otworzyły drzwi dla napływu dużych ilości tanich produktów rolnych na rynek unijny, w tym polski.

Importowana żywność jest często wytwarzana przy znacznie niższych kosztach i standardach produkcji, dobrostanu zwierząt i ochrony środowiska niż te, które obowiązują w Unii Europejskiej. W efekcie polscy rolnicy, mimo spełniania najwyższych wymogów jakości, stają się niekonkurencyjni cenowo.

2. Brak Opłacalności Produkcji

Jednym z najpoważniejszych problemów jest drastyczny spadek, a często całkowity brak opłacalności produkcji rolniczej. Koszty prowadzenia gospodarstw rosną w sposób nieproporcjonalny do cen skupu. Wśród czynników podnoszących koszty wymienia się:

• Wysokie ceny środków produkcji (nawozy, środki ochrony roślin, paliwa, energia).
• Koszty pracy i zbiorów.
• Koszty przechowalnictwa i usług finansowych.

3. Dyktat Pośredników i Sieci Handlowych

Od lat utrzymuje się ogromna, sięgająca często kilkuset procent, dysproporcja pomiędzy cenami uzyskiwanymi przez producentów rolnych, a cenami detalicznymi. Największe zyski przejmują pośrednicy oraz wielkie sieci handlowe, często będące zagranicznymi korporacjami.

Sieci te dominują na polskim rynku i narzucają rolnikom niekorzystne warunki współpracy, w tym niskie ceny skupu, długie terminy płatności oraz jednostronne umowy. Ciężar ryzyka rynkowego ponoszą wyłącznie rolnicy, podczas gdy największe podmioty detaliczne zachowują pełną rentowność.

4. Brak Gwarancji i Oznaczeń

Izba wskazuje również na brak mechanizmów gwarancji cenowych dla podstawowych produktów rolnych. Jednostronne umowy kontraktacyjne nie zapewniają rolnikom minimalnego poziomu dochodów, co destabilizuje planowanie produkcji i inwestycji. Dodatkowo brakuje skutecznych przepisów dotyczących obowiązku czytelnego oznaczania kraju pochodzenia i jakości produktów, co wprowadza konsumentów w błąd.

„Bez zdecydowanych działań ze strony państwa, polskie rolnictwo jest zagrożone i wkrótce znajdzie się w stanie głębokiego kryzysu, którego skutkiem będzie utrata suwerenności żywnościowej, upadek wielu gospodarstw rodzinnych oraz osłabienie bezpieczeństwa żywnościowego i ekonomicznego kraju” – ostrzega Zarząd LIR.

Lubelska Izba Rolnicza uważa, że priorytetem polityki państwa musi być zapewnienie godziwych warunków funkcjonowania polskich rolników, ochrona krajowej produkcji rolnej oraz przywrócenie równowagi ekonomicznej między producentem, przetwórcą i konsumentem. Przyszłość polskiej wsi i bezpieczeństwo żywnościowe Polaków zależą od natychmiastowego wdrożenia postulowanych zmian.

Gustaw Jędrejek, Prezes Lubelskiej Izby Rolniczej, apeluje o podjęcie działań, które ocalą polskie gospodarstwa przed zapaścią.